بنا به گفته بسیاری از فرش‌فروشان مدتی است فرش‌های قاچاق افغانستانی به صورت علنی در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسد و هیچ شخصی جلو این تخلف آشکار را نمی‌گیرد.
به گفته فعالان این صنف، فرش‌های افغانستانی اغلب با نام فرش ایرانی به فروش می‌رسند و علت تمایل فروشندگان به این فرش‌ها، قیمت پایین آن‌هاست در حالی که خریداران آگاهی ندارند که مواد اولیه استفاده شده در این فرش‌ها از نوع درجه سه بوده و تراکم بافت آن پایین و درشت‌بافت است و خیلی زود مستهلک می‌شود.
خرید و فروش فرش افغانستانی به فضای مجازی هم راه پیدا کرده است. به طوری که اگر چرخی در فضای مجازی و سایت‌های فروش اینترنتی بزنید با خرید و فروش این نوع فرش‌ها مواجه می‌شوید.
راه‌های ورود به بازارهای ایرانی
اگر تا دیروز کالای قاچاق به صورت زیرزمینی به فروش می‌رفت؛ اما این روزها فرش‌های قاچاق در بازار به صورت علنی عرضه می‌شوند. بنا بر گفته اعضای اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران بارها این موضوع در نشست‌های مختلف مطرح شده اما تاکنون برخورد جدی با آن صورت نگرفته است.
در این ارتباط یکی از فعالان حوزه فرش در مشهد به ما می‌گوید: فرش سوخت قاچاق نیست که با گالن و یا خودرو وانت وارد کشور شود بلکه کالایی حجیم است که با تریلی جابه‌جا می‌شود از این رو ورود غیرقانونی این کالا از مرزهای شرقی کشور از جمله «تایباد» برای بسیاری از فعالان این حوزه جای پرسش است که چگونه این اجناس قاچاق از دید تیزبین پلیس امنیت اقتصادی، مرزبانی و مأموران گمرک پنهان می‌ماند؟
این فعال صادراتی به قدس اظهار می‌کند: پیش‌تر هم شاهد واردات فرش هندی به ایران بودیم که متأسفانه این مشکل حل نشد و حالا واردات غیرقانونی فرش افغانستانی نیز به آن افزوده شده است.
وی با اشاره به اینکه برخی سودجویان برای واردات فرش افغانستانی حتی از تقلب در مدارک و اظهارنامه‌های گمرکی نیز ابایی ندارند، ادامه می‌دهد: به طور مثال فرش‌های قاچاق به نام «پادری» در مدارک گمرکی ثبت می‌شود.
از افغانستان تا گلستان
تولیدکنندگان فرش دستباف ترکمن همان‌هایی که آبا و اجدادشان در استان‌های خراسان و گلستان طی قرن‌های گذشته دستباف‌های «یموت»، «دیرناق‌گل»، «آیناگل» و «ماری‌گل» را می‌بافتند حالا وضعیتشان به گونه‌ای شده که دیگر حاضر به تولید نیستند و قاچاق فرش از افغانستان عرصه را بر آن‌ها تنگ کرده است.
رئیس انجمن صنایع دستی اتاق بازرگانی گلستان در خصوص تبعات قاچاق فرش از کشورهای همسایه به استان گلستان و تأثیر مخرب آن بر اصالت فرش ترکمن به ما می‌گوید: قاچاق فرش یکی از آفات حوزه فرش دستباف ایرانی و به‌تبع آن فرش ترکمن است.
امیرعلی حسینی‌بای اظهار می‌کند: برخی از اقوام ترکمن در کشورهای افغانستان، ترکمنستان و تاجیکستان سکونت دارند و بخشی از بازار فرش ترکمن محسوب می‌شوند اما اینکه فرش‌هایی به صورت قاچاق از این کشورها وارد ایران می‌شوند و سهمی از بازار فروش ما را به خود اختصاص می‌دهند نه تنها عرصه بازارهای داخلی را برای تولیدکنندگان ما تنگ کرده بلکه بازار صادرات فرش‌های ما را به بازارهای بین‌المللی نیز با اخلال مواجه می‌کنند.
