دغدغه جوانان امروز لحظه به لحظه در حال افزایش است. از برخی فرصت‌های شغلی و تلاش برای جلب اعتماد کارفرما گرفته تا فعالیت‌های مختلف در فضای مجازی که چند سالی است پشت در آهنین فیلترینگ جا مانده است. این گروه به عنوان قشر مهمی از جامعه انتظار دارند که صدایشان به گوش مسئولین و دولت برسد و مسیری هموار برای گذران از مرحله جوانی برایشان ایجاد شود. از طرف دیگر، بقیه اقشار جامعه نیز توقع دارند که گوش مسئولان برای شنیدن دغدغه‌های جوانان شنواتر باشد تا مسیر نه تنها برای گذر زندگی جوانان، بلکه برای رسیدن به ایرانی غنی‌تر هموار شود.
به بهانه روز جوان، سراغ جوان‌ترین وزیر کابینه دولت چهاردهم رفتیم که حوزه مسئولیتش ارتباط تنگاتنگی با جوانان دارد و می‌تواند پاسخگوی نیازهای بسیاری از نسل امروز ما باشد. سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با قدس از دغدغه‌اش برای جوانان می‌گوید.
*شما به عنوان جوان‌ترین وزیر کابینه چهاردهم، چه اندازه از دغدغه‌های شغلی‌تان مربوط به جوانان است؟
تشکیل‌دهنده بخش مهمی از زیست‌بوم فناوری در کشور، جوانان و نوجوانان هستند. جوانانی که به شکل‌های مختلف و در بخش‌های متنوع، از دانشگاه گرفته تا بازار، در حال رشد فناوری هستند و برخی نیز جزو مصرف‌کنندگان حرفه‌ای فناوری به حساب می‌آیند.
گرچه مصرف کالاهای فناورانه در کشور ما توسعه پیدا کرده، اما باید بپذیریم مشتریان اصلی آنها جوان‌ها هستند. بنابراین طبیعی است که بخش مهمی از مشغولیت‌های ذهنی من، جوانان باشند و به همه همکارانم در وزارت ارتباطات هم گفته‌ام که همیشه در همه تصمیمات منافع و دغدغه‌های جوانان و نوجوانان را به عنوان یک اولویت اساسی درنظر بگیرند.
*وزارت ارتباطات از ابتدای تشکیل کابینه جدید، چه اقداماتی را در راستای بهبود شرایط زندگی جوانان صورت داده و چه برنامه‌هایی را درمورد زندگی جوانان مدنظر دارد؟
اغراق نیست اگر بگویم هر اقدامی در حوزه کسب‌وکارها انجام می‌دهیم، ارتباط مستقیمی با جوانان دارد. در 5 ماه گذشته همیشه تلاش کرده‌ایم هم شرایط را برای فعالان اقتصاد دیجیتال راحت‌تر کنیم و هم استفاده از فضای مجازی را لذت‌بخش‌تر؛ تصمیم برای رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی و رفع مانع وارادت تلفن همراه آیفون که حمایت همه ارکان دولت و حاکمیت را به همراه داشت، یک نمونه کوچک از این اقدامات بود.
بخش جدی از وقتم را به شنیدن دغدغه‌های فعالان اقتصاد دیجیتال اختصاص دادم که عموماً جوان هستند. در سفرهای استانی همیشه به دغدغه جوانان برای توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال توجه کردم و در این مسیر در ادامه راه هم مصمم هستم و معتقدم نیرو و انگیزه جوانی است که می‌تواند مشکلات کشور را حل کند.
*با توجه به تمایل نسل جوان به اشتغال در بسترهای فضای مجازی، چه تمهیداتی برای بهبود شرایط کار و کمک به آنها در این فضا در نظر گرفته شده است؟
انتظارات و توقعات به‌جای آنها شکل دیگری دارد و باید بر اساس آن برنامه‌ریزی و حرکت کنیم. جوانان با هوش سرشار و انگیزه‌های فراوانی که دارند، این روزها مدل‌های کاری جدیدی مانند دورکاری یا فعالیت به شکل پیمانکار مستقل، فعالیت در دفاتر اشتراکی یا دیگر شکل‌ها را می‌پسندند.
