به گزارش قدس خراسان، یکی از پرسش‌هایی که در فصل بودجه‌ریزی مطرح می‌شود این است که در شهرستان‌ها به ویژه در خراسان رضوی که از نظر بودجه عقب‌ماندگی بسیار دارد، چه طرح‌ها یا پروژه‌هایی وجود دارند که نه تنها مدت زیادی از آغازشان می‌گذرد؛ بلکه تکمیل آن‌ها می‌تواند تأثیر قابل توجهی در رشد اقتصادی استان داشته باشد.
با توجه به اهمیت این موضوع، در سلسله‌گزارش‌هایی به سراغ مسئولان شهرستان‌ها رفته‌ایم و در این گزارش پروژه‌های بر زمین مانده درگز را از مسئولان این شهرستان جویا شده‌ایم.
نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی درباره پروژه‌های بر زمین مانده این شهرستان می‌گوید: یکی از پروژه‌های پر اهمیت شهرستان، فاز یک پروژه کریدور لطف‌آباد-بازرگان است که در مجاورت شهرستان درگز به عنوان یک پروژه ملی تعریف شده و اگر به بهره‌برداری برسد، دسترسی این شهرستان به جاده‌های ارتباطی راحت‌تر خواهد شد و این راه به «پروژه راه الله‌اکبر» مشهور است.
حسین محمدزاده می‌افزاید: این پروژه از سال ۹۱ تعریف شده و طول آن ۱۹ کیلومتر بوده و پیشرفت فیزیکی‌اش تاکنون حدود ۲۴ درصد است. قسمت اعظم این پروژه حفر یک تونل ۴ کیلومتری است که بزرگ‌ترین تونل کشور محسوب می‌شود. در حال حاضر تلاش می‌کنیم اعتبار خاص انجام پروژه تونل با حداقل اعتبار ۳۰۰میلیارد تومان را جذب کنیم تا بتوانیم از مسیر تردد روزانه ۶۰۰ کامیون ترانزیتی که قابلیت افزایش تا دو برابر را دارد، برای کشور منابع درآمدی و ارزی ایجاد کنیم.
سد درونگر به کشاورزان بهره‌ای نرسانده است
وی در خصوص دومین پروژه مهم و بر زمین مانده این شهرستان توضیح می‌دهد: سد درونگر در سال ۹۱ به بهره‌برداری رسیده؛ اما متأسفانه شبکه زهکشی و پایاب ندارد؛ یعنی آب در پشت سد تلنبار می‌شود و برای مصارف کشاورزی باید رهاسازی صورت بگیرد که در این موضوع ما با اتلاف، تبخیر، نفوذ و سرقت منابع آبی مواجه هستیم. اجرای پروژه پایاب سد برای شهرستان خیلی مهم است و براساس برآوردهای ما این پروژه نیاز به ۳۰۰میلیارد تومان منابع مالی دارد و باید گفت تا این لحظه تشریفات تصویب آن به صورت کامل انجام نشده و با پیگیری‌های صورت گرفته در هشت ماه اخیر، تازه به مراحل تصویب در ماده ۲۳ رسیده است تا پس از این مرحله، سازمان برنامه و بودجه کشور اعتبار لازم را برای آن در نظر بگیرد.
نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که چرا این پروژه با توجه به ضرورت مدیریت منابع آبی همچنان بر زمین مانده است، تشریح می‌کند: از سال ۸۸ به بعد هر چقدر جلوتر آمده‌ایم، در بحث تأمین منابع با کاهش روبه‌رو بوده‌ایم و محدودیت‌های اعتباری زیادی بر کشور حاکم بوده و همین موجب شده در پیگیری برای تکمیل پروژه‌ها، این نگاه وجود داشته باشد که منابع به حد کافی نیست. بنابراین پیگیری‌ها با جدیت همراه نبوده و در نهایت این اتفاق می‌افتد که پس ۱۳ سال بهره‌برداری از یک سد با چند هزار میلیارد تومان اعتبار، امروز پروژه، هیچ حلاوتی را در کام کشاورز منطقه ایجاد نمی‌کند.
