در این شرایط، حزب‌الله به عنوان یکی از بازیگران اصلی عرصه داخلی، با برداشت مستقل از بحران، پروژه بازسازی را با سرمایه‌گذاری خود و از طریق شرکت «وعد» آغاز کرده است.
حزب‌الله و تأمین مالی مستقل بازسازی
برخلاف انتظارها که دولت مسئول بازسازی مناطق آسیب‌دیده باشد، حزب‌الله با مشاهده کم‌کاری و بازی‌های سیاسی دستگاه‌های دولتی، تصمیم به ورود مستقیم و مستقل گرفته است. این پروژه سه مرحله‌ای قرار است در مناطق مختلف لبنان به‌ویژه ضاحیه جنوبی و سایر مناطق جنگ‌زده به جز نوار روستاهای مرزی اجرا شود. برآوردها حاکی از تخصیص یک‌میلیارد دلار در هر مرحله است که درمجموع ۳میلیارد دلار به همراه نیم میلیارد دلار ترمیم‌های پیشین خواهد بود. همچنین تأمین مالی اسکان خانواده‌های آواره نیز به همین منوال ادامه خواهد داشت.
فشارهای سیاسی و نقش ایالات متحده و اسرائیل
این اقدام حزب‌الله در بستر یک محاصره سیاسی و اقتصادی شدید از سوی ایالات متحده و اسرائیل صورت می‌گیرد که هدف اصلی آن، گره زدن روند بازسازی لبنان به مسئله خلع سلاح مقاومت است. این فشارها که همراه با همکاری برخی نهادهای داخلی است، روند بازسازی را به بازیچه‌ای سیاسی تبدیل کرده‌است. حزب‌الله ضمن انتقاد از این سیاست‌ها، بر ادامه فعالیت‌های خود در راستای حمایت از مردم تأکید دارد.
بی‌تفاوتی دولت و وعده‌های بی‌نتیجه
دولت لبنان در این میان نقش ناامیدکننده‌ای ایفا کرده است. وعده‌های رئیس‌جمهور جوزف عون مبنی بر تأمین ۴۰میلیون دلار برای ترمیم ساختمان‌های آسیب‌دیده و همچنین وعده‌های سایر مسئولان ازجمله رئیس‌دولت و وزیر دارایی، تاکنون به مرحله عمل نرسیده‌اند. به گفته منابع، «حقه‌بازی سیاسی نواف سلام» موجب شکست این وعده‌ها شده و پرونده بازسازی را به امری سیاسی و ابزاری برای باج‌گیری تبدیل کرده است. در این میان، مردم آسیب‌دیده به دلیل این سیاست‌ها در وضعیت ناامیدکننده و سختی گرفتار آمده‌اند.
فشارهای مردم و ضرورت اقدام فوری
آوارگان ساکن در نوار روستاهای مرزی، بیش از دو سال است که در وضعیت بلاتکلیفی به سر می‌برند و برخی نیز خانه‌های خود را در مناطق مختلف از دست داده‌اند. این در حالی است که مسئولان دولتی از تعهدات انسانی و اخلاقی خود فاصله گرفته‌اند و چشم خود را به روی مشکلات مردم بسته‌اند. حزب‌الله با توجه به این فشارها و ضرورت عمل، مجبور شده روند بازسازی را به صورت مستقل پیش ببرد.
وام بانک جهانی؛ کمک یا محدودیت بیشتر؟
در این میان، دولت لبنان به‌تازگی موفق به دریافت وام ۲۵۰ میلیون دلاری از بانک جهانی شده است که تنها یک چهارم مبلغ هزینه‌شده توسط حزب‌الله برای ترمیم و اسکان خانواده‌هاست. این وام به عنوان یک اقدام بین‌المللی معرفی شده است، اما واقعیت آن است این مبلغ مشروط به شروط سختگیرانه‌ای بوده و تبدیل آن به کمک مؤثر، مستلزم تصویب در مجلس و طی مراحل پیچیده اداری است. همچنین بخش عمده‌ای از وام به هزینه‌های اداری و پروژه‌های غیرمستقیم اختصاص می‌یابد و استفاده از آن برای بازسازی مناطق مرزی که بیشترین آسیب را دیده‌اند ممنوع است.
تقسیم‌بندی وام و محدودیت‌های آن
وام ۲۵۰ میلیون دلاری بانک جهانی که برای بازسازی لبنان تخصیص یافته، به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شود. بخش اول مربوط به پاسخ فوری است که صرفاً به مدیریت و دفع ایمن آوارها اختصاص دارد و هدف آن کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی است، بدون اینکه بودجه‌ای مستقیماً به بازسازی اختصاص یابد. در بخش دوم، تمرکز بر بازسازی زیرساخت‌های حیاتی مانند راه‌ها، تأمین آب و برق و سایر خدمات اساسی در مناطق آسیب‌دیده‌ای است که جمعیت قابل توجهی دارند؛ اما این بخش، مناطق مرزی که آسیب بیشتری دیده‌اند را شامل نمی‌شود. بخش سوم به مطالعات بازسازی پایدار و دوستدار محیط زیست اختصاص دارد که شامل تهیه مطالعات امکان‌سنجی و طراحی پروژه‌های بازسازی برای آینده است. در نهایت، بخش چهارم به مدیریت پروژه مربوط می‌شود که هزینه‌های اداری را دربرمی‌گیرد و محل تلاقی فساد داخلی و مشکلات ساختاری بانک جهانی محسوب می‌شود.
حزب‌الله؛ تلاش برای پر کردن خلأ مسئولیت دولت
با وجود تمامی مشکلات، حزب‌الله توانسته ترمیم بیش از ۴۰۰هزار واحد مسکونی را با هزینه بیش از یک‌میلیارد دلار تأمین مالی کند و اسکان حدود ۱۵هزار خانواده آواره را بر عهده بگیرد. همچنین، این حزب نقش مهمی در پاک‌سازی آوار ساختمان‌های تخریب‌شده داشته است. این تلاش‌ها هرچند مستقل و بدون دخالت دولت است، اما گویای ضعف شدید نهادهای رسمی در مسئولیت‌پذیری است.
بازسازی لبنان؛ چالش‌های مردم در برابر منافع سیاسی
بازسازی لبنان به یک موضوع حیاتی و حیاتی‌ترین آزمون برای مسئولان و بازیگران سیاسی تبدیل شده است. در شرایطی که دولت توانایی و اراده لازم برای پذیرش مسئولیت‌های خود را ندارد، حزب‌الله به‌عنوان نیرویی مردمی و فعال، وارد میدان شده است. اما سیاست‌های خارجی و داخلی پیچیده، بازسازی خانه‌ها را به یک مسئله سیاسی تبدیل کرده که تأخیر در آن به بهای رنج و آوارگی خانواده‌های زیادی تمام می‌شود. در این میان، طرح‌ها و کمک‌های بین‌المللی نیز به دلیل محدودیت‌ها و شروط سختگیرانه نتوانسته جای خالی حمایت‌های واقعی را پر کند. تنها راه عبور از این بحران، همکاری همه‌جانبه دولت، نهادهای مردمی و جامعه بین‌المللی برای بازسازی واقعی و پایدار است.
نظر شما