اگر طی سال‌های گذشته در فصولی از سال صنایع با کمبود گاز روبه‌رو بودند یا بخش کشاورزی با قطعی برق مشکل داشت، اما در هفته‌های اخیر بخش خانگی هم درگیر این موضوعات شده است و رسماً می‌توان گفت کل کشور درگیر ناترازی در بخش آب و برق شده است.بر همین اساس افزایش گلایه‌ها از وضعیت موجود دور از انتظار نبود و هر روز شاهد افزایش تبعات منفی بی‌برقی و بی‌آبی در لایه‌های مختلف جامعه هستیم و کمترین توقع شهروندان تأمین همین نیازهای اولیه از سوی دولت به عنوان متولی اصلی است. ازهمین‌رو ابعاد دیگری از حواشی ناترازی در حوزه حاکمیتی مطرح شد که یکی از داغ‌ترین موضوعات روزهای اخیر مسئله استیضاح وزیر نیرو است. اردیبهشت امسال بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی «عباس علی‌آبادی» را به مجلس دعوت کردند تا در مورد ناترازی در هر دو بخش برق و آب توضیح دهد. آن زمان موضوع استیضاح وزیر نیرو در میان نمایندگان به شکل حداقلی در جریان بود و پس از ارائه توضیحات وزیر نیرو، اجرایی نشد. موسی احمدی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس در مورد جلسه وزیر نیرو و نمایندگان اعلام کرده بود: «در بخش نخست این نشست، گزارشی درخصوص اقدام‌های وزارت نیرو برای کاهش ناترازی برق در تابستان توسط وزیر نیرو قرائت شد. در بخش دوم این نشست ۱۳ سؤال توسط ۱۱ نماینده از وزیر نیرو مطرح شد که برخی از پاسخ‌های وزیر نیرو قانع‌کننده بود و برخی دیگر مراعا گذاشته شد تا در نشست‌های آینده راهکار لازم برای برون‌رفت از مشکلات مطرح شده، اتخاذ شود».وزیر نیرو بهمن‌ماه پارسال در بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه توانمندی‌های داخلی گفته بود امسال ناترازی برق را برطرف خواهیم کرد. عباس علی‌آبادی همچنین اواخر سال گذشته در حاشیه بیستمین نمایشگاه‌های بین‌المللی آب و تأسیسات آب و فاضلاب نیز گفته بود با توجه به برنامه‌های در دست اجرا و همکاری مردم و دستگاه‌های مربوط، انتظار داریم تابستان سال آینده وضعیت تأمین برق کشور بهبود یابد و تا تابستان ۱۴۰۵ شاهد ایجاد شرایط عادی و پایدار در تأمین برق باشیم.
بازخواست دوباره وزیر نیرو از سوی مجلس
حالا با گذشت حدود سه ماه از زمانی که وزیر نیرو به مجلس فراخوانده شده بود، گویا بازخواست وزیر نیرو از سوی مجلس این بار جدی‌تر شده و براساس ادعای یک عضو کمیسیون انرژی حدود ۱۰۰ امضا برای استیضاح وزیر نیرو جمع‌آوری شده است. آن‌گونه که در ایلنا آمده رضا سپهوند درباره ناترازی‌های به وجود آمده در حوزه برق و آب و گلایه مردم در این خصوص عنوان می‌کند: موضوع ناترازی به عدم سرمایه‌گذاری مناسب و متناسب با رشد صنعت کشاورزی و مصرف خانگی در چند دهه گذشته بازمی‌گردد. متأسفانه ما در چند دهه گذشته سرمایه‌گذاری‌ای که باید براساس ۶ دوره برنامه توسعه انجام می‌دادیم، انجام نداده‌ایم.
وی می‌افزاید: برنامه‌ها به کمتر از ۳۳درصد اهدافشان رسیده‌اند. همین موجب شد در بسیاری از زمینه‌ها، از جمله تولید برق و موضوع آب، با بحران‌هایی مواجه شویم.
