به گزارش قدس خراسان، نمایشگاه بین‌المللی مشهد از ۲۴ تا ۲۷ اردیبهشت میزبان برگزاری هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی تخصصی گردشگری و صنایع دستی است. بنا به اخبار ارائه شده، در این رویداد ۴۹۰ مشارکت‌کننده از سراسر کشور حضور دارند که از این تعداد، ۱۰۰ شرکت از خراسان رضوی و ۳۹۰ شرکت از دیگر استان‌های کشور هستند که مشارکت فعال همه ۳۱ استان ایران نشان‌دهنده اهمیت این رویداد در سطح ملی است.
گفته شده هدف از برگزاری این رویداد، ایجاد بازارهای داخلی و حمایت از تولیدکنندگان در مسیر صادرات و تعریف بستری مناسب برای بروز خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها در عرصه گردشگری استان است؛ اما از آنجایی که یک رویداد چهار روزه نمی‌تواند به صورت کامل ابعاد انواع گردشگری به ویژه زیارت و سلامت را به نقطه مطلوب برساند، این پرسش مطرح می‌شود که نقشه راه توسعه گردشگری در خراسان رضوی چیست و با توجه به آغاز اجرایی شدن برنامه توسعه هفتم در یک سال اخیر چه اتفاق‌هایی با توجه به این برنامه در سطح استان اجرایی شده است.
فعال‌سازی ۱۹۰ اقامتگاه بوم‌گردی در شهرستان‌ها؛ گامی به سوی ماندگاری گردشگران
در پاسخ به این پرسش‌ها، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: در استان چند محور وجود دارد و اصلی‌ترین آن گردشگری زیارت است که برای خراسان رضوی یک فرصت منحصر به فرد محسوب می‌شود. سالانه بیش از ۳۰میلیون گردشگر داخلی و خارجی به مشهد می‌آیند که همین حضور، فرصت‌های درآمدی ویژه‌ای را در بحث خدمات گردشگری ایجاد می‌کند.
یوسف بیدخوری می‌گوید: مشهد قطب گردشگری و زیارت کشور است، بیشترین تعداد واحدهای اقامتی را دارد و بیشترین فعالان گردشگری کشور در این شهر فعال‌اند. ۳۳ شهرستان دیگر خراسان رضوی به غیر از مشهد ظرفیت‌های خوبی در زمینه‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی، کشاورزی، بوم‌گردی، روستایی و طبیعت‌گردی دارند و این فضا کمک می‌کند با استفاده از تنوع گردشگری، ماندگاری گردشگر را فراهم کنیم. در سال‌های گذشته این تصور بود چون مشهد حجم بالایی از گردشگر را دارد، باید تمرکز در این شهر باشد؛ اما چند سالی است میراث فرهنگی استان مجوزهای زیادی در باب اقامتگاه‌های بوم‌گردی صادر کرده و ۱۹۰ اقامتگاه بوم‌گردی در شهرستان‌های استان و نقاط کمتر شناخته شده فعال شده‌اند و تقریباً در تمام شهرستان‌های استان اقامتگاه بوم‌گردی وجود دارد که این اتفاق به ماندگاری گردشگر کمک کرده است.
وی به اهمیت رویدادها در بحث توسعه گردشگری خراسان رضوی اشاره و تصریح می‌کند: بزرگداشت فردوسی و خیام و جشنواره انار یا زعفران همه ساله برگزار می‌شد؛ اما در تقویم رویدادهای گردشگری ثبت نبود و در حال حاضر ۹۷ رویداد گردشگری خراسان رضوی ثبت شده‌اند که از نظر ثبت رویدادها رتبه نخست کشور را داریم و این اتفاق زمینه تحرک و تنوع‌بخشی فعالیت‌های گردشگری را در شهرستان‌ها به وجود آورده است.
