اگرچه بهره‌گیری از فناوری‌های نوین می‌تواند دسترسی به دارو را تسهیل کند، اما نگرانی‌ها درباره امنیت اطلاعات بیماران، سلامت عمومی، و احتمال ورود داروهای تقلبی یا قاچاق، این حوزه را به نقطه‌ای حساس میان اقتصاد دیجیتال و سیاست‌های بهداشتی تبدیل کرده است.
در این خصوص و در پی افزایش اختلاف‌نظرها پیرامون فروش اینترنتی دارو، دکتر علی فاطمی ،نایب رئیس سابق انجمن داروسازان ایران و مشاور فعلی این انجمن در گفت‌وگو با خبرنگار ما، نکات مهمی را درباره روند تدوین ضوابط این حوزه، موضع وزارت بهداشت و چالش‌های موجود با برخی نهادهای دولتی و پلتفرم‌های تجاری مطرح کرد.
وی در ابتدا با اشاره به تدوین ضوابط فروش اینترنتی دارو در اسفند ۱۳۹۸ اظهار کرد: این ضوابط از سوی وزارت بهداشت تنظیم شد اما اعتراضاتی نسبت به آن صورت گرفت؛ به‌ویژه از سوی برخی پلتفرم‌ها که خواهان ورود به این عرصه هستند و وزارت ارتباطات نیز از آن‌ها حمایت می‌کند.
به گفته وی، در ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱، ضابطه‌ای مشترک با امضای وزرای وقت بهداشت و ارتباطات یعنی دکتر عین‌اللهی و مهندس زارع‌پور تنظیم شد، اما باز هم وزارت بهداشت براساس آن، دستورالعمل جدیدی تدوین کرد که در مهرماه همان سال منتشر شد.
فاطمی ادامه می دهد: با وجود این اقدامات، ضابطه جدید نیز مورد پذیرش برخی فعالان حوزه پلتفرم قرار نگرفت و موضوع به کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی ارجاع داده شد؛ در حال حاضر این کمیسیون به شدت پیگیر نگارش ضابطه جدیدی برای فروش اینترنتی دارو است.
مشاور عالی انجمن داروسازان ایران با انتقاد از دخالت نهادهای غیربهداشتی در این حوزه تصریح می کند:مشکل اصلی این است که هرچند وزارت بهداشت خود را متولی سلامت می‌داند؛ اما مداخله نهادهایی چون وزارت ارتباطات، وزارت اقتصاد و برخی کمیسیون‌های مجلس که ارتباط مستقیمی با حوزه سلامت ندارند، کار را پیچیده کرده است؛چراکه نگاه این نهادها، نگاه اقتصادی و تجاری است و خواهان آزادی عمل بی‌قید و شرط پلتفرم‌ها هستند.
فاطمی با تاکید براهمیت ملاحظات بهداشتی و امنیتی در فروش دارو می گوید:برای وزارت بهداشت، ارائه خدمات دارویی همراه با دارو توسط داروساز، امنیت اطلاعات بیماران و جلوگیری از ورود کالای قاچاق از اولویت‌های اصلی است؛ این حساسیت‌ها در تمام دنیا نیز وجود دارد و برخلاف ادعای برخی، فروش اینترنتی داروهای نسخه‌ای حتی در کشورهایی نظیر ژاپن، کره جنوبی، چین، هند و روسیه هم آزاد نیست.
وی با اشاره به تجربیات کشورهای توسعه‌یافته توضیح می دهد:در کشورهایی که از ما پیشرفته‌تر هستند، همچنان فروش اینترنتی داروهای نسخه‌ای ممنوع است؛ تنها برخی اقلام غیردارویی یا داروهای بدون نسخه اجازه فروش اینترنتی دارند، ولی در ایران، برخی نهادها به دنبال آزادسازی کامل این حوزه هستند، که به‌شدت نگران‌کننده است.
نایب رئیس سابق انجمن داروسازان ایران در ادامه می افزاید:این موضوع حتی از حیطه اختیارات مجلس نیز خارج است؛ هیچ کمیسیونی در مجلس نباید در سیاست‌گذاری داخلی وزارت بهداشت دخالت کند؛ آنچه که پلتفرم‌ها به دنبال آن هستند، فروش دارو مانند کالای سوپرمارکتی، بدون نظارت تخصصی است، که در هیچ‌کجای دنیا سابقه ندارد.
