به گزارش قدس خراسان، با وجود خشکسالی‌های پی در پی، توسعه یکی از صنایع که نیاز به آب ندارد و از این نظر جزو صنایع سبز به شمار می‌رود، صنعت پوشاک است و با توجه به اقلیم خراسان‌رضوی و بحرانی بودن دشت‌های آن و اعلام ۴۰ درصدی کمبود آب برای تابستان پیش رو، این پرسش مطرح می‌شود که توسعه صنعت پوشاک تا چه اندازه در خراسان‌رضوی قابل تحقق است و به طور کلی این استان چه نقاط ضعف و قوتی در این موضوع دارد.
ظرفیت زیارت در توسعه صنعت پوشاک
مشاور سازمان برنامه و بودجه و مشاور حوزه توسعه منطقه‌ای در پاسخ به این پرسش خبرنگار ما می‌گوید: خراسان‌رضوی پس از تهران و البرز، سومین قطب پوشاک کشور است و در کنار جمعیت بزرگ استان برای نیاز به پوشاک، ظرفیت بزرگی به عنوان گردشگری مذهبی وجود دارد و باید گفت نخستین قلم در سبد سوغات، پوشاک است.
رضا تازیکی ادامه می‌دهد: حدود ۶۰ هزار نفر در زنجیره ارزش پوشاک خراسان‌رضوی مشغول به کار هستند که این عدد می‌تواند بیشتر باشد و ظرفیت‌هایی مثل بازار آسیای میانه و افغانستان برای این استان فراهم است و این ظرفیت‌ها باید از بالقوه به بالفعل تبدیل شود.
جای خالی برندسازی در پوشاک استان
وی فراگیر نبودن تولید صنعتی پوشاک را از نقاط ضعف صنعت پوشاک خراسان‌رضوی می‌داند و تصریح می‌کند: برندهای بزرگ در صنعت پوشاک خراسان‌رضوی به ندرت شکل گرفته و این برندها در مراحل ابتدایی هستند و این ظرفیت وجود دارد که برندهای بزرگی در استان ایجاد شوند تا در سطوح ملی و بین‌المللی فعالیت داشته باشند. تقریباً می‌توان گفت در استان از نظر تکنولوژی و مهارت مشکلی نیست؛ اما از نظر اندازه واحدها مشکل داریم؛ چون این واحدها در بیشتر مواقع واحدهای خرد و کوچک هستند و واحدهای بزرگی در استان نداریم؛ اما این ظرفیت وجود دارد که این واحدها بزرگ شوند و برندهای عظیمی را تشکیل دهند.
فرصت‌های صادراتی از مشهد تا آسیای میانه
مسئول اشتغال قرارگاه امام حسن مجتبی(ع) صادرات را یکی از راهکارهای توسعه صنعت پوشاک استان می‌داند و تأکید می‌کند: دو ظرفیت برای صادرات وجود دارد که یک مورد آن تولید کردن برای برندهای خارجی است. اگر بتوانیم برای برندهای اروپایی و ترکیه تحت برند تولید کنیم، خود یک مسیر اشتغالزاست که هم ارزش افزوده را به وجود می‌آورد و هم مسیر صادرات را هموار می‌کند.
تازیکی می‌گوید: خیلی از کشورها مانند بنگلادش و بخشی از تولید ترکیه تحت برندهای بین‌المللی است و ما هم می‌توانیم تحت برندهای بین‌المللی یا منطقه‌ای تولید صنعتی پوشاک داشته باشیم و در نهایت به کشورهای روسیه و آسیای میانه و حتی کشورهای عربی صادرات انجام دهیم. صادرات با برندهای خودمان هنوز زمانبر است؛ چون فعلاً کیفیت لازم را نداریم. باید برندهای باکیفیت داشته باشیم تا بتوانیم دانش و استانداردها را منتقل کنیم و سپس توقع برندسازی در سطح بین‌المللی را داشته باشیم. در حال حاضر برندهای قوی در سطح بین‌الملل نداریم.