بسیاری از نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار خارج شده‌اند و آب شرب با مشکل مواجه شده است، بنابراین، خود این تغییر اقلیم هم موجب تشدید این بحران‌ها شده است. در حال حاضر ما به یک برهه‌ای از زمان رسیده‌ایم که موضوع آب که بخش اعظم آن یعنی چیزی حدود ۸۰ درصد در کشاورزی مصرف می‌شود، ما را با چالش‌های بسیار جدی مواجه کرده است. از این رو باید به فکر منابع جدید آب باشیم، چون ما هم از شمال و هم از جنوب دریا داریم.سپهوند می‌گوید: کاری که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس انجام داده‌اند، استفاده از آب‌شیرین‌کن‌های هسته‌ای است که آن‌ها را مستقر کرده‌اند. این کشورها با این کار نه‌تنها با مشکل مواجه نشده‌اند؛ بلکه از آب دریا مناطق زیادی را برای حوزه‌های کشاورزی و گردشگری توسعه داده‌اند.
وعده‌های عمل نشده وزیر نیرو
وی درخصوص اینکه وزارت نیرو باید چه راهکارهایی برای مقابله با ناترازی داشته باشد، اظهار می‌کند: زمانی که وزیر نیرو رأی اعتماد گرفت، برنامه‌هایی را مطرح کرد، به‌ویژه چندین بار که به کمیسیون انرژی آمد، از اجرای ۱۴ مگاپروژه برای تولید برق صحبت کرد که با اجرای آن‌ها باید تاکنون افزون‌بر ۱۰ هزار مگاوات برق را وارد مدار می‌کرد. همچنین در حوزه برق خورشیدی هم برنامه‌هایی را مطرح کرد، اما متأسفانه توفیق زیادی نداشت. در حوزه آب هم مسائل متنوعی مطرح شد.این عضو کمیسیون انرژی ادامه می‌دهد: از سال گذشته که وزارت نیرو مکلف شد مدیریت درستی در حوزه آب داشته باشد، خیلی از این برنامه‌ها هنوز اجرایی نشده است. برای همین هم بیشتر نمایندگان به دلیل مطالبه عمومی در حوزه‌های انتخابیه‌شان با چالش‌های جدی در قطعی برق و ناترازی شدید در برق و آب مواجه‌اند. بنابراین، اقدامی که در مورد استیضاح وزیر نیرو کردند، به عملکرد ایشان برمی‌گردد که بنده هم جزو استیضاح‌کننده‌ها هستم و فکر می‌کنم بیشتر برنامه‌های ایشان شعاری بود تا اینکه عملیاتی باشد.
نشانه‌ای از تغییر سیاست‌ها در وزارت نیرو نیست
یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس و یکی از امضاکنندگان طرح استیضاح وزیر نیرو هم در گفت‌وگو با تابناک، درباره دلایل این استیضاح اظهار می‌کند: با وجود تنوع سلیقه‌ها و گروه‌های سیاسی در مجلس، فضایی فراهم کردیم تا دولت بتواند وظایف خود را با دست باز انجام دهد. با این حال، پس از گذشت یک سال، عملکرد برخی از وزیران نشان می‌دهد سطح عملکردشان بسیار پایین‌تر از حد انتظار است. با دعوت این وزیران به کمیسیون‌های تخصصی، سعی کردیم نقاط ضعف را اصلاح کنیم.پوردهقان تصریح می‌کند: با وجود اینکه می‌دانیم بخشی از مشکلات وزارت نیرو ریشه در دولت‌های پیشین دارد، اما نمایندگان بر این باورند که در یک سال گذشته هیچ نشانه‌ای از اصلاح، بهبود یا تغییر در سیاست‌ها و رویکردهای این وزارتخانه مشاهده نشده و شرایط روزبه‌روز بدتر شده است.وی با اشاره به مشکلات موجود در حوزه‌های خانگی، کشاورزی و به‌ویژه تولید، می‌گوید: وزارت نیرو و شخص وزیر در این حوزه‌ها بدون برنامه‌ریزی مؤثر و کارآمدی لازم هستند. ضربه به تولید، ضربه به کل کشور و اعتبار آن است و تبعات زنجیرواری به‌دنبال خواهد داشت.پوردهقان می‌افزاید: هم در حوزه برق، هم در حوزه آب و هم در ساختار مدیریتی وزارت نیرو، مسائل و ابهامات جدی وجود دارد.