وی با اشاره به برخی از چالش‌ها و موانع داخلی صادرات فرش ترکمن بیان می‌کند: قالیبافان این استان با مشکلات متعددی از جمله فقدان سرمایه در گردش، مشکلات بیمه‌ای، دستمزدهای پایین، کاهش صادرات و افزایش قیمت نخ و دار مواجه هستند بنابراین وارد کردن هر گونه تنش دیگر مانند ورود فرش‌های قاچاق و بی‌کیفیت رونق این صنعت را می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: در حوزه صادرات فرش باید کیفیت تولید محصول در نظر گرفته شود اما با توجه به شرایط اقتصادی در برخی مواقع بعضی از تولیدکنندگان تلاش می‌کنند قیمت تمام شده محصول را کاهش دهند و ممکن است از مواد اولیه باکیفیتی استفاده نکنند غافل از اینکه این موضوع می‌تواند به برند فرش ترکمن آسیب وارد کند بنابراین در حال حاضر استفاده از مواد اولیه باکیفیت یکی از چالش‌های تولید و صادرات فرش ترکمن است که در فرش‌های قاچاق این اصول به هیچ وجه رعایت نمی‌شود.
تخریب اصالت فرش ایرانی
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با قدس با انتقاد از قاچاق فرش از افغانستان به ایران می‌گوید: اگرچه خوشبختانه فرش‌های قاچاق افغانستانی اقبالی برای ورود به بازارهای این استان نداشته‌اند اما بیشتر بازار فرش ایران مملو از این فرش‌ها شده و جای تعجب است که چرا دولت از ورود فرش‌های افغانستانی به بازار فرش کشور جلوگیری نمی‌کند؟
احد هریسچیان با اشاره به آسیب‌های جدی که فرش‌های قاچاق می‌تواند به صنعت فرش ایران وارد کند، بیان می‌کند: متأسفانه اصالت این هنر چند صد ساله ایرانی با ورود فرش‌های قاچاق مورد تهدید و تخریب قرار می‌گیرد و این خیانت بسیار بزرگی به این صنعت، تولیدکنندگان، فروشندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران است.
هریسچیان ادامه می‌دهد: همان طور که از نام قاچاق پیداست، قاچاق چه از نوع واردات و چه از نوع صادرات باشد، فعالیتی غیرقانونی است که در حوزه فرش هر یک تبعاتی برای صنعت فرش کشور به همراه دارد. به عنوان نمونه اکنون بخشی از فرش‌های دستباف ایران از طریق قاچاق به ترکیه وارد بازارهای جهانی می‌شود و آنجا به نام فرش هند و پاکستان به فروش می‌رسد. وی می‌گوید: این در حالی است که اگر دولت معافیت تعهدات ارزی را برای این صنعت اعمال کند، فرش ایرانی با شناسنامه ایرانی وارد بازارهای جهانی می‌شود که افزون بر حفظ اصالت چند صد ساله این هنر ایرانی، سود آن به جیب تولیدکنندگان ایرانی خواهد رفت.
رخنه طرح و نقش فرش‌های بیگانه
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش آذربایجان شرقی در خصوص احتمال رخنه نقشه‌های فرش هندی و پاکستانی در برخی از کارگاه‌های فرش تبریز می‌افزاید: به هیچ عنوان این موضوع صحت ندارد زیرا تعدد طراحان بنام و تنوع نقشه‌های فرش در تبریز آن قدر زیاد است که هیچ بافنده‌ای سراغ طرح‌ها و نقشه‌های غیرتبریزی نمی‌رود.
احد هریسچیان تصریح می‌کند: احتمال اینکه طرح برخی از طراحان الهام گرفته از طبیعت باشد که به نظر برسد شبیه طرح‌های هندی، پاکستانی و یا حتی چینی است، اما با اطمینان می‌توان گفت در هیچ کارگاهی از نقشه‌های فرش غیرتبریز استفاده نمی‌شود.
به گفته هریسچیان با وجود آنکه اصفهان طراحان فرش بنامی دارد باز هم قالیبافان آذربایجان شرقی ترجیح می‌دهند از نقشه طراحان تبریزی استفاده کنند تا اصالت فرش تبریز حفظ شود، بنابراین محال است بافندگان فرش این استان از نقشه‌های فرش هندی، پاکستانی و یا چینی استفاده کنند.
وی در خصوص شناسنامه فرش تبریز اظهار می‌کند: برخی از فعالان حوزه فرش آذربایجان شرقی که تولیدکننده هستند، افزون بر اینکه تولیداتشان را به نام خود ثبت می‌کنند، ویژگی‌های فرششان اعم از تاریخ تولید، انواع رنگ به کار رفته در بافت فرش، نوع و اصالت پشم مصرفی، بافت و همچنین تعداد رج‌های فرش را در شناسنامه آن ثبت می‌کنند و تلاش می‌شود از طریق اتحادیه‌ها همه تولیدکنندگان فرش در آذربایجان شرقی برای تولیدات خود شناسنامه تهیه کنند و هنگام فروش آن را به خریدار تحویل دهند.
نظر شما