محمدزاده پروژه‌های آبخیزداری برای شهرستان را بسیار ارزشمند می‌داند و می‌گوید: با وجود اینکه در شهرستان درگز وزارت نیرو دو سد ساخته است، باز هم در سال‌هایی که بارندگی وجود دارد، حدود ۱۵ تا ۳۰میلیون مترمکعب آب از مرزها خارج می‌شود که باید این میزان آب مدیریت شود. برای این منظور یک پروژه سد مرزی به نام «لطف‌آباد» یا «شور کال» در حال پیگیری است که به مرحله دوم مطالعات رسیده؛ اما از آنجایی که فکر کردیم در سال آینده احتمالاً این مطالعات نهایی شود و برای اینکه وقفه‌ای در کار به وجود نیاید، این پروژه را در جداول بودجه سال آینده گنجانده‌ایم؛ اما عددی برای آن در نظر گرفته نشده است. حسن کار این است که اگر این مطالعات انجام شود و مورد تأیید مراجع فنی قرار بگیرد، می‌توانیم طرح را بلافاصله به سازمان برنامه و بودجه ببریم و تشریفات قانونی تأمین منابع را راحت‌تر انجام بدهیم.
وی ادامه می‌دهد: در محور لطف‌آباد تا درگز به طول ۲۴ کیلومتر، روزانه حدود هزار و ۸۰۰ خودرو سواری و ۶۰۰ تریلی رفت و آمد می‌کنند و این جاده از شرایط خوبی برخوردار نیست و بحث چهار خطه شدن آن مطرح است. این پروژه هم در جداول بودجه گنجانده شده تا بتوانیم آن را در مسیر دریافت موافقت‌های لازم قرار بدهیم تا این جاده هم چهار خطه شود. بودجه این پروژه چندان زیاد نیست و با یک همت اعتبار قابلیت اجرا پیدا می‌کند.
ضرورت تغییر نگاه هزینه‌ای به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی بر تغییر نگاه به پروژه‌های عمرانی تأکید و تصریح می‌کند: یک نگاه غیرمعقول در خصوص پروژه‌ها وجود دارد و آن این است که ما نگاه هزینه‌ای داریم در صورتی که باید نگاه ما سرمایه‌گذاری باشد؛ یعنی تکمیل هر پروژه می‌تواند به اقتصاد ملی ما کمک کند و این بسیار مهم است و نباید فقط نگاه محلی و منطقه‌ای به این موضوعات وجود داشته باشد. یک واقعیت غیر قابل انکار این است که سهم شهرستان‌ها همیشه قابل مقایسه با مراکز استان‌ها نیست و این طبیعی است. متأسفانه با سیاست‌های حاکمیتی مواجه هستیم که این سیاست‌ها هیچ گونه پایه و پشتوانه علمی و منطقی ندارد و تصمیم‌گیری‌ها جریانات را در مسیری سوق داده که زیست‌بوم و زیستگاه مشهد شاید با ظرفیت یک‌میلیون و ۷۰۰هزار نفر، امروز جمعیتی حدود ۴ میلیون نفر را در دل خود جای داده و به ناچار تأمین نیازهای آن‌ها در کنار شرایط مشهد، تمرکز ویژه‌ای را می‌طلبد.
محمدزاده تصمیم‌گیری‌ها را بر حسب آمایش سرزمینی نمی‌داند و می‌گوید: با این نوع مدیریت امور نمی‌توان توقع داشت سرانه شخصی که در مرز زندگی می‌کند یا کسی که در نقاط دوردست استان کشاورزی انجام می‌دهد، با سرانه کسی که در مشهد یا سبزوار یا بقیه شهرها مشغول کشاورزی است، برابر باشد و متأسفانه به دلیل هوشیار نبودن مسئولان عالی استان خراسان رضوی در سال‌ها و دهه‌های گذشته، ما در حوزه پروژه‌های ملی واقعاً فاصله معناداری با نقاط دیگر کشور داریم؛ یعنی این‌گونه نیست که تنها شهرستان‌های استان خراسان رضوی سرانه دریافتی پایین‌تری نسبت به مشهد داشته باشند؛ بلکه کل استان در مقایسه با کشور یک عقب‌ماندگی تاریخی دارد که نمونه مهم آن آزادراه حرم تا حرم است.