حوزه کاری فناوری اطلاعات و ارتباطات در برخی طیف‌ها، به دلیل شرایط ویژه‌ای که دارد، مانند قابلیت شکست پروژه، برون‌سپاری و دیگر ویژگی‌ها، به خوبی قابلیت استفاده از این مدل‌های جدید کاری را دارد و سیاست ما هم در این زمینه حمایت از دفاتر کار اشتراکی، سکوهای مدیریت پروژه آنلاین، برون‌سپاری پروژه‌ها و استفاده از ظرفیت جوانان در بسترهای کاری جدید است. پروژه‌های مختلفی را در این زمینه تعریف کرده‌ایم تا بتوانیم از اشتغال در بستر فضای مجازی حمایت کنیم. یک نمونه از این پروژه‌ها، تسهیم درآمد تولیدکنندگان محتوای دیجیتال از اپراتورهای مخابراتی است که در دست اقدام است و به زودی به مرحله اجرا می‌رسد.
*در بستر فضای مجازی چه دستورهایی برای افزایش انگیزه و امید جوانان در نظر گرفته شده است؟
شفافیت در تصمیم‌گیری و حکمرانی منطقی و مبتنی بر استدلال، بیش‌ترین مطالبه‌ای است که جوانان از ما دارند. جوانان این روزها از ما دلیل می‌خواهند که اگر فلان پلتفرم مسدود است، علت آن را به صورت منطقی توضیح بدهید. گرچه مسئول فیلتر در کشور نه من هستم و نه وزارت ارتباطات. اما به‌هرحال ما در لبه مواجهه کاربر نهایی قرار داریم و این مطالبه را دریافت می‌کنیم و به حق می‌دانیم. اگر دلایل منطقی یک تصمیم را برای جوانان بگوییم، آن را می‌پذیرند و ناامید هم نمی‌شوند؛ حتی اگر مخالف آن تصمیم باشند و به آن نقد داشته باشند.
من از روز نخست این رویکرد را داشتم که در حساب‌های کاربری شخصی‌ام در شبکه اجتماعی به مشکلات جوانان پاسخ بدهم و اجازه ندهم یک اتفاق کوچک، ناامیدی بزرگی را در آنها ایجاد کند. نمونه‌اش همین چند روز پیش بود که در شبکه اجتماعی ایکس، یک کاربر از اتصال فیبر نوری خود گلایه‌ای کرده بود. در همان شبکه اجتماعی پیگیر مشکل شدم و ظرف چند روز مشکل حل شد.
معتقدم مشکلات امروز جامعه ما اصلاً ریشه‌ای نیست و اگر ما به عنوان مدیران اجرایی کارآمد باشیم و بتوانیم کارآمدی را به مردم نشان بدهیم، میزان رضایت آنها افزایش پیدا می‌کند و سبب تقویت سرمایه اجتماعی می‌شود. مشکل دقیقاً اینجاست که برای حل مشکلات جوانان سازوکاری نداریم و متأسفانه صدای مطالبه آنها را اساساً نمی‌شنویم!
*معضلات اجتماعی و فرهنگی رایج میان جوانان را چطور می‌توان از طریق تبلیغات و فضای مجازی کاهش داد؟
راه‌حل آن شنیدن و قبول کردن اصل معضلات و رفتن به سمت حل آن‌هاست. پس از آن، نشان دادن حل مشکل به جوانان از طریق تبلیغات است. اما گام اول مهم است؛ این که بپذیریم. ما اصلاً نمی‌خواهیم بپذیریم که برخی مشکلات فرهنگی و اجتماعی ما وجود دارند. بعد انتظار داریم جوان همگام با نسل قبل حرکت کند. این نمی‌شود!
*تبلیغات فضای مجازی (چه داخل و چه خارج از کشور) چه تاثیری بر میزان انگیزه نسل جدید، خصوصا جوانان دارد؟
تأثیر کاملاً مستقیم است. خود من اگر یک روز از صبح خبر منفی بشنوم، تبلیغات منفی ببینم و مطالب منفی بخوانم، انگیزه‌ام در همان روز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. نوجوانان و جوانان روحیه حساسی دارند و عمده ورودی اطلاعات‌شان هم از طریق فضای مجازی است. اگر اطلاعات جهت‌دار منفی به آنها برسد، طبیعی است که روی انگیزه آنها تأثیر منفی بگذارد.