قاچاق، پررنگ‌تر از تولید رسمی در پاسخ‌گویی به نیاز مصرف‌کننده
وی ضمن اشاره به مقوله قاچاق پوشاک عنوان می‌کند: با توجه به نیاز داخل، قاچاق‌های سازماندهی شده در سطح پوشاک وجود دارد که می‌تواند این حجم بسیار زیاد پوشاک را وارد کند. ستاد مبارزه با قاچاق کالا در بحث قاچاق می‌تواند اظهارنظر صحیحی انجام دهد؛ اما به هر حال رقم انبوهی از قاچاق پوشاک به کشور را داریم و این نشان‌دهنده ظرفیت خالی بازار است که ما نتوانسته‌ایم این بخش از بازار را تأمین کنیم و قاچاقچی هم در حال حاضر از این ظرفیت سوءاستفاده می‌کند. اگر ما واردات پوشاک را منع نمی‌کردیم، هم صنعت رقابت‌پذیرتر بود، هم کیفیت بالاتر می‌رفت، هم قیمت متعادل‌تر می‌شد و هم این ظرفیت برای قاچاق وجود نداشت. وقتی ممنوعیت ایجاد می‌شود، قاچاق رونق می‌گیرد.
مشاور سازمان برنامه و بودجه به خرید پوشاک توسط ایرانیان در خارج از کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: از ایران سالانه ۲ تا ۵/۲ میلیون نفر به ترکیه سفر می‌کنند و بخش زیادی از این افراد پوشاک می‌آورند. پیش‌بینی می‌شود هر ایرانی دست‌کم ۵۰۰ تا هزار دلار به صورت میانگین در ترکیه پوشاک می‌خرد که به صورت خرده‌فروشی یا استفاده شخصی وارد ایران می‌شود و در مجموع ارزش آن حدود یک تا ۲ میلیارد دلار است که بخشی از این نیاز را خراسان‌رضوی با توسعه اصولی پوشاک صنعتی تأمین می‌کند. ضمن آنکه تأمین نیاز داخل و توجه به ظرفیت زائرپذیری خراسان‌رضوی باید اولویت تولیدکنندگان خراسانی باشد.
اولویت تولید، تأمین نیاز داخل باشد
نایب رئیس اتحادیه پوشاک مشهد با اشاره به ضعف موجود در اتحادیه‌های صنفی پوشاک تصریح می‌کند: تا زمانی که ۴۵ درصد ظرفیت پوشاک ما خالی است، صحبت کردن درباره صادرات آن یک چشم‌انداز خواهد بود؛ چون هدف اولیه ما باید تأمین پوشاک مردم باشد و زمانی که به اهداف خود نرسیده‌ایم، راجع به چشم‌انداز صحبت کردن، از نظر علمی رد است و چون تولیدکننده ما نمی‌تواند این ظرفیت خالی را پر کند، پس قاچاق پوشاک اتفاق می‌افتد. خرید پوشاک خارجی فقط به خاطر قیمت نیست و بخش عمده آن را کیفیت، نوآوری و جذابیت‌های فروش تشکیل می‌دهد.
جواد حسین‌پور حجار ادامه می‌دهد: قشر مرفه جامعه هنوز نیازش با برندهای داخلی تأمین نشده و اگر به کشورهای عراق یا افغانستان دو کامیون پوشاک ارسال می‌کنیم، این صادرات پوشاک نیست. ما نیازمند تولیدکنندگانی هستیم که دانش فنی برندهای مطرح دنیا را وارد و با تولید برای این برندها مسیر صادرات را هموار کنند و تولید با برندهای فیک خارجی و ارسال این تولیدات به کشورهای دیگر، افتخار نیست؛ بلکه آسیب است.