نقشه راه گردشگری خراسان رضوی هنوز ناتمام است
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره سند توسعه گردشگری استان توضیح می‌دهد: متأسفانه طرح جامع گردشگری در گذشته تا مراحلی پیش رفت؛ اما به تصویب نهایی نرسید. حدود چهار سالی است جهاد دانشگاهی سند راهبردی توسعه گردشگری استان را به صورت تخصصی پیگیری می‌کند و این سند در دست بررسی و برخی از اطلاعات آن در حال به روزرسانی است و امیدوار هستیم آنچه را که وزارتخانه به استان ابلاغ کرده، نهایی و برای اجرا ابلاغ کنیم. همزمان با فعالیت جهاد دانشگاهی، میراث فرهنگی موارد مطالعه شده جهاد دانشگاهی را دریافت می‌کند و به مرحله اجرا می‌رساند؛ اما باید گفت سند توسعه گردشگری استان همچنان به مرحله نهایی خود نرسیده است.
بیدخوری دلیل اصلی اجرایی نشدن این سند را کمبود اعتبارات برای انجام کارهای تحقیقاتی می‌داند و می‌گوید: با توجه به هماهنگی‌های انجام شده پیش‌بینی می‌شود در ۶ ماه آینده این سند در استان تصویب و اجرا شود. وجود سند به تعریف چشم‌انداز برای برنامه‌های اجرایی کمک می‌کند و موجب می‌شود با تعیین مسیری مشخص، از منابع مختلف بهینه‌تر استفاده کنیم و دستگاه‌های گوناگون در روند برنامه‌های اجرایی خود بدانند باید چه برنامه‌هایی را در حوزه گردشگری برنامه‌ریزی و اجرا کنند.
وی توجه ویژه به سیستم حمل و نقل را یکی از عوامل مهم در توسعه گردشگری استان توصیف می‌کند و می‌افزاید: در توسعه راه‌های ارتباطی و آزادراه‌ها به شدت ضعیف هستیم و در بخش ریلی و هوایی با توجه به اینکه مشهد قطب گردشگری است، کمبودهای زیادی احساس می‌شود. وقتی این موارد در سند لحاظ و ابلاغ شود، تأمین اعتبارات و پیگیری دستگاه‌های اجرایی بر همین مبنا خواهد بود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی به تأثیر تحریم‌های ظالمانه و تصویرسازی ناعادلانه از فضای کشور در رسانه‌های خارجی اشاره و عنوان می‌کند: وقتی این تصاویر در دنیا منعکس می‌شود، یک مانع بزرگ است و هرچه بیشتر مناسبات ما با کشورهای همسایه و دنیا بهتر شود، نخستین مقوله‌ای که رشد می‌کند، گردشگری است که این موانع و رفع آن‌ها می‌تواند در این سند دیده شود.
سهم ویژه خراسان رضوی در برنامه توسعه هفتم گردشگری
بیدخوری به تشریح برنامه توسعه هفتم در توسعه گردشگری خراسان رضوی می‌پردازد و می‌گوید: برنامه توسعه هفتم قانون دارد و در وزارتخانه به تصویب رسیده و تمام استان‌ها برنامه پیشنهادی را ارائه کرده‌اند و مصوبات آن موجود است. در این برنامه افزایش تعداد هتل‌ها برنامه‌ریزی شده که در این راستا سهم خراسان رضوی با توجه به زمینه گردشگری زیارت و سلامت، ویژه‌تر دیده شده و افزایش تعداد گردشگر خارجی به ۱۵ میلیون نفر در طول این برنامه برای خراسان رضوی در دستور کار است که با توجه به تعاملات خوب ایجاد شده با کشورهای همسایه و حوزه خلیج‌فارس این هدف دور از دسترس نیست.
وی ادامه می‌دهد: تعاملات خیلی نزدیکی را با نمایندگی وزارت خارجه در شمال شرق و کنسولگری‌ها در استان برقرار کرده‌ایم و تور آشناسازی سرکنسول‌های مقیم مشهد با مناطق کلات، درگز و تربت‌حیدریه برگزار شد که ارتباط ما را با این کشورها ویژه می‌کند. در روز افتتاح نمایشگاه بین‌المللی گردشگری مشهد و روز بزرگداشت فردوسی تقریباً تمام این سرکنسول‌ها حضور داشتند و به جرئت می‌توان گفت از یک‌سوم گردشگران خارجی که به کشور می‌آیند، در مشهد میزبانی می‌کنیم و به طور کلی می‌توان اظهار کرد مشهد، کیش و در نهایت سرعین در استان اردبیل، تنها مراکزی هستند که در هر زمان از سال حتی در ایام پیک برای اقامت، محل اسکان دارند و پیش‌بینی‌های لازم در این زمینه صورت می‌گیرد.
