به گزارش قدس آنلاین، خالق آثار درخشان و جاودانه ای همچون تابلوهای عصر عاشورا، ضامن آهو، خواهد آمد، غدیر خم، کوثر، پناه، آزمون بزرگ و نیز طراح ضریح مطهر حرم حضرت امام حسین(ع)، حضرت امام رضا(ع) با نامی نیک و آثاری ماندگار از دنیا رفت. استاد فرشچیان نه تنها نگارگری را از سنت‌های کهن ایرانی بازآفرینی کرد بلکه آن را با نگاهی نو و جهانی وارد دوران تازه‌ای ساخت. او با خلق آثاری آمیخته از تخیل، عرفان، رنگ و حرکت، سبک منحصربه‌فردی در نقاشی ایرانی به‌وجود آورد که امروز به عنوان «مکتب فرشچیان» شناخته می‌شود. این نگارگر زاده اصفهان، هرچند به اصول و قواعد کلاسیک این سبک نقاشی پایبند بود اما به این شکل هنر، روح جدیدی بخشید و آن را از همزیستی تاریخ با شعر و ادبیات تغذیه کرد تا استقلالی به این هنر بدهد که پیش از آن کمتر وجود داشت. نقاشی‌های قدرتمند و نوآورانه استاد فرشچیان، پویا و گسترده و پر از جنب‌وجوش بود و در آنها با تلفیقی جذاب از عناصر سنتی و مدرن، ترکیبات سبک منحصربه‌فردی رقم خورده است.
دکتر محمدعلی رجبی دوانی، استاد دانشگاه، نقاش، نگارگر و از شاگردان استاد فرشچیان درباره درگذشت این هنرمند بزرگ و خسران هنر ایران در پی این فقدان به خبرنگار ما می گوید: هنر ایران پس از گذشت ۶ قرن از تاریخ هنر نقاشی ایران، هنرمندی را از دست داد که توانست آوازه هنر اصیل ایرانی و اسلامی را به جهانیان برساند و جنبه های هنری و معنوی یک هنر اصیل ایرانی را با عظمت نشان دهد.
به گفته او استاد فرشچیان، شخصیتی بود که هم به لحاظ اخلاقی و هم به لحاظ هنری مورد تایید همه جوامع هنری جهان بود طوریکه کتاب گزیده آثار ایشان به عنوان یک اثر جاودانه برای بشریت که پیام آور حسن و زیبایی برای همه بشریت بود از طرف یونسکو به چاپ رسید.
رجبی دوانی بزرگترین درس استاد را پاسداشت معارف معنوی و دینی در مظاهر هنری دانسته و تاکید می کند: کاری که ایشان در هنر ایران انجام داد، نیاز امروز بود تا در عین پاسداشت سنت ها، زمینه های نوآورانه ای در هنر نگارگری به وجود آید. ایشان با آثارشان اثبات کرد که هنر اسلامی ایران، هنری متعلق به همه ادوار تاریخ است و این هنر می تواند در هر دوره ای، زبان متناسب با آن دوره را داشته باشد کما اینکه آثار ایشان، هم اثر زمانه خودش بود و هم پیوند هنر مدرن با مظاهر سنت به عالی ترین شکل ممکن.
* هنرمندی که نقش زمانه اش را پیدا کرد
این استاد دانشگاه تهران درباره اینکه آیا مکتب استاد فرشچیان در عرصه نگارگری ادامه خواهد یافت، توضیح می دهد: ادامه راه افراد به این معنا نیست که مشابه آن افراد عمل کرده یا مشابه طریقت و روش هنری آن استاد کار کنیم. آموزه های ایشان باید ادامه پیدا کند کما اینکه بسیاری از هنرمندان ما از مسیر هنری و روش ایشان بهره بردند؛ اینکه هنرهای سنتی از جمله هنر نگارگری ایران ریشه در مبادی و مبانی فرهنگ ایرانی اسلامی دارد و این توانایی را دارد که بتواند در هر زمان، نقش زمانه خودش را ایفا کند. این مهمترین آموزه استاد به جامعه هنری ایران بود و در آینده به عنوان یک مکتب فکری ادامه پیدا خواهد کرد.