کمبود اعتبار؛ مشکل اصلی توسعه راه‌های درگز
در زمینه پروژه‌های بر زمین مانده شهرستان درگز، فرماندار این شهرستان نیز در گفت‌وگو با قدس خراسان عنوان می‌کند: یک سالن ورزشی در شهرستان درگز با گنجایش هزار و ۷۰۰ نفر وجود دارد و این موضوع از سال ۹۱ روی زمین مانده که پیشرفت فیزیکی آن به اندازه ۳۵درصد بوده و در حد یک سوله باقی مانده است.
مجتبی بزم‌آرا جمعیت شهر درگز را ۷۵هزار نفر اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: جاده درگز تنها جاده‌ای است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و جاده جایگزینی برای این شهرستان وجود ندارد و روزانه حدود ۲۵۰ تریلی ورودی و ۲۵۰ تریلی خروجی در این مسیر تردد می‌کنند. این جاده ترانزیتی نیست و در مقایسه با جاده‌های شمال‌غرب که همه زیرساخت‌ها را دارد و به طرف مرز بازرگان ترکیه تردد انجام می‌شود، این بخش از این مسیر برای رانندگان ترانزیتی قابل تصور نیست.
وی می‌افزاید: به لحاظ شرایط جفرافیایی از کیلومتر ۶۰ درگز به قوچان که به طور کامل کوه و گردنه است، نمی‌توانیم توسعه جاده‌ای داشته باشیم؛ اما از لطف‌آباد تا روستای چکند شدنی است و نیاز به اعتبار دارد و پس از گردنه تیوان هم می‌توان جاده را توسعه داد که باز هم مشکل اعتبار داریم.
سهم مردم درگز از درآمد سالانه گمرک محقق نمی‌شود
فرماندار درگز با طرح گلایه‌های مردم این شهرستان توضیح می‌دهد: لطف‌آباد به بازرگان یک دالان ترانزیتی است که شرق را به غرب متصل می‌کند؛ یعنی کامیون‌های ترانزیتی از آسیای میانه و ترکمنستان وارد ایران می‌شوند و پس از عبور از این جاده‌ها، به سمت مرز بازرگان و ترکیه ادامه مسیر می‌دهند. این شهرستان مردم صبوری دارد؛ اما به خاطر تردد این حجم کامیون در جاده، تصادفات، خسارت‌ها، اتلاف وقت خود و اینکه از عواید این ترانزیت بهره‌مند نمی‌شوند، ناراضی هستند. گمرک سالانه درآمدی از این محل دارد و طبق قوانین باید در محل هزینه کند که تاکنون این امر محقق نشده است. درگز مسیر تردد به سمت آسیای میانه است و نمی‌توان این مرز را مسدود کرد و باید برای این مسیر تأمین اعتبار صورت بگیرد.
بزم‌آرا خاطرنشان می‌کند: از مشهد تا درگز حدود ۲۵۵ کیلومتر است؛ اما به خاطر شرایط خاص جاده، چهار ساعت زمان می‌برد تا یک فرد با خودرو خود به درگز برسد و اگر تونل الله‌اکبر به سرانجام برسد، این مسیر از نظر زمانی یک ساعت و از نظر طول ۵۰ کیلومتر کوتاه‌تر می‌شود.
خراسان رضوی فقر ذاتی از نظر بودجه‌ای دارد و نبود اعتبار را می‌توان حتی در شهرستان‌های استان دید که درگز هم از این قاعده مستثنا نیست؛ اما پرسش اصلی که مطرح می‌شود این است نقش نمایندگان استان در مجلس و مسئولان استانی در یک دهه گذشته در برجا ماندن این کمبودها چیست و چرا باید در کنار تورم تحمیل شده بر جامعه، دغدغه طرح‌هایی مطرح باشد که بیش از یک دهه از تاریخ آن‌ها گذشته است؟ به هر تقدیر بررسی نقص‌های گذشته می‌تواند تجربه‌ای برای آینده باشد به شرطی که پیش از آنکه زود دیر شود، هر چه سریع‌تر سهم بودجه‌ای استان به درستی مطالبه و محقق شود.
نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی درباره پروژه‌های بر زمین مانده این شهرستان می‌گوید: یکی از پروژه‌های پر اهمیت شهرستان، فاز یک پروژه کریدور لطف‌آباد-بازرگان است که در مجاورت شهرستان درگز به عنوان یک پروژه ملی تعریف شده و اگر به بهره‌برداری برسد، دسترسی این شهرستان به جاده‌های ارتباطی راحت‌تر خواهد شد و این راه به «پروژه راه الله‌اکبر» مشهور است.
حسین محمدزاده می‌افزاید: این پروژه از سال ۹۱ تعریف شده و طول آن ۱۹ کیلومتر بوده و پیشرفت فیزیکی‌اش تاکنون حدود ۲۴ درصد است. قسمت اعظم این پروژه حفر یک تونل ۴ کیلومتری است که بزرگ‌ترین تونل کشور محسوب می‌شود. در حال حاضر تلاش می‌کنیم اعتبار خاص انجام پروژه تونل با حداقل اعتبار ۳۰۰میلیارد تومان را جذب کنیم تا بتوانیم از مسیر تردد روزانه ۶۰۰ کامیون ترانزیتی که قابلیت افزایش تا دو برابر را دارد، برای کشور منابع درآمدی و ارزی ایجاد کنیم.
سد درونگر به کشاورزان بهره‌ای نرسانده است
وی در خصوص دومین پروژه مهم و بر زمین مانده این شهرستان توضیح می‌دهد: سد درونگر در سال ۹۱ به بهره‌برداری رسیده؛ اما متأسفانه شبکه زهکشی و پایاب ندارد؛ یعنی آب در پشت سد تلنبار می‌شود و برای مصارف کشاورزی باید رهاسازی صورت بگیرد که در این موضوع ما با اتلاف، تبخیر، نفوذ و سرقت منابع آبی مواجه هستیم. اجرای پروژه پایاب سد برای شهرستان خیلی مهم است و براساس برآوردهای ما این پروژه نیاز به ۳۰۰میلیارد تومان منابع مالی دارد و باید گفت تا این لحظه تشریفات تصویب آن به صورت کامل انجام نشده و با پیگیری‌های صورت گرفته در هشت ماه اخیر، تازه به مراحل تصویب در ماده ۲۳ رسیده است تا پس از این مرحله، سازمان برنامه و بودجه کشور اعتبار لازم را برای آن در نظر بگیرد.
نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که چرا این پروژه با توجه به ضرورت مدیریت منابع آبی همچنان بر زمین مانده است، تشریح می‌کند: از سال ۸۸ به بعد هر چقدر جلوتر آمده‌ایم، در بحث تأمین منابع با کاهش روبه‌رو بوده‌ایم و محدودیت‌های اعتباری زیادی بر کشور حاکم بوده و همین موجب شده در پیگیری برای تکمیل پروژه‌ها، این نگاه وجود داشته باشد که منابع به حد کافی نیست. بنابراین پیگیری‌ها با جدیت همراه نبوده و در نهایت این اتفاق می‌افتد که پس ۱۳ سال بهره‌برداری از یک سد با چند هزار میلیارد تومان اعتبار، امروز پروژه، هیچ حلاوتی را در کام کشاورز منطقه ایجاد نمی‌کند.
