به طوری که مثلاً اگرچه دهه‌های زیادی از هشت سال جنگ تحمیلی می‌گذرد اما آثار مین‌های به جا مانده و پاک‌سازی نشده همچنان دامن استان‌های مرزی کشور را می‌گیرد و هر از گاهی خبرهایی از شهادت و یا قطع عضو افراد محلی، مرزداران یا مین‌زداها منتشر می‌شود.
مشکل جهانی به نام مین
براساس آمار سازمان ملل نیز حدود ۱۶۰ میلیون مین عمل نکرده در بیش از ۶۰ کشور جهان مدفون هستند که سالانه مرگ و جراحت ۲۴ هزار غیرنظامی را رقم می‌زنند و یکی از مهم‌ترین دلایل تداوم باقی ماندن مین‌های زمینی در ایران، محدودیت دسترسی کشور به ادوات پاک‌سازی پیشرفته به دلیل تحریم‌های بین‌المللی است و سرویس اقدام علیه مین سازمان ملل که همه فعالیت‌های مربوط به آلودگی تسلیحاتی در دنیا را برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی می‌کند، تاکنون به ایران در این زمینه کمکی نکرده است.
ایلام در صدر استان‌های آلوده
به گفته یکی از کارشناس‌های حوزه مین‌زدایی و طبق اعلام نهادهای بین‌المللی، ایران در کنار کشورهای مصر، عراق و سوریه جزو چهار کشور اول دنیا در آلوده بودن به مین‌های کاشته شده قرار دارد و طبق نخستین برآوردها پس از جنگ تحمیلی حدود ۱۶میلیون مین در ایران طی این هشت سال کاشته شده است. بهنام صادقی در گفت‌وگو با قدس با بیان اینکه در پنج استان آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان مین کاشته شده که ایلام و خوزستان در این میان سهم بیشتری داشته‌اند، می‌افزاید: در مجموع ۴هزار و ۲۰۰ هکتار از استان‌های کشور آلوده به مین شدند که سهم ایلام یک میلیون و ۷۵۰هزار هکتار، خوزستان یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار، کرمانشاه ۷۰۰ هزار هکتار، آذربایجان غربی ۱۵۰هزار هکتار و کردستان ۱۵۰هزار هکتار است.
وی تصریح می‌کند: پس از حدود ۳۷سال که از پایان جنگ تحمیلی می‌گذرد آلودگی در استان‌های مرزی به کمتر از یک درصد رسیده است به طوری که بیشتر مناطق آلوده در مکان‌های سخت‌گذر و صفر مرزی مثل مناطق کوهستانی با شیب بسیار زیاد، باتلاقی و ماسه‌ای هستند که دسترسی به آن‌ها بسیار سخت بوده از این رو پاک‌سازی آن‌ها به کندی صورت می‌گیرد و نیازمند دستگاه‌های خاص و پیشرفته بوده که با تلاش نیروهای بومی برخی از این دستگاه‌ها ساخته شده و برخی نیز در حال ساخت است.
خطر در کمین عشایر و کشاورزان
مدرس دوره‌های آموزشی خطای مین که با کمپین بین‌المللی مقابله با مین‌های زمینی و بمب‌های خوشه‌ای نیز همکاری دارد با اشاره به اینکه پاک‌سازی مناطق آلوده به مین به مناطق مرزی کشیده شده و از حوزه شهری فاصله گرفته است از این رو تلفات کاهش پیدا کرده اما همچنان اقشاری نظیر مرزداران، عشایر، چوپان‌ها و کولبرها در خطر مین‌های عمل نشده قرار دارند، اظهار می‌کند: از پایان جنگ تحمیلی تاکنون حدود ۱۰هزار نفر به خاطر مین‌های عمل نشده شهید و مجروح شده‌اند که این آمار در سال ۱۴۰۳، ۹ شهید و ۲۰ مجروح بوده است و در سال جاری نیز تاکنون ۶نفر شهید شده‌اند که چهار نفر از آن‌ها جزو پرسنل زحمتکش مرزبانی در استان‌های مختلف بوده و ۶ نفر نیز مجروح شده‌اند.
ضرورت آموزش جوامع محلی
بهنام صادقی درباره آموزش جوامع محلی برای مواجهه با مین‌های عمل نکرده نیز می‌گوید: نهاد ملی مین متولی اجرای آموزش به ساکنان محلی در این باره است که این نهاد تا چند سال پیش این وظیفه را بر عهده بهزیستی، جمعیت هلال احمر و گروه‌های مردم‌نهاد که پایگاه‌های فراگیری در سطح کشور دارد واگذار کرده بود که متأسفانه از حدود سه سال پیش بهزیستی از انجام این کار اجتناب کرد و در حال حاضر تنها دو مجموعه دیگر این مأموریت را انجام می‌دهند، اگرچه بخش امداد و نجات هلال احمر این موضوع را همچنان ادامه می‌دهد و فعالیتش در استان‌هایی نظیر خوزستان و آذربایجان غربی نمود بیشتری داشته است اما باید توجه داشت بخش امداد و نجات هلال احمر وظایف زیادی بر عهده دارد و شاید این آموزش‌ها جزو برنامه‌های حاشیه‌ای آن‌ها تلقی شود بنابراین باید یک نهاد تخصصی آموزش مستمر مردم محلی در مواجهه با مین‌های پاک نشده را بر عهده بگیرد که این موضوع نیازمند مشوق‌هایی نظیر تخصیص بودجه خاص است.
بی‌اعتنایی جوامع بین‌المللی
وی در مورد وظیفه سازمان‌های بین‌المللی برای مواجهه با مین‌های عمل نشده نیز اذعان می‌کند: از نگاه سازمان‌هایی نظیر مرکز بین‌المللی مقابله با مین‌های زمینی، ایران کشور ثروتمندی به لحاظ داشتن منابع نفتی است از این رو آن‌ها اغلب به کشورهایی که به تصور آن‌ها از نظر درآمدی فقیر هستند نظیر افغانستان، کامبوج و ویتنام کمک‌های تجهیزاتی، فنی و بودجه‌ای می‌کنند. از طرفی توان فنی و تخصصی نیروهای ایرانی موجب شده که در دهه‌های اخیر در این زمینه به پیشرفت‌های خوبی دست پیدا کرده و اغلب تجهیزات مورد نیاز را طراحی و بومی‌سازی کنند و در مواردی حتی تجهیزات ساخته شده توسط آن‌ها از برندهای خارجی برتر است.
کمبود بودجه برای مین‌روبی
صادقی از کمبود تخصیص بودجه برای این موضوع به عنوان یکی از مسائل اساسی در سال‌های اخیر نام برده و می‌افزاید: اغلب مین‌ها در حال حاضر در اعماق زمین، مناطق سخت‌گذر و رملی بوده که از لحاظ رفت و آمد بسیار سخت هستند. افرادی که در حوزه مین‌زدایی با نهایت تلاش مشغول فعالیت هستند و جان خود را در کف دست قرار داده‌اند با کمترین حقوق این وظیفه را که ممکن است جان چندین نفر را نجات دهد، ادامه می‌دهند، از این رو نیاز است مشوق‌های مالی بیشتری برای این افراد در نظر گرفته شود تا با فراغ بال بیشتری به کار خطرناک پاک‌سازی محیط‌های آلوده بپردازند. همچنین نیاز است تخصیص بودجه بیشتری برای تولید تجهیزات پیشرفته در نظر گرفته شود تا در شرایط تحریمی تجهیزات به‌روزتری تولید و استفاده شود.
نظر شما