پروژه‌های نیمه‌تمام؛ دغدغه بزرگ گردشگری مشهد
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره پروژه‌های بزرگ گردشگری استان و نقش سرمایه‌گذاران خارجی می‌گوید: بیشتر واحدهای اقامتی که اطراف حرم مطهر رضوی ساخته می‌شوند، هتل‌هایی با ستاره‌های بالا هستند و پروژه‌هایی مانند پدیده شاندیز باید تکمیل شود و مجموعه سپاد جا برای کار بیشتر دارد و پارک‌های موضوعی می‌توانند زمینه خوبی برای این تعاملات باشند. در این نمایشگاه تعدادی سرمایه‌گذار عمانی حضور داشتند؛ اما به طور کلی برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی به جلسات بیشتری نیاز است.
سخن آخر...
با وجود ظرفیت‌های گسترده خراسان رضوی در حوزه گردشگری؛ به‌ویژه گردشگری زیارت، آنچه امروز بیش از هر مسئله‌ای احساس می‌شود، نبود انسجام راهبردی و تأخیر در تدوین و اجرای سند جامع توسعه گردشگری استان است. این عقب‌ماندگی در برنامه‌ریزی در حالی رخ می‌دهد که استان با ظرفیت بالای گردشگران داخلی و خارجی می‌تواند به الگوی ملی تبدیل شود؛ اما کمبود زیرساخت‌های حمل و نقل، پراکندگی برنامه‌ها، تکمیل نشدن پروژه‌های بزرگ و کندی در جذب سرمایه‌گذار خارجی نشان می‌دهد مسیر توسعه گردشگری استان به صورت نظام‌مند طی نمی‌شود.
افزایش رویدادها، توجه به گردشگری بوم‌محور و تقویت تعاملات دیپلماتیک اقدام‌های مثبتی هستند؛ اما بدون نقشه راه مشخص و منابع پایدار، این تلاش‌ها بیشتر به اقدام‌های پراکنده شباهت دارند تا به یک حرکت هدفمند. تا زمانی که سند توسعه گردشگری خراسان رضوی نهایی و اجرایی نشود، نمی‌توان انتظار جهش واقعی در صنعت گردشگری استان را داشت و باید گفت همین خلأ برنامه‌ریزی بلندمدت، تهدیدی جدی برای تبدیل فرصت‌ها به مزیت‌های پایدار است.
فعال‌سازی ۱۹۰ اقامتگاه بوم‌گردی در شهرستان‌ها؛ گامی به سوی ماندگاری گردشگران
در پاسخ به این پرسش‌ها، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: در استان چند محور وجود دارد و اصلی‌ترین آن گردشگری زیارت است که برای خراسان رضوی یک فرصت منحصر به فرد محسوب می‌شود. سالانه بیش از ۳۰میلیون گردشگر داخلی و خارجی به مشهد می‌آیند که همین حضور، فرصت‌های درآمدی ویژه‌ای را در بحث خدمات گردشگری ایجاد می‌کند.
یوسف بیدخوری می‌گوید: مشهد قطب گردشگری و زیارت کشور است، بیشترین تعداد واحدهای اقامتی را دارد و بیشترین فعالان گردشگری کشور در این شهر فعال‌اند. ۳۳ شهرستان دیگر خراسان رضوی به غیر از مشهد ظرفیت‌های خوبی در زمینه‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی، کشاورزی، بوم‌گردی، روستایی و طبیعت‌گردی دارند و این فضا کمک می‌کند با استفاده از تنوع گردشگری، ماندگاری گردشگر را فراهم کنیم. در سال‌های گذشته این تصور بود چون مشهد حجم بالایی از گردشگر را دارد، باید تمرکز در این شهر باشد؛ اما چند سالی است میراث فرهنگی استان مجوزهای زیادی در باب اقامتگاه‌های بوم‌گردی صادر کرده و ۱۹۰ اقامتگاه بوم‌گردی در شهرستان‌های استان و نقاط کمتر شناخته شده فعال شده‌اند و تقریباً در تمام شهرستان‌های استان اقامتگاه بوم‌گردی وجود دارد که این اتفاق به ماندگاری گردشگر کمک کرده است.