محمدزاده پروژه‌های آبخیزداری برای شهرستان را بسیار ارزشمند می‌داند و می‌گوید: با وجود اینکه در شهرستان درگز وزارت نیرو دو سد ساخته است، باز هم در سال‌هایی که بارندگی وجود دارد، حدود ۱۵ تا ۳۰میلیون مترمکعب آب از مرزها خارج می‌شود که باید این میزان آب مدیریت شود. برای این منظور یک پروژه سد مرزی به نام «لطف‌آباد» یا «شور کال» در حال پیگیری است که به مرحله دوم مطالعات رسیده؛ اما از آنجایی که فکر کردیم در سال آینده احتمالاً این مطالعات نهایی شود و برای اینکه وقفه‌ای در کار به وجود نیاید، این پروژه را در جداول بودجه سال آینده گنجانده‌ایم؛ اما عددی برای آن در نظر گرفته نشده است. حسن کار این است که اگر این مطالعات انجام شود و مورد تأیید مراجع فنی قرار بگیرد، می‌توانیم طرح را بلافاصله به سازمان برنامه و بودجه ببریم و تشریفات قانونی تأمین منابع را راحت‌تر انجام بدهیم.
وی ادامه می‌دهد: در محور لطف‌آباد تا درگز به طول ۲۴ کیلومتر، روزانه حدود هزار و ۸۰۰ خودرو سواری و ۶۰۰ تریلی رفت و آمد می‌کنند و این جاده از شرایط خوبی برخوردار نیست و بحث چهار خطه شدن آن مطرح است. این پروژه هم در جداول بودجه گنجانده شده تا بتوانیم آن را در مسیر دریافت موافقت‌های لازم قرار بدهیم تا این جاده هم چهار خطه شود. بودجه این پروژه چندان زیاد نیست و با یک همت اعتبار قابلیت اجرا پیدا می‌کند.
ضرورت تغییر نگاه هزینه‌ای به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی بر تغییر نگاه به پروژه‌های عمرانی تأکید و تصریح می‌کند: یک نگاه غیرمعقول در خصوص پروژه‌ها وجود دارد و آن این است که ما نگاه هزینه‌ای داریم در صورتی که باید نگاه ما سرمایه‌گذاری باشد؛ یعنی تکمیل هر پروژه می‌تواند به اقتصاد ملی ما کمک کند و این بسیار مهم است و نباید فقط نگاه محلی و منطقه‌ای به این موضوعات وجود داشته باشد. یک واقعیت غیر قابل انکار این است که سهم شهرستان‌ها همیشه قابل مقایسه با مراکز استان‌ها نیست و این طبیعی است. متأسفانه با سیاست‌های حاکمیتی مواجه هستیم که این سیاست‌ها هیچ گونه پایه و پشتوانه علمی و منطقی ندارد و تصمیم‌گیری‌ها جریانات را در مسیری سوق داده که زیست‌بوم و زیستگاه مشهد شاید با ظرفیت یک‌میلیون و ۷۰۰هزار نفر، امروز جمعیتی حدود ۴ میلیون نفر را در دل خود جای داده و به ناچار تأمین نیازهای آن‌ها در کنار شرایط مشهد، تمرکز ویژه‌ای را می‌طلبد.
محمدزاده تصمیم‌گیری‌ها را بر حسب آمایش سرزمینی نمی‌داند و می‌گوید: با این نوع مدیریت امور نمی‌توان توقع داشت سرانه شخصی که در مرز زندگی می‌کند یا کسی که در نقاط دوردست استان کشاورزی انجام می‌دهد، با سرانه کسی که در مشهد یا سبزوار یا بقیه شهرها مشغول کشاورزی است، برابر باشد و متأسفانه به دلیل هوشیار نبودن مسئولان عالی استان خراسان رضوی در سال‌ها و دهه‌های گذشته، ما در حوزه پروژه‌های ملی واقعاً فاصله معناداری با نقاط دیگر کشور داریم؛ یعنی این‌گونه نیست که تنها شهرستان‌های استان خراسان رضوی سرانه دریافتی پایین‌تری نسبت به مشهد داشته باشند؛ بلکه کل استان در مقایسه با کشور یک عقب‌ماندگی تاریخی دارد که نمونه مهم آن آزادراه حرم تا حرم است.
