اگر بپذیریم خانواده‌ها به‌عنوان گروه‌های مصرف‌کننده اصلی در سفر با خرید صنایع دستی، اقامت در هتل‌ها و صرف غذا در مراکز محلی موجب رونق و شکوفایی اقتصادی مناطق گردشگری و افزایش درآمد جامعه محلی می‌شوند از این رو کاهش آمار سفر را باید به عنوان یک آسیب جدی برای اقتصاد کشور به حساب آورد.
بنا بر گفته کارشناسان، سفرهای خانوادگی موجب رشد گردشگری داخلی شده و این امر در حفظ منابع مالی در داخل کشور از منظر اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت و از بعد اجتماعی نیز سفرهای خانوادگی فرصتی برای تعامل بیشتر میان اعضای خانواده را فراهم می‌کند که هر گونه اخلال در این موضوع موجب وارد آمدن آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.
سفر داخلی چند تمام می‌شود
بررسی‌های ما نشان می‌دهد یک سفر معمولی با خودرو شخصی به شمال کشور حدود دو ماه حقوق یک کارمند ۲۰ سال خدمت را به خود اختصاص می‌دهد که این میزان هزینه از عهده بسیاری از خانواده‌های ایرانی خارج است.
هزینه سوخت برای یک خودرو شخصی از مرکز کشور تا استان‌های مازندران و گیلان با احتساب پیمایش ۳هزار کیلومتر مسیر رفت و برگشت به انضمام گردش در حومه شهرهای مقصد با مصرف بنزین آزاد و حداقل یک تعویض روغن برای سفر معادل ۳ میلیون تومان می‌شود.
اقامت در خانه‌های شخصی از مبلغ ۳ میلیون به ازای هر شب تا ۱۸ میلیون تومان بسته به امکانات رفاهی محل اسکان در شمال کشور متغیر است بنابراین اگر هزینه خوراک را در هر شبانه‌روز فقط ۵۰۰ هزار تومان به ازای هر شخص (حداقل هزینه ممکن) در نظر بگیریم اقامت پنج شب در یک واحد اسکان معمولی به انضمام هزینه خوراک برای یک خانواده پنج نفره دست‌کم ۳۵ میلیون تومان هزینه در بر خواهد داشت که با احتساب هزینه سوخت این رقم به ۳۸ میلیون خواهد رسید.
البته این رقم جدا از هزینه‌های جانبی خانواده برای تفریحات در شمال کشور است زیرا استفاده از هر وسیله تفریحی مانند تله‌کابین توچال، آکواریوم بندر انزلی یا گردش در دریاچه الیمالات برای یک خانواده پنج نفره در هر نوبت دست‌کم ۳ تا ۵ میلیون تومان هزینه در بردارد.
در حال حاضر هزینه گشت دریایی در بابلسر به ازای هر نفر ۵۰۰ هزار تومان، سافاری دریاچه الیمالات و بازدید حیات وحش به ازای هر نفر یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان و بازدید از آکواریوم بندر انزلی به ازای هر نفر ۹۰۰ هزار تومان تمام می‌شود.
با احتساب قیمت‌های اعلام شده برای یک سفر حداقلی با کمترین خوراک و استفاده از دو جاذبه تفریحی منهای مخارج احتمالی و خرابی خودرو ۴۵ تا ۶۰میلون تومان باید هزینه کرد که این رقم برای یک کارمند و یا کارگر با حقوق ۱۴ الی ۲۳ میلیون تومان امکان‌پذیر نیست!حال اگر خانواده‌ای قرار باشد از هواپیما برای سفر استفاده کند و یا تصمیم بگیرد در هتل‌های پنج ستاره شمال کشور اقامت داشته باشد باید ۶۰ میلیون تومان برای بلیت رفت و برگشت خانواده و به ازای هر شب اقامت در هتل‌های پنج ستاره ۱۹ تا ۳۵ میلیون تومان هزینه پرداخت کند که هزینه سفر به شمال کشور برای یک خانواده مرفه دست‌کم ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تمام خواهد شد!
آمارها چه می‌گویند؟
بدون شک تورم و افزایش هزینه را باید به عنوان اصلی‌ترین دلیل کاهش سفر در ایران عنوان کرد.
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در فصل بهار ۱۴۰۳ از ۲۷ میلیون و ۳۵۳ هزار خانوار ایرانی تنها ۵۲ درصد خانوارها حداقل یک سفر داشته‌اند که این آمار نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است. همچنین تعداد کل سفرهای داخلی ایرانیان به ۷۰ میلیون و ۶۰۰ هزار سفر رسیده که نسبت به ۱۱۲ میلیون سفر ثبت شده در سال ۱۳۹۸ افت چشمگیری داشته است.