رجبی دوانی با اشاره به رهنمودهای ائمه اطهار (ع) برای انتقال آموزه های معرفتی به زبان هنر، آثار استاد فرشچیان را تجسم این توصیه توصیف کرده و می گوید: من سالها شاگرد استاد بودم و افتخار این را دارم که با مجوز استاد و به عنوان شاگرد ایشان، معلمی این هنر را کنم. ایشان همواره می گفتند که هنر بدون معنویت و بدون توجه به امور معنوی، هنر به معنای حقیقی نخواهد بود چرا که هنر و معنویت با هم پیوند عمیقی دارند و هیچ ظاهری از باطنش جدا نیست. سلوک خودشان هم تجسم عیان این حرف بود چنانکه در همه کلاسهایشان، هم به شکل رفتاری و هم گفتاری به شاگردانشان این موضوع را توصیه می کردند و در آثارشان هم به بهترین و کامل ترین شکل هنری، نمود عینی داشت.
این پژوهشگر حوزه فلسفه هنر درباره منشا ورود مفاهیم اسلامی و ایرانی در آثار استاد فرشچیان خاطرنشان می کند: استاد در خانواده ای مومن و مذهبی، رشد کردند و استادشان هم کسانی بودند که عمیقا به تفکرات اسلامی اعتقاد داشتند و آنها را به شاگردهایشان منتقل می کردند. زمانیکه ایشان با این حقیقت آشنا شدند، با همه وجودشان این حقیقت را لمس کردند و سلوکشان در عالم هنر، عمیقا و به شکل قلبی این مسئله را در وجودشان نهادینه کرد، بنابراین حضورشان در عرصه بین المللی با جهانی شدن آثارشان باعث نشد تا نگاهشان تغییر کند. چنین تغییراتی برای کسانی است که در مبادی و مبانی ضعیف هستند ولی ایشان بسیار استوار و محکم بودند چون به آموزه های دینی و مذهبی، باور قلبی داشتند.
* پایبند به احکام و آموزه های دینی بود
او درباره سلوک هنری استاد فرشچیان یادآور می شود: بنده از دوران هنرستان، شاگرد ایشان بودم و پس از آن هم سالها در محضرشان آموختم. همیشه می دیدم که در مسئله نماز و روزه یعنی احکامی که مبادی اسلام است، تاکید می کردند آن هم در زمان طاغوت پهلوی که قالب هنرمندان از این حرفها نمی زدند و در این فضا نبودند. ایشان در ماه مبارک رمضان به بچه ها می گفتند که روزه هستم و می گفتند که پس از نماز صبح، یکسره در حال کار هستم و شکر خدا می کنم. استاد بسیار به این ها اعتقاد داشت و می گفت بایستی احکام و آموزه های دینی اشاعه یابد تا در جان شاگرد بنشیند. استاد بسیار پایبند به مسائل شرعی بودند و ارادتشان به ائمه معصومین (ع) بویژه حضرت رضا (ع) منتج به آثاری ماندگار شد. علاقه قبلی استاد به ثامن الحجج (ع) چنان بود که بدون هیچ توصیه و توقعی، طرح ضریح امام هشتم (ع) را دادند.
رجبی دوانی ادامه می دهد: نقاشی های ایشان درباره امام حسین(ع) هم از اعماق وجودشان بود بدون اینکه چشمداشتی داشته باشند و همه این ها را به خاطر اخلاصشان نسبت به ائمه اطهار (ع) کشیدند. تمام این آثار برای خودشان به عنوان یک سلوک تلقی می شد و نقش هایی بود که از اعماق وجودشان بر بوم نقاشی می نشست.
او با یادآوری خاطرات بسیاری که از استاد دارد به یکی از آنها اشاره کرده و می گوید: مدتی بیمار شده بودم، ایشان برای احوالپرسی با من تماس گرفتند و گفتند که بعد از نماز صبحتان، دو رکعت نماز برای سلامتی امام زمان (عج) بخوانید. ایشان تا این اندازه به مسائل و آموزه های دینی توجه داشتند و برای من بسیار ارزشمند بود. همیشه به من می گفتند که دست از دامان ائمه اطهار (ع) برندارید.
به گفته این شاگر استاد فرشچیان، ایشان ارادت قلبی ویژه ای به امام رضا (ع) داشتند و آثار ارزشمندی برای ثامن الحجج (ع) کشیدند. حتی در طراحی ضریح مطهر امام رضا (ع) از نماد پردازی عدد هشت بهره بردند و ویژگی بارز طراحی شان این بود که اگرچه مفهومی سنتی و دینی داشت اما با نگاه زمانه و نمادهای رضوی، عجین شده بود. این نگاه به روز در تمام آثار استاد فرشچیان نمود داشت تا مفاهیم و مضامین معنوی و دینی را با هنر امروز ایران پیوند بزنند.
نظر شما