کمالگرایی یک ویژگی شخصیتی است که در آن فرد به طور مداوم به دنبال رسیدن به استانداردهای بسیار بالا و غیرواقع‌بینانه است.
کمال‌گرایان اغلب احساس می‌کنند که اشتباه یا نقص حتی کوچک نیز غیرقابل‌قبول است و ارزش شخصی خود را به دستاوردهایشان مرتبط می‌دانند.
این ویژگی می‌تواند در برخی موارد مثبت باشد (مانند تمایل به تلاش بیشتر)، اما معمولاً به دلیل ایجاد استرس، ناامیدی و کاهش اعتمادبه‌نفس، تأثیرات منفی دارد.
اکثر افرادی که خود را کمالگرا می‌دانند به آن افتخار می‌کنند و جزو ویژگی‌های خوب اخلاقی خود می‌بینند. ولی تفاوت زیادی بین افراد کمالگرا و افراد موفق وجود دارد، اینکه فرد موفق باشید خیلی بهتر از آن است که خود را کمالگرا بدانید، درصورتی‌که تمایلات کمال‌گرایانه در خود می بینید، یافتن راهکارهایی برای غلبه‌کردن بر آنها ضروری است.
کمالگرایی می‌تواند آرامش ذهنی و عزت‌نفس را از شما بگیرد و مانع از لذت‌بردن از زندگی‌تان شود.
ازبین‌بردن خصلت کمالگرایی اگرچه پروسه زمان‌بری است ولی به‌شدت می‌تواند میزان استرس روزانه‌تان را کاهش دهد.اگر با کمالگرایی دست‌وپنجه نرم می‌کنید، در بهترین کارهای خود یا دیگران، دنبال نقاط منفی و اشتباهات هستید تا آنها را پیدا کنید. ترک چنین عادتی سخت است ولی با تلاش آگاهانه و درک نقاط مثبت کار خود و دیگران می‌توانید تمرکز بر روی نقاط منفی کاهش دهید.
کمالگرایی سازنده
محیا چوپانی، روانشناس در گفت‌وگویی درباره کمالگرایی بیان داشت: کمالگرایی مفهومی است که در میان بسیاری از افراد، به‌ویژه در جوامع مدرن و رقابتی، به‌صورت گسترده دیده می‌شود.
وی ادامه داد: در تعریف کلی، کمالگرایی تمایل فرد به دستیابی به بالاترین سطح عملکرد، استانداردهای بی‌نقص، و اجتناب از هرگونه خطاست. اما این تمایل همواره نتایج مثبت در پی ندارد و بسته به نوع نگرش فرد به آن، می‌تواند عامل رشد یا مانعی جدی در مسیر زندگی‌اش باشد.
این روانشناس با بیان اینکه کمالگرایی در شکل سالم و سازنده‌اش می‌تواند محرکی نیرومند برای تلاش، پیشرفت و موفقیت باشد، اضافه کرد: فردی که در پی ارائه بهترین نسخه از خود است، از اشتباهات درس می‌گیرد، بازخورد می‌پذیرد و همواره در راستای بهبود مهارت‌ها و توانمندی‌های خود گام برمی‌دارد.
چوپانی افزود: این نوع کمالگرایی نه‌تنها سبب افزایش بهره‌وری فردی می‌شود، بلکه رضایت درونی و اعتمادبه‌نفس را نیز تقویت می‌کند.
این روانشناس خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، یک دانشجو که برای ارائه یک تحقیق دانشگاهی تلاش زیادی می‌کند تا منابع معتبر جمع‌آوری کند، ساختار نوشتاری دقیقی به‌کار بگیرد و تحلیل عمیقی ارائه دهد، نمونه‌ای از کمالگرایی سالم را نمایش می‌دهد. او به‌دنبال بهترین بودن است، اما در صورت بروز خطا، دچار خودسرزنشی و ناامیدی نمی‌شود.
کمالگرایی ناسالم
وی ابراز کرد: در نقطه مقابل، کمالگرایی افراطی یا ناسالم قرار دارد. در این حالت، فرد از پذیرش نواقص و اشتباهات ناتوان است. کوچک‌ترین نقص را شکست می‌داند و در نتیجه دچار اضطراب، وسواس، تعلل، و در بسیاری از موارد افسردگی و نارضایتی مزمن از خود می‌شود. در واقع، در کمالگرایی ناسالم، تمرکز فرد از رشد به بی‌نقص بودن تغییر می‌کند؛ هدفی که عملاً دست‌نیافتنی است.
چوپانی تصریح کرد: برای نمونه، فردی که به دلیل ترس از اشتباه در ارائه یک پروژه، آن را تا لحظه آخر به تأخیر می‌اندازد و نهایتاً یا با عجله تحویل می‌دهد یا اصلاً موفق به ارائه آن نمی‌شود، گرفتار دام کمالگرایی افراطی شده است.
مصادیق کمالگرایی در زندگی روزمره
این روانشناس با بیان اینکه کمالگرایی در زندگی روزمره به اشکال گوناگون بروز می‌کند، یادآور شد:در حیطه تحصیل، فرد ممکن است تنها در صورت کسب نمره کامل احساس ارزشمندی کند.
وی گفت: در محیط کار، کارمندی که ساعت‌ها وقت صرف انجام جزئی‌ترین وظایف می‌کند، چون معتقد است هیچ خطایی نباید رخ دهد.
چوپانی تصریح کرد: در روابط شخصی، افرادی که از خود و دیگران انتظار دارند همواره بدون نقص و خطا عمل کنند، معمولاً دچار ناامیدی و نارضایتی مداوم می‌شوند.
نظر شما