رهبر معظم انقلاب در سخنانشان در مراسم عزاداری شهادت امام رضا(ع)، اشاره واضحی به علت دشمنی آمریکا با ایران داشتند؛ موضوعی به ‌ظاهر ساده اما در واقع پیچیده که خودش را در ۴۵ سال گذشته و دولت‌های مختلف آمریکا از احزاب مختلف و تحریم‌ها و تهدیدهایی که از ابتدا نسبت به جمهوری اسلامی و مردم ایران روا داشتند، نشان داده است.
رهبر معظم انقلاب علت این دشمنی را ورای بهانه‌های ظاهری مثل تروریسم، حقوق بشر، مسئله زن، دموکراسی و... می‌دانند؛ بهانه‌هایی که ظاهربینان داخلی را به دنبال خود می‌کشد و تصور می‌کنند با مذاکره و رفع این دغدغه‌ها، مسائل ما با آمریکا حل می‌شود یا چیزی از دشمنی‌هایش کم خواهد شد.
اما دلیل اصلی همان واقعیتی است که رئیس‌جمهور فعلی آمریکا آن را با صراحت تمام بیان کرده است: «ایران باید گوش ‌به ‌فرمان آمریکا باشد!» تسلیمی که با تاریخ و عزت مردم ایران جور درنمی‌آید و چنان‌که دیدیم مردم را با همه قدرت در برابر سلطه‌گر قرار می‌دهد و از همین ‌رو چنین مسئله‌ای به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب «حل‌نشدنی» خواهد بود.
این را امام راحل(ره) هم به بیان دیگری گفته بود؛ سال 1367 و در پاسخ به نامه جیمی کارتر که «رابطه ایران و آمریکا، رابطه گرگ و میش است و بین این دو آشتی نیست». آنچه رهبر معظم انقلاب بیان کردند، رویکرد غرب در قبال انقلاب اسلامی و کرنش‌ناپذیری مردم ایران در برابر نظام سلطه بود، اما به نظر می‌رسد این تضاد علاوه بر نزاع تمدنی انقلاب اسلامی با آمریکا به عنوان قطب اصلی نظام سلطه، ریشه‌هایی نیز در جغرافیای سیاسی و ظرفیت‌های قدرت منطقه‌ای ایران داشته باشد. در این صورت چنین رابطه‌ای مختص انقلاب اسلامی هم نیست و موجودیت ایران را فارغ از نظام سیاسی‌اش هدف می‌گیرد و حتی پیش از انقلاب نیز چنین رویکردی، هر چند به شکل پنهان در قبال ما وجود داشته است.
برای نمونه طبق اسنادی که چندی پیش از طبقه‌بندی فوق‌محرمانه آمریکا خارج شده، در سال ۱۹۷۴میلادی یعنی پنج سال پیش از انقلاب اسلامی، آمریکا سناریو محرمانه‌ای را طراحی کرده بود که در آن در صورت پیشروی ارتش شوروی به سمت منابع نفتی خاورمیانه، ۵۴ بمب اتمی به نقاط مختلف ایران شلیک می‌کرد تا ایران به عنوان زمین بازی جنگ سرد، در آتش گرم قدرت هسته‌ای آمریکا بسوزد.
یعنی حتی در اوج تسلیم و تبعیت از نظام سلطه نیز نهایت نقشی که برای کشور ما در نظر گرفته شده بود، نقش قربانی و سپر انسانی در جنگ اتمی بوده است تا آمریکا برای اجتناب از تبعات حمله مستقیم به شوروی، متحد نزدیک خودش یعنی ایران را به قربانگاه بفرستد و به دست خودش بمباران اتمی کند!
جالب اینکه این سناریو درست در همان سالی طراحی می‌شد که شاه پهلوی در کاخ سفید، میهمان ریچارد نیکسون بود و رئیس‌جمهور آمریکا در نطق خوشامدگویی‌اش به شاهنشاه، رویکرد حکومت ایران در تبعیت از سیاست‌های بلوک غرب را می‌ستود: «کشور شما پیشرفت خیره‌کننده‌ای کرده است، چون همواره از سیاست کمک به نیروهای صلح و پایداری و مخالفت با نیروهای جنگ و ویرانی پیروی کرده‌اید». شاهنشاه آریامهر هم در پاسخ اعلام کرده بود ایران برای اجرای این سیاست‌ها «حاضر به جانفشانی» است.
واضح است که چنین توصیفی از صف‌آرایی میان ایران و آمریکا مستلزم نگاهی دیگر به مناسبات دیپلماتیک و مذاکرات احتمالی و کنش‌های متقابل است تا با فریب و غافلگیری و فرود بمب بر میز مذاکرات مواجه نشود. رویکردی واقع‌بینانه که دیپلماسی را نه به توهم حل مسائل، رفع منازعه با دشمن و تسهیل سرمایه‌گذاری تریلیون دلاری‌اش در ایران(!)، بلکه به عنوان ابزاری برای مدیریت منازعه، بازدارندگی در برابر ضربات دشمن و کمک به فعلیت یافتن قدرت ملی در خدمت بگیرد و توقعی منطقی از دستاوردهایش داشته باشد.