متأسفانه در دو دهه اخیر، بی‌توجهی و انفعال نسبت به این مسئله سبب شده شرایط امروز به نقطه بحرانی برسد؛ اگرچه در مقاطعی اقدامات و هشدارهایی داده شده، اما کافی نبوده و نمی‌توان از واژه «منفعلانه» برای عملکرد گذشته چشم‌پوشی کرد. به بیان دقیق‌تر، ایران در این مدت بیشتر تماشاچی تحولات بوده است، در حالی که فرصت‌هایی برای پیشگیری و تقویت موقعیت خود در منطقه را از دست داده است. مسلماً این وضعیت تنها ناشی از ضعف یا کوتاهی ما نیست؛ روسیه نیز در این سال‌ها با وجود حساسیت موضوع، به‌ویژه در جریان جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ، به‌طرزی فاجعه‌بار منفعل عمل کرده و اجازه داده ترکیه و برخی بازیگران غربی و اسرائیلی نفوذ خود را در منطقه گسترش دهند. واقعیت این است کریدور زنگزور که مورد حمایت آشکار و پنهان آمریکا، اسرائیل و ترکیه است، تهدیدی جدی برای منافع استراتژیک ایران به شمار می‌رود. این کریدور می‌تواند زمینه حضور طولانی‌مدت قدرت‌های بیگانه را در همسایگی کشورمان فراهم و موقعیت ژئوپلیتیک ایران را تضعیف کند.
متأسفانه در این سال‌ها ایران در زمینه‌هایی مانند توسعه کشت فراسرزمینی، احداث زیرساخت‌های راه‌آهن و جاده‌ای و تقویت ارتباطات منطقه‌ای با ارمنستان و آذربایجان تعلل کرده است. این تعلل‌ها سبب شده اکنون این کریدور به معضلی امنیتی و سیاسی تبدیل شود که می‌تواند آینده منطقه را با ناامنی و مناقشات تازه‌ای روبه‌رو کند. همچنین تلاش‌های روسیه برای حفظ نفوذ و حضور در منطقه با فشارهای غربی و محدودیت‌های ژئوپلیتیکی همراه شده که به نوعی در کنار ضعف داخلی، سبب این وضعیت شده است. اکنون مهم‌ترین و فوری‌ترین وظیفه دستگاه دیپلماسی و نیروهای مسلح ایران، اتخاذ رویکردی همه‌جانبه، قاطع و عملیاتی است. این اقدام باید در تمامی سطوح و بخش‌ها با هماهنگی کامل و صراحت مواضع و خطوط قرمز امنیتی و منافع ملی انجام شود. علاوه بر اعلام مواضع رسمی، پیگیری اقدامات پنهان و آشکار در سطح نظامی و سیاسی برای جلوگیری از تحقق طرح‌های دشمنان و حفظ ثبات منطقه ضروری است. در کنار این، تعامل و رایزنی راهبردی با کشورهای روسیه و چین به‌ویژه روسیه باید به صورت جدی دنبال شود، زیرا طرح‌های آمریکا و متحدانش برای محدودسازی نفوذ ایران، روسیه و چین در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز در حال اجراست و تنها همکاری نزدیک با این بازیگران می‌تواند مانع تحقق این اهداف شود.
با اینکه فرصت‌های طلایی گذشته ممکن است از دست رفته باشد، اما هنوز هم می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق و اقدامات اجرایی، ظرفیت‌های منطقه‌ای و استراتژیک را تقویت کرد و وضعیت را به نفع منافع ملی ایران تغییر داد. اکنون زمان بی‌عملی و انفعال نیست؛ بلکه باید با اراده‌ای جدی و پیگیری مستمر، از منافع و امنیت ملی کشور دفاع کرد و اجازه نداد بازیگران خارجی و بیگانه در منطقه، حضور و نفوذ بی‌حد و حصر پیدا کنند.در یک کلام، راهبرد امروز ایران باید اجتناب از بی‌عملی، تمرکز بر اقدام عملی و تبیین دقیق خطوط قرمز باشد تا بتوان در برابر تهدیدات پیچیده منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، با قدرت و هوشمندی ایستاد و امنیت کشور و همسایگان را تضمین کرد.