وی به اهمیت رویدادها در بحث توسعه گردشگری خراسان رضوی اشاره و تصریح می‌کند: بزرگداشت فردوسی و خیام و جشنواره انار یا زعفران همه ساله برگزار می‌شد؛ اما در تقویم رویدادهای گردشگری ثبت نبود و در حال حاضر ۹۷ رویداد گردشگری خراسان رضوی ثبت شده‌اند که از نظر ثبت رویدادها رتبه نخست کشور را داریم و این اتفاق زمینه تحرک و تنوع‌بخشی فعالیت‌های گردشگری را در شهرستان‌ها به وجود آورده است.
نقشه راه گردشگری خراسان رضوی هنوز ناتمام است
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره سند توسعه گردشگری استان توضیح می‌دهد: متأسفانه طرح جامع گردشگری در گذشته تا مراحلی پیش رفت؛ اما به تصویب نهایی نرسید. حدود چهار سالی است جهاد دانشگاهی سند راهبردی توسعه گردشگری استان را به صورت تخصصی پیگیری می‌کند و این سند در دست بررسی و برخی از اطلاعات آن در حال به روزرسانی است و امیدوار هستیم آنچه را که وزارتخانه به استان ابلاغ کرده، نهایی و برای اجرا ابلاغ کنیم. همزمان با فعالیت جهاد دانشگاهی، میراث فرهنگی موارد مطالعه شده جهاد دانشگاهی را دریافت می‌کند و به مرحله اجرا می‌رساند؛ اما باید گفت سند توسعه گردشگری استان همچنان به مرحله نهایی خود نرسیده است.
بیدخوری دلیل اصلی اجرایی نشدن این سند را کمبود اعتبارات برای انجام کارهای تحقیقاتی می‌داند و می‌گوید: با توجه به هماهنگی‌های انجام شده پیش‌بینی می‌شود در ۶ ماه آینده این سند در استان تصویب و اجرا شود. وجود سند به تعریف چشم‌انداز برای برنامه‌های اجرایی کمک می‌کند و موجب می‌شود با تعیین مسیری مشخص، از منابع مختلف بهینه‌تر استفاده کنیم و دستگاه‌های گوناگون در روند برنامه‌های اجرایی خود بدانند باید چه برنامه‌هایی را در حوزه گردشگری برنامه‌ریزی و اجرا کنند.
وی توجه ویژه به سیستم حمل و نقل را یکی از عوامل مهم در توسعه گردشگری استان توصیف می‌کند و می‌افزاید: در توسعه راه‌های ارتباطی و آزادراه‌ها به شدت ضعیف هستیم و در بخش ریلی و هوایی با توجه به اینکه مشهد قطب گردشگری است، کمبودهای زیادی احساس می‌شود. وقتی این موارد در سند لحاظ و ابلاغ شود، تأمین اعتبارات و پیگیری دستگاه‌های اجرایی بر همین مبنا خواهد بود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی به تأثیر تحریم‌های ظالمانه و تصویرسازی ناعادلانه از فضای کشور در رسانه‌های خارجی اشاره و عنوان می‌کند: وقتی این تصاویر در دنیا منعکس می‌شود، یک مانع بزرگ است و هرچه بیشتر مناسبات ما با کشورهای همسایه و دنیا بهتر شود، نخستین مقوله‌ای که رشد می‌کند، گردشگری است که این موانع و رفع آن‌ها می‌تواند در این سند دیده شود.
