محرم که از راه میرسد، شهر رنگ دیگری به خود میگیرد. دیوارهای خاموش، پرچمهای سیاه به دوش میکشند و دلهای مردم، بیقرار رفتن به تکیهها و حسینیهها را دارند. در همین روزهاست که رسم کهن و عاشقانه حلیمپزان محرم، دوباره در کوچه و محلههای قدیمی زنده میشود.آیین حلیمپزان در اسفراین، همانند دیگر نقاط کشور، نه فقط یک مراسم غذایی، بلکه نمادی از همدلی و وفاداری مردم این دیار به آرمانهای عاشورا و امام حسین(ع) است. رسمی که در دل محلهها و حسینیههای شهر زنده مانده و هر سال پرشورتر برگزار میشود.هدف اصلی این مراسم، زنده نگهداشتن نام و یاد امام حسین(ع) و تقویت همدلی و کمکرسانی در میان مردم است، این مراسم در واقع پیوند نسلهای قدیم و جدید ماست.مراسم حلیمپزان، در اصل یک نذر عمومی و مردمی است که به نیت سلامتی، شفا، رفع گرفتاری، برآوردهشدن حاجت یا به یاد درگذشتگان و بهویژه به یاد شهدای کربلا انجام میشود. مردم در ایام محرم، بهویژه شب تاسوعا و عاشورا، دیگهای بزرگ حلیم را بار میگذارند و با همدلی و همراهی اهالی محل و خیرین، این غذای سنتی را آماده و در میان عزاداران حسینی و نیازمندان توزیع میکنند.
این مراسم از شب قبل آغاز میشود که ابتدا گندمها خیسانده شده و گوشت تازه گوسفند تهیه میشود. گندم در دیگهای بزرگ با آب و ادویهجات مخصوص جوشانده شده و پس از نرمشدن، گوشت ریش شده به آن اضافه میشود. این مخلوط در طول شب باحرارت ملایم و همزدن مداوم پخته میشود تا به حالت لعابدار و کشدار برسد.وقتی حلیم سفت و کشدار شد، چند نفر با چوب حلیمزن مدام حلیم را هم میزنند یا میکوبند تا بافت آن یکدست و لطیف شود.
این مرحله بسیار مهم است و گاه تا چند ساعت طول میکشد.صدای قلقل حلیم و آواز جمعی که با هم روضهٔ علیاکبر میخوانند، دل هر رهگذری را نرم میکند. عطر حلیم، آنقدر در کوچهها میپیچد که حتی خانههای خاموش هم بیدار میشوند.حلیم این شبها، طعم دیگری دارد، اشک چشم مادری که نذر شفای فرزندش را دارد یا دلشکستهی پیرمردی که از فراغ عزیزش میگوید. هر قاشق از این حلیم، قصهها دارد. قصهٔ دستی که ساعتها چوب حلیم را در دیگ میچرخاند و ذکر «یا حسین» میگوید. قصه کودکی که با شوق، اولین دیس حلیم را به در خانهٔ پیرزن همسایه میبرد.با پایان سینهزنی عزاداران در مسجد و طنین آخرین نوحهها، دیگهای حلیم که از دل شب بر آتش جوشیده بودند، آماده توزیع میشوند. در این لحظه، خادمان حسینی سفرههای نذری را در صحن مسجد و حیاط حسینیه پهن میکنند و کاسههای حلیم داغ را در میان عزاداران تقسیم میکنند.مردم درحالیکه هنوز صدای ذکر و نوای عزاداری در فضا شنیده میشود، بر سر سفره مینشینند و نذر امام حسین(ع) را با دعا و یاد کربلا میل میکنند.
حلیمپزان یکی از رسمهای اصیل این شهرستان است که هم دلهای مردم رو به هم نزدیک میکند و هم یاد کربلا رو در ذهنها زنده نگه میدارد.آیین حلیمپزان در اسفراین، سنتی ارزشمند است که علاوه بر احیای فرهنگ عاشورایی، هر سال بهانهای برای همدلی و وحدت مردم این دیار در سوگ سالار شهیدان میشود.
نظر شما