کمبود اعتبار؛ مشکل اصلی توسعه راه‌های درگز
در زمینه پروژه‌های بر زمین مانده شهرستان درگز، فرماندار این شهرستان نیز در گفت‌وگو با قدس خراسان عنوان می‌کند: یک سالن ورزشی در شهرستان درگز با گنجایش هزار و ۷۰۰ نفر وجود دارد و این موضوع از سال ۹۱ روی زمین مانده که پیشرفت فیزیکی آن به اندازه ۳۵درصد بوده و در حد یک سوله باقی مانده است.
مجتبی بزم‌آرا جمعیت شهر درگز را ۷۵هزار نفر اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: جاده درگز تنها جاده‌ای است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و جاده جایگزینی برای این شهرستان وجود ندارد و روزانه حدود ۲۵۰ تریلی ورودی و ۲۵۰ تریلی خروجی در این مسیر تردد می‌کنند. این جاده ترانزیتی نیست و در مقایسه با جاده‌های شمال‌غرب که همه زیرساخت‌ها را دارد و به طرف مرز بازرگان ترکیه تردد انجام می‌شود، این بخش از این مسیر برای رانندگان ترانزیتی قابل تصور نیست.
وی می‌افزاید: به لحاظ شرایط جفرافیایی از کیلومتر ۶۰ درگز به قوچان که به طور کامل کوه و گردنه است، نمی‌توانیم توسعه جاده‌ای داشته باشیم؛ اما از لطف‌آباد تا روستای چکند شدنی است و نیاز به اعتبار دارد و پس از گردنه تیوان هم می‌توان جاده را توسعه داد که باز هم مشکل اعتبار داریم.
سهم مردم درگز از درآمد سالانه گمرک محقق نمی‌شود
فرماندار درگز با طرح گلایه‌های مردم این شهرستان توضیح می‌دهد: لطف‌آباد به بازرگان یک دالان ترانزیتی است که شرق را به غرب متصل می‌کند؛ یعنی کامیون‌های ترانزیتی از آسیای میانه و ترکمنستان وارد ایران می‌شوند و پس از عبور از این جاده‌ها، به سمت مرز بازرگان و ترکیه ادامه مسیر می‌دهند. این شهرستان مردم صبوری دارد؛ اما به خاطر تردد این حجم کامیون در جاده، تصادفات، خسارت‌ها، اتلاف وقت خود و اینکه از عواید این ترانزیت بهره‌مند نمی‌شوند، ناراضی هستند. گمرک سالانه درآمدی از این محل دارد و طبق قوانین باید در محل هزینه کند که تاکنون این امر محقق نشده است. درگز مسیر تردد به سمت آسیای میانه است و نمی‌توان این مرز را مسدود کرد و باید برای این مسیر تأمین اعتبار صورت بگیرد.
بزم‌آرا خاطرنشان می‌کند: از مشهد تا درگز حدود ۲۵۵ کیلومتر است؛ اما به خاطر شرایط خاص جاده، چهار ساعت زمان می‌برد تا یک فرد با خودرو خود به درگز برسد و اگر تونل الله‌اکبر به سرانجام برسد، این مسیر از نظر زمانی یک ساعت و از نظر طول ۵۰ کیلومتر کوتاه‌تر می‌شود.
خراسان رضوی فقر ذاتی از نظر بودجه‌ای دارد و نبود اعتبار را می‌توان حتی در شهرستان‌های استان دید که درگز هم از این قاعده مستثنا نیست؛ اما پرسش اصلی که مطرح می‌شود این است نقش نمایندگان استان در مجلس و مسئولان استانی در یک دهه گذشته در برجا ماندن این کمبودها چیست و چرا باید در کنار تورم تحمیل شده بر جامعه، دغدغه طرح‌هایی مطرح باشد که بیش از یک دهه از تاریخ آن‌ها گذشته است؟ به هر تقدیر بررسی نقص‌های گذشته می‌تواند تجربه‌ای برای آینده باشد به شرطی که پیش از آنکه زود دیر شود، هر چه سریع‌تر سهم بودجه‌ای استان به درستی مطالبه و محقق شود.
نظر شما