زخم کهنه نبود بیمه و آموزش در کارگاه‌های پوشاک
وی با اشاره به خلأ‌های موجود در بازار پوشاک مشهد تأکید می‌کند: اینکه ما توقع کنیم دولت نیروی آموزش‌دیده بسازد و مجانی در اختیار تولیدکننده قرار دهد، ادعای درستی نیست. برندها باید متناسب با نیاز خط تولید خود، واحد آموزش داشته باشند و در بحث مدیریت منابع انسانی از آن‌ها نگهداری کنند. اینکه حداقل حقوق پرداخت نشده و کارگران شاغل در این صنف بیمه نمی‌شوند و در شرایط محیطی خوب کار نمی‌کنند. یک واقعیت است که نمی‌توان از آن انتظار خروجی پوشاک باکیفیت داشت و این توقع درست نیست و باید تولیدکننده ما این را بفهمد و به این واقعیت پی ببرد.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه اظهار می‌کند: در حال حاضر بازارهای جذاب‌تری برای نیروی انسانی وجود دارد و این نیرو تمایلی برای حضور در کارگاه خیاطی ندارد مگر اینکه شرایط جذاب‌تری ایجاد شود تا او در بخش پوشاک ماندگار شود. تولیدکننده ایرانی باید بفهمد و بداند که زمانه مدیریت یک واحد تولیدی توسط یک شخص گذشته و باید واحد مدیریت منابع انسانی به صورت ویژه در واحدهای تولید پوشاک مدنظر باشد تا در نهایت خروجی استانداردی داشته باشیم. تولید حرفه‌ای مالیات، بیمه و جریان‌های خود را دارد و نمی‌توان با فرار از این موارد به سمت صنعتی شدن تولید پوشاک و برندسازی و بین‌المللی شدن رفت.
وی به نقش پررنگ اتباع در تولید پوشاک مشهد می‌پردازد و می‌گوید: پشت هر فروشنده پوشاک مشهدی یک تولیدکننده محترم افغانستانی وجود دارد که باید برای حفظ بازار به درستی مدیریت شود و در حالتی عادلانه نسبت به یک ایرانی با آن‌ها برخورد کرد.
جای خالی قرارگاه پژوهشی فنی و اجرایی پوشاک در سازمان صمت
به گفته نایب رئیس اتحادیه پوشاک مشهد، نبود بهره‌وری کامل، تخصصی نبودن نیروها، ضعف در طراحی و تولید و نیروی انسانی که به دنبال رشد در این صنعت نیست، بیشتر از ناترازی برق بر تولیدات پوشاک استان اثر دارد.
حسین‌پور حجار در پایان عنوان می‌کند: به هر حال پوشاک متولی ندارد و این پرسش مطرح است چرا در سازمان صمت یک قرارگاه پژوهشی فنی و اجرایی در این صنعت تعیین نشده تا مسیر صنعتی شدن پوشاک استان هموارتر شود؟ به هر صورت صنعت پوشاک مشهد با کمبود افرادی روبه‌رو است که دارای قدرت اجرایی و توان علمی و تخصص در پوشاک باشند و تا زمانی که این موارد محقق نشود، نمی‌توان تولید صنعتی پوشاک را موفق دانست.
در دل بحرانی‌ترین چالش اقلیمی ایران؛ یعنی کم‌آبی، صنعت پوشاک همچون روزنه‌ای سبز در افق توسعه خراسان‌رضوی است؛ صنعتی کم‌مصرف در منابع؛ اما پُربازده در اشتغال و صادرات. با وجود ظرفیت‌های چشمگیر انسانی، جغرافیایی و بازار هدف، خراسان‌رضوی می‌تواند نه‌تنها نیاز پوشاک داخلی را تأمین کند؛ بلکه به بازیگر منطقه‌ای در بازارهای آسیای میانه، عراق و حتی اروپا تبدیل شود؛ اما برای رسیدن به این نقطه، باید از موانع ساختاری و ذهنی از جمله نبود برندهای حرفه‌ای، ضعف در مدیریت منابع انسانی و نبود متولی مشخص گذشت و اگر این مسیر با نگاهی علمی، اقتصادی و نظام‌مند دنبال شود، صنعت پوشاک می‌تواند نه‌تنها ناجی اقتصاد استان در دوران خشکسالی باشد؛ بلکه الگویی ملی از توسعه پایدار در صنایع سبک به شمار آید.
نظر شما