ماه مبارک رمضان، تنها ماه روزه و عبادت نیست؛ این ماه، بهار قرآن است. روایتی نورانی از امام محمد باقر(ع) کلید فهم این توصیف است: «لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَان» (الکافی، ج۲، ص۶۳۰). همان‌گونه که بهار طبیعت، فصل رویش و زنده‌شدن زمین است، رمضان نیز فصل شکوفایی قرآن در جان انسان‌هاست. خداوند متعال در آیه ۱۸۵ سوره بقره، رمضان را ماه نزول قرآن معرفی می‌کند: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ...». این نزول، تنها یک رخداد تاریخی نیست؛ بلکه هر ساله با طلوع رمضان، بارانی از رحمت الهی بر دل‌های مشتاق می‌بارد تا جان‌ها از خشکی غفلت به سبزه‌زار ایمان تبدیل شود.

قرآن؛ بارانی که زمین دل را سرسبز می‌کند

خداوند در آیه ۲۴ سوره أنفال، قرآن را مایه حیات می‌خواند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ». امام علی(ع) در خطبه ۱۱۰ نهج‌البلاغه نیز قرآن را «ربیع القلوب» می‌نامند؛ بهاری که زنگار دل‌ها را می‌شوید و آن‌ها را برای رویش معارف الهی آماده می‌کند. این حیات‌بخشی، ویژه رمضان است؛ چراکه حتی سایر کتب آسمانی مانند تورات، انجیل و زبور نیز به‌فرمان خداوند، در این ماه نازل شده‌اند. امام صادق(ع) در روایتی تأکید می‌کنند: «نَزَلَتِ التَّوْرَاةُ فِی سِتٍّ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ... وَ نَزَلَ الْقُرْآنُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ». (من لا یحضره‌الفقیه، ج۲، ص۱۴۰).

قرآن؛ ذکری که هرگز کهنه نمی‌شود

خداوند در آیه ۹ سوره حجر، قرآن را ذکر ماندگار می‌خواند: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُون». این کتاب، نه تنها از تحریف مصون است، بلکه در هر زمان، طراوت خود را حفظ می‌کند. ابن‌سکیت، از شاگردان امام هادی(ع)، می‌پرسد: «چرا قرآن با گذر قرن‌ها، همچنان تازه است؟» و امام پاسخ می‌دهند: «لِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَجْعَلْهُ لِزَمَانٍ دُونَ زَمَانٍ... فَهُوَ فِی کُلِّ زَمَانٍ جَدِیدٌ» (أمالی الطوسی، ج۲، ص۸۷). رمضان فرصتی است تا این نو شدگی را درک کنیم؛ همان‌گونه که پیامبر(ص) به سلمان فرمود: «عَلَیْکَ بِقَرَاءَةِ الْقُرْآنِ فَإِنَّهُ کَفَّارَةٌ لِلذُّنُوبِ وَ سِتْرٌ مِنَ النَّارِ» (جامع الأخبار، ص۳۰۸)

رمضان؛ میعادگاه انسان و قرآن

اگر بهار طبیعت، فصل بذرافشانی است، رمضان نیز فصل «کاشت» آیات قرآن در دل است. این ماه، زمان هم‌زبانی با کلام خداوند است؛ زمانی که مؤمن با تلاوت، تدبر و عمل به قرآن، از ذکر به ذاکر تبدیل می‌شود. رمضان به ما می‌آموزد که قرآن، تنها کتابی برای تزئین قفسه‌ها نیست، بلکه «هُدًی لِّلنَّاسِ» است؛ نسخه‌ای که دردهای فردی و اجتماعی بشر را درمان می‌کند.

رمضان، دریچه‌ای به بهار ابدی است. همان‌گونه که زمین در بهار، لباس نو می‌پوشد، دل‌های ما نیز در این ماه، با قرآن نو می‌شود. پس بیاییم این ربیع القرآن را تنها به گرسنگی جسم نسوزانیم، بلکه با انس حقیقی با آیات الهی، جان را سیراب کنیم.