این فناوری که زمانی نماد جنگ سرد و رقابت تسلیحاتی میان ابرقدرت‌ها بود، اکنون به محور جدید رقابت‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی تبدیل شده است. غول‌های فناوری آمریکا مانند گوگل، متا و مایکروسافت با تعهد به سه برابر کردن سرمایه‌گذاری خود در حوزه انرژی هسته‌ای تا سال ۲۰۵۰ و چین با توسعه زیرساخت‌های گسترده هسته‌ای و استفاده از فناوری‌های نوین، فصل جدیدی از رقابت جهانی را رقم زده‌اند.
نیاز به انرژی در عصر هوش مصنوعی؛ چرا هسته‌ای؟
گاردین در این باره می‌نویسد هوش مصنوعی به منابع عظیم انرژی نیاز دارد، به گونه‌ای که منابع سنتی انرژی مانند گاز، نفت یا حتی برخی انرژی‌های تجدیدپذیر، پاسخگوی این نیاز در مقیاس وسیع نیستند. به همین دلیل شرکت‌های بزرگ فناوری به انرژی هسته‌ای روی آورده‌اند که افزون بر توان تولید بالا، مزیت تولید انرژی پاک و کم‌کربن را نیز داراست. به عنوان نمونه، متا در نظر دارد تا ۴ گیگاوات برق تولید کند که قادر است انرژی بیش از ۳ میلیون خانه آمریکایی را تأمین کند؛ رقمی که نشان‌دهنده حجم عظیم نیازهای انرژی در صنعت فناوری است.
با این حال، هزینه‌های ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای بسیار بالاست و بسیاری از کشورها یا شرکت‌ها توان سرمایه‌گذاری آن را ندارند. پروژه‌های ساخت نیروگاه‌های بزرگ هسته‌ای می‌توانند به قیمت چند ده میلیارد دلار تمام شوند؛ رقمی که تنها شرکت‌های بزرگ فناوری یا دولت‌ها توان پرداخت آن را دارند. همین امر موجب شده سرمایه‌گذاری در این حوزه به بازیگران بزرگی محدود شود و انگیزه‌های اقتصادی ناشی از سودهای آتی هوش مصنوعی، محرک اصلی این روند باشد.
فناوری‌های نوین هسته‌ای و تأثیر هوش مصنوعی
پیشرفت‌های فناوری در حوزه انرژی هسته‌ای؛ به ویژه توسعه رآکتورهای کوچک مدولار (SMR) و رآکتورهای نسل چهارم موجب افزایش انعطاف‌پذیری و امنیت این فناوری شده است. این رآکتورها نسبت به نمونه‌های قدیمی کوچک‌تر، ایمن‌تر و سریع‌تر قابل نصب و راه‌اندازی هستند. همچنین استفاده از هوش مصنوعی در کنترل و مدیریت این رآکتورها، به کاهش خطاهای انسانی و افزایش ایمنی کمک شایانی کرده است.
به نوشته گاردین، این همگرایی فناوری‌های نوین هسته‌ای و هوش مصنوعی سبب شده نه تنها مصرف انرژی هوش مصنوعی بهتر مدیریت شود؛ بلکه فناوری هسته‌ای نیز با کمک هوش مصنوعی به سطح جدیدی از توسعه و ایمنی برسد. بنابراین، این رابطه دوطرفه نشان‌دهنده شروع عصری نوین در انرژی و فناوری است.
چین در مقابل آمریکا؛ رقابتی متفاوت در عرصه هسته‌ای
میدل‌ایست‌آی با اشاره به اینکه شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکا بیشتر به مدل بازار آزاد و سرمایه‌گذاری خصوصی متکی هستند، خبر از اتخاذ راهبرد کاملاً متفاوتی از سوی چین در این زمینه داده است. به نوشته این وبگاه خبری تحلیلی، دولت چین با هدایت مستقیم و پشتیبانی کامل از برنامه‌های هسته‌ای توانسته در طول سال‌ها زیرساخت‌های گسترده و پایدار هسته‌ای ایجاد کند و در توسعه فناوری‌های نوین، از جمله رآکتورهای توریم پیشرو باشد.
چین افزون بر توسعه فناوری‌های جدید، ذخایر قابل توجهی از توریم را در اختیار دارد که می‌تواند جایگزینی پایدار برای اورانیوم در برنامه‌های هسته‌ای باشد و وابستگی به منابع غربی را کاهش دهد. این رویکرد دولتی-متمرکز به چین اجازه داده موانع نظارتی و اقتصادی را سریع‌تر پشت سر بگذارد و در بازار جهانی انرژی هسته‌ای حضور فعال‌تری داشته باشد.