چند نکته
اینکه نمایندگان مجلس از جایگاه نظارتی خود و بر اساس قانون حق دارند وزیران را استیضاح کنند امر بدیهی است، اما اگر بخواهیم از منظر واقع‌گرایانه‌تری به این مسئله نگاه کنیم نخستین سؤالی که به ذهن می‌رسد این است که آیا با گماردن فرد دیگری به عنوان وزیر نیرو عقب‌ماندگی‌ها در بخش‌های زیرساختی حوزه تأمین برق جبران می‌شود و یا سفره‌های زیرزمینی آب و سدها وضعیت بهتری پیدا می‌کنند؟به نظر می‌رسد جدا از اینکه وزیر نیرو به برخی از وعده‌های خود عمل نکرده و کم‌کاری‌هایی نیز در بخش‌های اقدام شده این وزارتخانه وجود دارد، اما شاید همان‌گونه که در گفته نمایندگان موافق استیضاح نیز آمده است بیشتر نوعی اظهار همراهی نمایندگان با شهروندان حوزه انتخابیه‌شان است تا مثلاً بگویند به گلایه‌های آن‌ها واکنش نشان داده‌اند.با تمام این اوصاف با نگاهی به نظرات مخالفان استیضاح می‌بینیم چند نکته مشترک وجود دارد که عبارت‌اند از:
پاک کردن صورت مسئله: برخی منتقدان معتقدند استیضاح وزیر نیرو، به جای حل ریشه‌ای مشکلات ناترازی آب و برق، فقط پاک کردن صورت مسئله است. آن‌ها بر این باورند که این مشکلات فراتر از عملکرد یک وزیر و به عوامل ساختاری و زیرساختی و همچنین شرایط اقلیمی بازمی‌گردد، چراکه همگان می‌دانند سال‌های سال از ساخت نیروگاه‌ها و استفاده بهینه از آب غفلت شده و شاید بتوان ادعا کرد سهم وزارت کشاورزی در مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی و بروز مشکلات بی‌آبی بیشتر از وزارت نیرو است و حالا وزیر فعلی را مورد بازخواست قراردادن بی‌شک راه‌گشا نخواهد بود.
عوامل اقلیمی و زیرساختی: برخی کارشناسان اشاره می‌کنند که ناترازی آب و برق، علاوه بر سوءمدیریت‌های احتمالی، به واقعیت‌هایی چون شرایط اقلیمی، زیرساخت‌های فرسوده و برخی سیاست‌ها و سوءمدیریت‌های گذشته نیز مربوط می‌شود. به همین دلیل، تقلیل دادن مشکل به عملکرد وزیر فعلی، ممکن است دقیق نباشد.
ساده‌انگاری: برخی نمایندگان و تحلیلگران، جمع‌آوری امضا برای استیضاح را «بسیار ساده‌انگارانه» می‌دانند و این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا با استیضاح وزیر، برق بازمی‌گردد و آب پشت سدها می‌آید؟ این دیدگاه بر پیچیدگی و چندوجهی بودن معضل ناترازی آب و برق تأکید دارد.خلاصه فارغ از اینکه استیضاح وزیر نیرو در مجلس به چه سرانجامی می‌رسد، انتظار می‌رود مجلس و دولت با همفکری بیشتر به دنبال راه‌های سریع‌تر کاستن از مشکلات قطعی آب و برق باشند.
در هر حال اگرچه وزیر فعلی نیرو وارث شرایط سخت و ناترازی‌های تحمیلی گذشته است، اما انتظار می‌رفت یا وعده رفع ناترازی ندهد یا به وعده خود عمل کند. همچنین انتظار می‌رفت در شرایطی که رفع ناترازی برق و آب زمانبر است، مجموعه وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه آن در استان‌ها، بتوانند برنامه‌ریزی بهتری در زمینه اطلاع‌رسانی قطع برق و آب داشته باشند، اما وضعیت تابستان امسال هم نشان‌دهنده تشدید قطعی برق و اضافه شدن قطعی آب در مناطقی ازجمله پایتخت است و هم نشان‌دهنده ناتوانی در اطلاع‌رسانی و برنامه‌ریزی در قطعی برق و آب است، مسئله ای که زندگی مردم را تحت فشار قرار داده است.
نظر شما