در ماه‌های اخیر، توجه ناظران سیاسی به تحرکات رو به رشد اسرائیل در آمریکای جنوبی جلب شده است؛ منطقه‌ای که از دیرباز به عنوان عرصه مقاومت علیه سیاست‌های امپریالیستی و استعماری شناخته می‌شود. اسرائیل با بهره‌گیری از تحولات سیاسی و اقتصادی در کشورهای کلیدی مانند آرژانتین، بولیوی و شیلی، تلاش می‌کند جای پای استراتژیکی در این منطقه به دست آورد. این تلاش‌ها، اگرچه با مقاومت شدید جنبش‌ها و احزاب ضد اشغال مواجه است، اما زنگ خطری برای تغییر معادلات ژئوپلیتیکی در آمریکای لاتین محسوب می‌شود.
زمینه‌های تاریخی و سیاسی
در دهه‌های اخیر، آمریکای لاتین با ظهور موجی از دولت‌های چپ‌گرا و ضد امپریالیستی، معروف به «مد جَمهوری‌های چپ‌گرا»، به صحنه‌ای برای مقاومت سیاسی و اقتصادی در برابر تسلط آمریکا تبدیل شد. دولت‌هایی که با حمایت رهبران برجسته‌ای چون هوگو چاوز در ونزوئلا و لوولا دا سیلوا در برزیل، تلاش کردند مسیر استقلال سیاسی و اقتصادی را دنبال کنند. هرچند این روند به دلیل کودتاها و فشارهای اقتصادی متوقف و حتی معکوس شد، اما هم‌اکنون نشانه‌هایی از احیای این مقاومت در منطقه دیده می‌شود.
در این شرایط، اسرائیل با نگرانی از افزایش اتحادهای منطقه‌ای و احتمال تضعیف روابطش با کشورهای آمریکای لاتین، تحرکات خود را برای تثبیت حضور راهبردی آغاز کرده است. این اقدامات بیشتر جنبه نظامی و امنیتی دارند تا صرفاً دیپلماتیک یا اقتصادی، و هدف اصلی آن احیای جایگاه اسرائیل در منطقه‌ای است که به طور تاریخی به دلیل سیاست‌های آپارتاید و استعماری اسرائیل با آن مخالفت کرده است.
آرژانتین؛ پشتیبانی استراتژیک اسرائیل
آرژانتین به دلیل جمعیت قابل توجه مهاجران عرب و جامعه یهودی بزرگ خود، همواره نقطه‌ای حساس در روابط با اسرائیل بوده است. در سال‌های اخیر، دولت خاویر میله‌ای، که خود را «لیبرتاریان» معرفی می‌کند، به قوی‌ترین متحد اسرائیل در آمریکای جنوبی تبدیل شده است. این حمایت نه بر پایه ارزش‌های لیبرتاریان بلکه بر مبنای یک صهیونیسم مسیحی و مذهبی است که آرژانتین را شریک تمدن «یهودو-مسیحی» اسرائیل می‌داند.
مشارکت‌های امنیتی و نظامی گسترده، فروش دارایی‌های دولتی به شرکت‌های اسرائیلی و توافقنامه‌هایی در زمینه مبارزه با «تروریسم» و «ضدیهودیت» از جمله اقدامات ملموس این همکاری هستند. با این حال، وضعیت اقتصادی شکننده و فشارهای سیاسی در آرژانتین می‌تواند این اتحاد را در معرض ریسک قرار دهد.
بولیوی؛ بازگشت به سیاست‌های گذشته
بولیوی، که در دوره هوگو مورالس نماد مقاومت ضد امپریالیستی بود، پس از کودتای سال ۲۰۱۹ وارد دوره‌ای از بی‌ثباتی شده است. بازگشت دولت‌های دست‌راستی و حمایت مجدد از اسرائیل، نشانه‌ای از تغییر جهت سیاست خارجی این کشور است. اگرچه ائتلاف چپ‌گرا توانسته بخشی از سیاست‌های پیشین را احیا کند، اما انتخابات اخیر که هیچ نامزد چپ‌گرا به دور دوم نرسید، می‌تواند منجر به بازگشت کامل به سیاست‌های پرو اسرائیلی شود.
با پیروزی احتمالی یکی از نامزدهای راست‌گرا، احتمال استقرار مجدد همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی با اسرائیل و پایان دوره مقاومت ضد اشغالگری وجود دارد.
شیلی؛ آخرین سنگر مقاومت
شیلی با بزرگ‌ترین جمعیت فلسطینی خارج از جهان عرب، همواره نقطه‌ای کلیدی در مقاومت علیه اسرائیل بوده است. دولت کنونی گابریل بوریچ، با اقدامات قاطع در محکومیت اسرائیل و کاهش همکاری‌های نظامی، تلاش کرده است جایگاه خود را به عنوان مدافع حقوق فلسطینیان حفظ کند. اما انتخابات پیش‌رو و حضور نامزد راست‌گرا خوزه آنتونیو کاست که حمایت صریحی از اسرائیل و سیاست‌های محافظه‌کارانه دارد، می‌تواند دستاوردهای اخیر را معکوس کند.
برنامه‌های کاست برای جرم‌انگاری فعالیت‌های حمایت از فلسطین و تشدید همکاری‌های امنیتی با اسرائیل، باعث نگرانی فعالان حقوق بشر و جامعه مدنی در شیلی شده است.
پیامدهای منطقه‌ای و بین‌المللی
گسترش نفوذ اسرائیل در آمریکای لاتین، علاوه بر تغییر معادلات سیاسی داخلی این کشورها، می‌تواند به افزایش تنش‌های منطقه‌ای منجر شود. با توجه به نقش مهم آمریکای لاتین در جنبش‌های ضد امپریالیستی و همبستگی با جهان جنوب، این تحولات می‌تواند جبهه مقاومت علیه سیاست‌های استعماری و اشغالگری اسرائیل را تضعیف کند.
از سوی دیگر، حضور بیشتر اسرائیل در آمریکای لاتین ممکن است موجب تحریک گروه‌های مقاومت منطقه‌ای و افزایش تنش‌های امنیتی شود. همچنین این مسئله باعث نگرانی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای، از جمله ایالات متحده، روسیه، چین و ایران، خواهد شد که هر کدام منافع خاص خود را در این منطقه دنبال می‌کنند.
آرژانتین، بولیوی و شیلی؛ اهداف تازه سیاست خارجی اسرائیل
آرژانتین، بولیوی و شیلی سه میدان نبرد جدید برای اسرائیل در آمریکای لاتین هستند. هرچند مقاومت در برابر گسترش نفوذ اسرائیل در این کشورها رو به افزایش است، اما تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی داخلی می‌تواند سرنوشت این حضور راهبردی را رقم بزند.
پایش دقیق تحولات این سه کشور و واکنش‌های داخلی و بین‌المللی نسبت به آن‌ها برای درک بهتر چشم‌انداز سیاسی منطقه ضروری است. در نهایت، آینده حضور اسرائیل در آمریکای لاتین نه تنها به تحولات داخلی این کشورها بلکه به روندهای گسترده‌تر ژئوپلیتیکی در جهان بستگی دارد.
نظر شما