چالش‌های نظارتی و امنیتی در مقابل سرعت و سودآوری
با ورود شرکت‌های فناوری به حوزه انرژی هسته‌ای، چالش‌های جدیدی در حوزه‌های نظارتی و ایمنی پدید آمده است. فشار برای سرعت در توسعه و بازگشت سرمایه ممکن است با استانداردهای سختگیرانه ایمنی در تضاد باشد. در آمریکا این موضوع منجر به تنش میان شرکت‌های فناوری و نهادهای نظارتی شده است.
با وجود حمایت‌هایی که دولت آمریکا در دوره‌هایی مانند دولت ترامپ از صنعت هسته‌ای داشته، حفظ تعادل میان نوآوری، سرعت و ایمنی همچنان از بزرگ‌ترین چالش‌ها محسوب می‌شود. هرگونه خطا در این حوزه می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی و انسانی گسترده‌ای داشته باشد. بنابراین ضرورت توجه دقیق به مقررات و کنترل‌ها بیشتر از همیشه احساس می‌شود.
پیامدهای ژئوپلیتیکی و تحولات جهانی
ظهور عصر جدید انرژی هسته‌ای و نقش فعال شرکت‌های فناوری، تحولات گسترده‌ای در صحنه ژئوپلیتیکی جهان ایجاد کرده است. این رقابت نه تنها به توسعه زیرساخت‌ها محدود نمی‌شود؛ بلکه به یک نبرد سیاسی-اقتصادی پیچیده میان آمریکا و چین بدل شده است.چین با استفاده از پروژه‌های بزرگ تجاری و شبکه‌های گسترده مانند طرح «یک کمربند، یک جاده» در حال صادرات فناوری‌های هسته‌ای خود به کشورهای در حال توسعه است؛ امری که می‌تواند به تغییر موازنه قدرت جهانی منجر شود. در مقابل، شرکت‌های آمریکایی ممکن است به دلیل موانع نظارتی در صادرات این فناوری‌ها محدود باشند.
این رقابت جدید می‌تواند شکل تازه‌ای از رقابت برای سلطه جهانی را به نمایش بگذارد که در آن تعداد و فناوری رآکتورهای هسته‌ای و توانایی تأمین انرژی هوش مصنوعی، جایگزین رقابت سنتی تسلیحاتی خواهد شد.
تغییرات بنیادین در بازار انرژی و اقتصاد جهانی
با پیشرفت فناوری هسته‌ای و جایگزینی آن به عنوان منبع اصلی تأمین انرژی هوش مصنوعی و صنایع مرتبط، منابع سنتی انرژی مانند زغال‌سنگ، گاز طبیعی و نفت تحت فشار بیشتری قرار خواهند گرفت. روند کاهش استفاده از زغال‌سنگ که پیش از این شروع شده بود، با ظهور این فناوری جدید سرعت بیشتری خواهد گرفت و نفت و گاز نیز در ادامه مسیر کاهش مصرف قرار خواهند گرفت.این تغییرات بنیادین می‌تواند نقشه قدرت سیاسی و اقتصادی را در مناطق انرژی‌خیز مانند خاورمیانه متحول کند و موج جدیدی از تغییرات اقتصادی و سیاسی را در سطح جهان رقم بزند.
عصر نوین انرژی هسته‌ای که با همگرایی فناوری‌های نوین و نیاز روزافزون هوش مصنوعی شکل گرفته، به سرعت در حال تغییر چهره انرژی و قدرت جهانی است. این تحول افزون بر فراهم کردن راه‌حلی برای بحران انرژی، رقابتی جدید میان آمریکا و چین و همچنین شرکت‌های بزرگ فناوری شکل داده که پیامدهای ژئوپلیتیکی گسترده‌ای دارد.
با توجه به اهمیت حیاتی انرژی برای توسعه فناوری‌های نوین و همچنین امنیت ملی کشورها، نقش انرژی هسته‌ای در آینده بسیار پررنگ‌تر از گذشته خواهد بود. به همین دلیل پیگیری روندهای این حوزه و درک پیامدهای آن برای سیاست‌گذاران، صنعت و جامعه جهانی امری ضروری و حیاتی است.
نظر شما