متأسفانه این روزها زیاد از این اتفاقات می‌افتد که همین بی‌انگیزگی، میل به مهاجرت جوانان را افزایش داده است.
*تبلیغات منفی و سوءگیری‌های اجتماعی میان جوانان را چطور می‌توان مدیریت کرد؟
در وهله اول باید بپذیریم حکمرانی در دنیای دیجیتال با حکمرانی در دنیای سنتی متفاوت است. حکمرانی دیجیتال شفاف است و مبتنی بر منطق. اگر این اصل را سرلوحه کار خودمان قرار بدهیم، خیلی وقت‌ها قبل از تصمیم‌گیری‌ها و حتی مصاحبه‌ها، به جملات‌مان دوباره فکر می‌کنیم و آن عبارت‌هایی که ممکن است جوانان را ناامید کند، حذف می‌کنیم.
رهبر انقلاب اسلامی جزو معدود شخصیت‌های سیاسی کشورمان هستند که بارها درباره این ناامیدی به همه ما هشدار داده‌اند و خودشان یک سرچشمه امیدواری برای جامعه ما هستند. رییس‌جمهورمان هم همیشه در همه سخنرانی‌ها تلاش می‌کنند این امیدواری را به جامعه تزریق کنند. کاش همین نگاه در همه مسئولان رواج پیدا کند.
از طرف دیگر باید تلاش کنیم که زیست‌بوم تولید محتوای دیجیتال در کشور شکل بگیرد. الان تولید محتوا در فضای مجازی هیچ نظمی ندارد و تولیدکنندگان محتوا هم از تولیدات خودشان نفع اقتصادی نمی‌برند. اگر تولیدات محتوایی ما مبتنی بر زنجیره ارزش اقتصادی شود، خیلی وقت‌ها جلوی انتشار محتوای ناامیدکننده به صورت سیستمی و نظام‌مند گرفته می‌شود.
*تاثیر فیلترینگ بر زندگی جوانان چه بود؟
فیلترینگ، به عنوان یک ابزار حکمرانی جلوگیری‌کننده از ناامیدی، خودش به یک ویروس پخش‌کننده ناامیدی در کشور تبدیل شده بود. نه کسی برای آن پاسخگو بود، نه برای متوقف کردن آن اراده‌ای وجود داشت و نه می‌شد در برابرش ایستادگی کرد. وعده‌های رئیس‌جمهوری محترم و اقداماتی که پس از استقرار دولت جدید شکل گرفت، باعث شد همه ارکان حاکمیت به این نتیجه برسند که باید با این انتشار ویروس کشنده باید مقابله کرد.
تصمیمی که در شورای عالی فضای مجازی گرفته شد، یک تصمیم راهبردی بود که به نظرم گام نخست مقابله با ویروس ناامیدی در کشور است.
*هوش مصنوعی چه تاثیری بر زیست جوانان (فعالیت، اشتغال و ارتباطات آنها) دارد؟
هوش مصنوعی به سرعت، همه شئون زندگی همه ما، نه تنها جوانان را تغییر می‌دهد. بارها گفته‌ام که فناوری بی‌رحم است و از نگاه منفعلانه به سرعت عبور می‌کند. ما هم باید هوش مصنوعی را ابتدا بپذیریم و برایش برنامه‌ریزی کنیم. از زیرساخت و توان پردازشی گرفته تا لایه‌های کاربری.
هوش مصنوعی مدل شغل‌ها را تغییر می‌دهد و بیش از گذشته بازار کار جوانان را دستخوش تغییر می‌کند. اما نباید از آن ترسید. ما در وزارت ارتباطات تلاش می‌کنیم که ماهیت فناوری را برای دانش‌آموزان و نوجوانان آموزش بدهیم تا بتوانند در آینده شغلی خودشان این آموزش را دخیل کنند اما توصیه می‌کنم جوانان همیشه خود را به دانش روز مجهز کنند و همیشه حواس‌شان به تحولات دنیای فناوری باشد. مطمئنم در آینده خیلی نزدیک، روزهای بهتری را تجربه خواهند کرد.
*این مصاحبه در ویژه نامه روزجوان روزنامه قدس منتشر شده است .
خبرنگار: تکتم شریفی‌نژاد
نظر شما