بنا بر این آمار از نظر نوع سفر در بهار سال ۱۴۰۳ حدود ۵۱ درصد سفرها بدون اقامت شبانه انجام شده و ۴۹ درصد دارای اقامت شبانه بوده‌اند.
این گزارش حاکی از آن است که ۷۰ درصد گردشگران و مسافران در منزل بستگان اقامت داشته‌اند و بر اساس یافته‌های مرکز آمار آپارتمان‌های اجاره‌ای با حدود ۱۱ درصد و ویلاهای شخصی با حدود ۹ درصد در رده‌های بعدی اقامت قرار دارند و این الگو نشان می‌دهد هزینه‌های اقامت برای بخش قابل توجهی از خانوارها، صفر یا بسیار پایین است.
بنا بر گزارش مرکز آمار ایران همچنین بیش از ۷۰ درصد سفرها با خودرو شخصی انجام شده و تنها ۶/۰ درصد خانوارها از هواپیما استفاده کرده‌اند که این موضوع تأثیر زیادی بر توزیع هزینه‌ها داشته و نشان می‌دهد بیشتر هزینه‌های سفر به خوراک، خرید و درمان اختصاص یافته است.
بر اساس این گزارش خانوارهای ساکن در استان‌هایی که وضعیت اقتصادی بهتری داشتند از جمله تهران، شیراز، اصفهان و تبریز بیشترین سفر را داشتند و ساکنان برخی از استان‌ها همچون سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی البته منهای ساکنان مشهد، هرمزگان و بوشهر سفر کمتری را به ثبت رساندند.گزارش مرکز ملی آمار ایران همچنین نشان می‌دهد آمار سفر در خانوارهای ساکن استان‌های شمالی نیز به دلیل میهمان‌پذیر بودن این استان‌ها در فصول مختلف سال نرخ اندکی را به خود اختصاص داده است.
آسیب‌های ناشی از کاهش سفر
در این ارتباط مرتضی خاکسار، کارشناس اقتصاد گردشگری در گفت‌وگو با ما اذعان می‌کند: گردشگری و سفر برای روح انسان حکم آب و غذا برای جسم را دارد که در ارتقای بهداشت روان جامعه بسیار تأثیرگذار است اما شواهد نشان می‌دهد دسترس‌پذیری به سفر به دلیل مشکلات اقتصادی برای اقشار کم‌برخوردار سال به سال کمتر می‌شود.
خاکسار بیان می‌کند: براساس گزارش هزینه و درآمد خانوار کل کشور، طی سال ۱۴۰۲ هزینه تمام شده یا بهای تولید و ارائه خدمات تأمین مکان و غذا نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن ۱/۱۱۳ درصد رشد داشته که این ارقام در سال گذشته با افزایش بیشتری همراه بوده است.
وی اظهار می‌کند: این میزان رشد اثر مستقیم بر افزایش قیمت هزینه‌های سفر دارد و عملاً موجب شده بسیاری از خانوارهای قشر متوسط و ضعیف جامعه از رفتن به سفر محروم شوند.
این مدرس دانشگاه اذعان می‌کند: آمارهای تابستان ۱۴۰۲ نیز نشان می‌دهد با افزایش قیمت بلیت هواپیما و کمیاب شدن آن، فشار هزینه‌های سفر برای خانوار دهک‌های متوسط و بالا هم افزایش یافته است و بررسی نسبت هزینه‌های تفریح و سرگرمی به هزینه کل در سبد مصرفی خانوارهای شهری طی سال‌های گذشته با کاهش قابل توجهی روبه‌رو بوده، به طوری که سهم هزینه‌های مربوط به تفریح و سفر خانوار ایرانی از ۷۱/۰ درصد طی سال ۱۳۹۰ به ۳۸/۰ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده و موجب کاهش کیفیت سفرهای داخلی شده است.
خاکسار می‌گوید: اگر دولت و مجلس با دعوت از کارشناسان حوزه گردشگری بسته‌ای برای سفر خانوارهای دهک‌های پایین جامعه تهیه کنند، بخش قابل توجهی از هزینه‌های کشور مانند تنش‌های خانوادگی، درمان بیماری‌های روحی و روانی و کاهش راندمان کاری کارکنان دولت به ویژه در بخش تولید کاهش می‌یابد.
وی با اشاره به این موضوع که توسعه گردشگری داخلی منجر به ایجاد ۱۵۰ شغل خواهد شد، می‌افزاید: توسعه گردشگری نقش مؤثری در کاهش بیکاری و بالا رفتن سطح درآمد مردم در شهرها و روستاها خواهد داشت.
نظر شما