حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا وطن‌دوست، پژوهشگر گروه مطالعات اجتماعی اعتاب مقدس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در ویژه‌برنامه‌ای که به مناسبت سالروز شهادت حضرت امام زین‌العابدین (ع)، در «رواق کتاب» حرم مطهر برگزار شد، با اشاره به مبارزات شجاعانه این امام همام، گفت: اگرچه در میان عموم مردم، امام سجاد (ع) با عنوان «امام بیمار» شناخته می‌شود، اما واقعیت آن است که ایشان در طول حیات پربرکت خود، نقش‌برجسته‌ای در میدان مبارزه، ایفا کردند.

موضع‌گیری‌های روشنگرانه امام سجاد (ع)

وطن‌دوست حضور در واقعه کربلا، موضع‌گیری‌های روشنگرانه در دوران اسارت و اقدامات فرهنگی و اجتماعی پس از بازگشت به مدینه را از محورهای مهم مبارزاتی امام چهارم شیعیان برشمرد و افزود: بر اساس منابع معتبر تاریخی، امام سجاد (ع) در کربلا حضور داشتند و برخی منابع تصریح کرده‌اند که آن حضرت در روز عاشورا، زره بر تن کرده و حتی مجروح شدند، اما به دلیل بیماری، از میدان نبرد، بیرون برده شدند.

حجت‌الاسلام وطن‌دوست، دوران اسارت امام سجاد (ع) پس از واقعه عاشورا را بخشی مهم از مبارزات ایشان دانست و گفت: یکی از جلوه‌های بارز این مبارزه، سخنان حضرت در دروازه شام بود؛ جایی که امام با قرائت آیاتی همچون آیه تطهیر و آیه مودت، توجه مردم را به جایگاه رفیع اهل‌بیت (ع) جلب کرده و با بیانی صریح، جنایات یزیدیان را افشا کردند.

وی با تأکید بر اینکه مبارزات امام سجاد (ع)، عمدتاً در قالب جهاد تبیین و مبارزه نرم بود، خاطرنشان کرد: آن حضرت با استفاده از زبان دعا و مناجات در «صحیفه سجادیه» و همچنین با پرورش نسل جدیدی از یاران وفادار، پایه‌گذار نهضتی فرهنگی شدند که آثار آن، تا امروز، در جامعه اسلامی باقی است.

خطبه امام سجاد (ع) در مجلس یزید

این پژوهشگر، یکی از مصادیق مبارزات امام سجاد (ع) را خطبه ایشان در مجلس یزید ذکر کرد و ادامه داد: امام با این که می‌توانست در این خطبه، فسق و فجور یزید را بر ملا سازد و جنایات وی را بازگو نماید، تنها با جملاتی مانند «من فرزند مکه ومنایم. من فرزند زمزم و صفایم. من فرزند آن کسی‌ام که به‌وسیلهٔ براق به آسمان برده شد. من فرزند کسی‌ام که جبرئیل او را به سدرۀ المنتهی رسانید...»، به بیان انتساب خود به پیامبر (ص) پرداخت تا هم مردم بیدار شوند و خاندان عصمت را بشناسند و هم جانش حفظ شود تا رسالت خود را برای احیای نهضت عاشورا، به انجام رساند.

تربیت شاگردان

وطن‌دوست، خاطرنشان کرد: یکی از سیاست‌های امام سجاد (ع) در نیروسازی، تربیت شاگردانی زبردست چون ابوحمزة ثمالی، یحیی بن امّ طویل، مفضل بن عمر، محمد بن مسلم و امثال آنها، بود.

وی اضافه کرد: آن حضرت با این سیاست خردمندانة خود توانست از وجود این شاگردان که هر کدام نقشی جانانه در میان مردم و شهرهای دور و نزدیک ایفا کردند استفاده کند و پیام خود را، به عمق اجتماع و گوش مخالفان و موافقان، برساند.

حجت‌الاسلام وطن‌دوست با اشاره به اینکه یکی دیگر از سیاست‌های امام سجاد (ع) در خصوص کادرسازی، خرید بردگان و آزادکردن آنان پس از تربیت کافی آنان بود، تصریح کرد: آنان که در محضر امام دوره می‌دیدند و تربیت لازم را در ابعاد مختلف به کمال می‌رساندند، پس از آزادشدن، به دیار خود رفته و مانند بلندگو، صدای آن امام را به گوش شیفتگان حق در اقصی‌نقاط عالم، می‌رساندند.