سهم ویژه خراسان رضوی در برنامه توسعه هفتم گردشگری
بیدخوری به تشریح برنامه توسعه هفتم در توسعه گردشگری خراسان رضوی می‌پردازد و می‌گوید: برنامه توسعه هفتم قانون دارد و در وزارتخانه به تصویب رسیده و تمام استان‌ها برنامه پیشنهادی را ارائه کرده‌اند و مصوبات آن موجود است. در این برنامه افزایش تعداد هتل‌ها برنامه‌ریزی شده که در این راستا سهم خراسان رضوی با توجه به زمینه گردشگری زیارت و سلامت، ویژه‌تر دیده شده و افزایش تعداد گردشگر خارجی به ۱۵ میلیون نفر در طول این برنامه برای خراسان رضوی در دستور کار است که با توجه به تعاملات خوب ایجاد شده با کشورهای همسایه و حوزه خلیج‌فارس این هدف دور از دسترس نیست.
وی ادامه می‌دهد: تعاملات خیلی نزدیکی را با نمایندگی وزارت خارجه در شمال شرق و کنسولگری‌ها در استان برقرار کرده‌ایم و تور آشناسازی سرکنسول‌های مقیم مشهد با مناطق کلات، درگز و تربت‌حیدریه برگزار شد که ارتباط ما را با این کشورها ویژه می‌کند. در روز افتتاح نمایشگاه بین‌المللی گردشگری مشهد و روز بزرگداشت فردوسی تقریباً تمام این سرکنسول‌ها حضور داشتند و به جرئت می‌توان گفت از یک‌سوم گردشگران خارجی که به کشور می‌آیند، در مشهد میزبانی می‌کنیم و به طور کلی می‌توان اظهار کرد مشهد، کیش و در نهایت سرعین در استان اردبیل، تنها مراکزی هستند که در هر زمان از سال حتی در ایام پیک برای اقامت، محل اسکان دارند و پیش‌بینی‌های لازم در این زمینه صورت می‌گیرد.
پروژه‌های نیمه‌تمام؛ دغدغه بزرگ گردشگری مشهد
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره پروژه‌های بزرگ گردشگری استان و نقش سرمایه‌گذاران خارجی می‌گوید: بیشتر واحدهای اقامتی که اطراف حرم مطهر رضوی ساخته می‌شوند، هتل‌هایی با ستاره‌های بالا هستند و پروژه‌هایی مانند پدیده شاندیز باید تکمیل شود و مجموعه سپاد جا برای کار بیشتر دارد و پارک‌های موضوعی می‌توانند زمینه خوبی برای این تعاملات باشند. در این نمایشگاه تعدادی سرمایه‌گذار عمانی حضور داشتند؛ اما به طور کلی برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی به جلسات بیشتری نیاز است.
سخن آخر...
با وجود ظرفیت‌های گسترده خراسان رضوی در حوزه گردشگری؛ به‌ویژه گردشگری زیارت، آنچه امروز بیش از هر مسئله‌ای احساس می‌شود، نبود انسجام راهبردی و تأخیر در تدوین و اجرای سند جامع توسعه گردشگری استان است. این عقب‌ماندگی در برنامه‌ریزی در حالی رخ می‌دهد که استان با ظرفیت بالای گردشگران داخلی و خارجی می‌تواند به الگوی ملی تبدیل شود؛ اما کمبود زیرساخت‌های حمل و نقل، پراکندگی برنامه‌ها، تکمیل نشدن پروژه‌های بزرگ و کندی در جذب سرمایه‌گذار خارجی نشان می‌دهد مسیر توسعه گردشگری استان به صورت نظام‌مند طی نمی‌شود.
افزایش رویدادها، توجه به گردشگری بوم‌محور و تقویت تعاملات دیپلماتیک اقدام‌های مثبتی هستند؛ اما بدون نقشه راه مشخص و منابع پایدار، این تلاش‌ها بیشتر به اقدام‌های پراکنده شباهت دارند تا به یک حرکت هدفمند. تا زمانی که سند توسعه گردشگری خراسان رضوی نهایی و اجرایی نشود، نمی‌توان انتظار جهش واقعی در صنعت گردشگری استان را داشت و باید گفت همین خلأ برنامه‌ریزی بلندمدت، تهدیدی جدی برای تبدیل فرصت‌ها به مزیت‌های پایدار است.
نظر شما