فاطمی با اشاره به سوابق مطالعاتی در این زمینه گفت:دانشگاه‌های تهران و شهید بهشتی پژوهش‌های مختلفی در این حوزه انجام داده‌اند و این اطلاعات حتی با پرس‌وجو از ابزارهای هوش مصنوعی هم به‌راحتی قابل اثبات است که در کشورهایی مثل کره جنوبی و ژاپن و... فروش هیچ‌گونه داروی اینترنتی آزاد نیست و در اروپا نیز فقط با رعایت ضوابط بسیار سخت انجام می‌شود.
وی با اشاره به دغدغه‌های امنیتی در زمینه اطلاعات سلامت بیماران بیان می کند:امنیت داده‌های بیماران دو بعد دارد؛ یکی افشای آگاهانه اطلاعات توسط پلتفرم‌ها به دلایل تجاری و تبلیغاتی و دیگری نشت ناخواسته اطلاعات در اثر حملات سایبری؛ برخی پلتفرم‌ها علاقه‌مندند بدانند چه کسی دیابت دارد، چه کسی فشار خون دارد یا چه کسی ریزش مو دارد،تا براساس آن تبلیغات هدفمند کنند. ما معتقدیم اگر این حوزه در اختیار دولت باشد، از سوءاستفاده‌های تجاری جلوگیری خواهد شد.
وی به نمونه‌هایی از نقض امنیت اطلاعات اشاره کرده و می گوید:اخیراً شاهد هک شدن پلتفرم‌هایی مانند اسنپ‌فود بوده‌ایم؛ این نشان می‌دهد که اطلاعات کاربران به‌راحتی ممکن است درز پیدا کند. از این رو، باید اپراتور و نهاد رگولاتور هر دو در اختیار دولت باقی بمانند تا امنیت کامل حفظ شود.
فاطمی با اشاره به عملکرد پلتفرم‌ها در حوزه مالی داروخانه‌ها ادامه می دهد:پلتفرم‌ها خواهان کسب درآمد فوری از فروش دارو هستند،درحالی که داروخانه‌ها باید ماه‌ها منتظر پرداخت بیمه‌ها باشند؛پلتفرم‌ها می‌خواهند پول فروش دارو به حساب خودشان واریز شود و کارمزد خود را نقداً بردارند. این رویکرد استعماری است و هیچ شباهتی به نظام سلامت ندارد.
مشاور عالی انجمن داروسازان ایران همچنین نسبت به خطرات سوءاستفاده پلتفرم‌ها از داروخانه‌ها هشدار داده و تأکید می کند:اگر انتخاب داروخانه هم به عهده پلتفرم‌ها باشد، احتمال سوءاستفاده و تبانی وجود دارد؛ممکن است با پرداخت مبلغی، برخی داروخانه‌ها در اولویت نمایش قرار بگیرند، درست مانند بازار تبلیغات آنلاین. چنین اتفاقی نظام سلامت را به بازی می‌گیرد.
فاطمی در پایان با تاکید بر اینکه دارو با کالاهای عادی تفاوت دارد،اظهار می کند:دارو مثل لباس یا کفش نیست. مردم دارو را از سر نیاز و اضطرار تهیه می‌کنند،نه از روی رغبت؛ به همین دلیل است که در همه دنیا ضوابط فروش دارو بسیار سخت‌گیرانه است.ما با ورود پلتفرم‌ها برای جابه‌جایی و انتقال دارو مشکلی نداریم، اما فروش و سفارش باید در اختیار داروخانه و تحت نظارت وزارت بهداشت باقی بماند.
وی می افزاید:من به‌عنوان یک کارشناس و مشاور عالی انجمن داروسازان ایران، تأکید می‌کنم که اینخواب برخی نهادها برای آزادسازی فروش اینترنتی دارو هرگز تعبیر نخواهد شد؛ نه وزارت بهداشت، نه دولت، اجازه نخواهند داد سلامت مردم به عرصه سوداگری پلتفرم‌ها تبدیل شود.
نظر شما