امروز؛ ۱۳ دی‌ماه، سالگرد نامه‌ای است که فراتر از کلمات و عبارات، به حقیقتی بزرگ‌تر اشاره داشت. نامه‌ای که به هیچ‌وجه برای تسلیم کردن یا پذیرش ساده‌ای طراحی نشده بود، بلکه به‌عنوان یک تعلیم و درسی از حقیقت به مخاطب خود ارایه گردید. این نامه نه برای ارسال یک پیام سیاسی، بلکه برای بازنگری و بازاندیشی در مفاهیم عمیق‌تر بود.

در عرف دیپلماتیک، معمولاً نامه به عالی‌ترین مقام تحویل داده می‌شود و گفت‌وگوها پس از آن آغاز می‌شود. اما در این مورد خاص، تفاوتی عمده با آنچه انتظار می‌رفت وجود داشت. گورباچف، مانند بسیاری از دیپلمات‌ها، تصور می‌کرد که هیئت ایرانی ابتدا نامه را تقدیم کرده و سپس وارد گفتگو خواهند شد. اما آیت‌الله العظمی جوادی آملی، با درک عمیق و هوش سرشار خود، به گورباچف نشان داد که این نامه، تسلیم‌نامه‌ای نیست، بلکه تعلیم‌نامه‌ای است که نخست باید شنیده شود، سپس گفتگو آغاز گردد و در نهایت نامه تقدیم گردد.

با این حرکت هوشمندانه، حضرت آیت‌الله جوادی آملی نه تنها پروتکل‌های مرسوم دیپلماتیک را نقض نکرد، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر اهمیت این نامه افزودند و نشان دادند که این دیدار نه یک ملاقات دیپلماتیک به معنای متعارف، بلکه یک لحظه برای بازتعریف روابط و مفاهیم عمیق‌تر جهانی است.

اگرچه گورباچف شاید نتوانست به‌سرعت متن نامه را درک کند، اما ای کاش می‌توانست فرامتن آن را به‌زودی و درک کند؛ چرا که این فرامتن، خود همان درسی بود که می‌بایست برای او روشن می‌شد.