نکته بجا و درستی است؛ اما مصداق هزینه‌کرد این بودجه در نگاه این عزیزان عموماً در شبکه حمل و نقل و چشمه‌های سرویس بهداشتی و به صورت کلی خدمات عمرانی خلاصه می‌شود.
باز هم تأکید می‌شود مطالبه این موارد ضروری است؛ اما تکرار بیش از حد این خواسته‌ها در کنار بی‌توجهی به سایر ابعاد زیارت نگران‌کننده است. بیاییم فرض کنیم قطار سریع‌السیر تهران-مشهد همین امروز افتتاح شده، خط 4 قطارشهری مشهد هم شروع به کار کرده و پروژه حرم تا حرم نیز آماده بهره‌برداری است. همچنین خدمات عمرانی و رفاهی اطراف حرم مطهر 10 برابر شده؛ تصور چنین حالتی در ذهن برخی احتمالاً نشانگر وضعیت مطلوب زیارت در مشهد است.
اما واقعیت هم همین است؟ در حال حاضر با حجم ورود 6 الی 7 میلیونی زائر در دهه آخر صفر به صورت رسمی به مشهد، این شهر تنها توان اسکان یک‌میلیون زائر را دارد و سایر اقامتگاه‌ها به طور اضطراری و با کمک نهادهای مردمی تأمین می‌شود. با این حال حجم زائران اطراف حرم منور به حدی است که عده زیادی از پارکینگ‌های موقت زیرسطحی حرم مطهر برای اسکان استفاده می‌کنند.
از طرفی همین حجم از اسکان رسمی با چه هزینه‌ای در اختیار زائر قرار می‌گیرد؟ واقعیت این است اگر زائر (خانواده چهار نفره) برای سه شب در پی تدارک اسکان باشد، قیمت هتل‌ها و حتی هتل‌آپارتمان‌های اطراف حرم مطهر از دسترس دهک‌های یک تا هفت خارج بوده و این قشر برای زیارت مجبور به استفاده از حمل و نقل عمومی و صرف هزینه است. از طرف دیگر هتل‌ها برای رزرو اولویت را به کسانی می‌دهند که بیشتر از سه روز اتاق‌ها را ذخیره کنند. بنابراین عملاً بار اسکان 70درصد مردم روی دوش اسکان‌های غیررسمی و مردمی است.
مسئله دیگر این است که طبق آمارها، زائر در مدت اقامت خود در مشهد روزانه حداکثر حدود سه تا چهار ساعت در حرم مطهر مشغول زیارت است و بقیه ساعت‌های مفید خود را میان سه مسئله خوراک، بازار و تفریح توزیع می‌کند. در خصوص دو مورد نخست حرف بسیار است؛ اما در این نوشته کوتاه همین بس که بگوییم زیارت در مشهد هیچ تفریح مکمل و درخور توجهی ندارد که با هزینه یا بدون آن برای زائران قابل استفاده باشد.
تفریحات مکمل نقش پررنگی در تکمیل تصویر عمیق از زیارت دارند و می‌توانند صدها سال تاریخ، فرهنگ و هنر زیارت را در راستای فلسفه اصلی آن مجسم و تثبیت کنند.
ما حتی یک پایگاه داده‌محور رسمی از زیارت و زائران نداریم که بتوانیم طبق آن ترکیب جمعیتی زائران، پراکندگی اسکان آن‌ها و الگوی تشرف را پیدا کنیم تا بر اساس آن‌ها برنامه‌ریزی دقیقی انجام دهیم. به نظر می‌رسد در بودجه ملی زیارت، جامع ندیدن مسئله مشهد و زیارت حتی خطرناک‌تر از هزینه‌کرد آن در امور صرفاً عمرانی باشد.
بنابراین مسئله زیارت در مشهد فقط حمل‌ونقل و امور زیرساختی نیست، جامع ندیدن مسئله‌ها و نیازهای شهر زیارتی است که هر سال هم این مسئله‌ها پررنگ‌تر و بحرانی‌تر می‌شود.
تسهیل زیارت زمانی حقیقتاً محقق می‌شود که همه اقشار درآمدی بتوانند زیارت کنند، نه فقط کسانی که هزینه اولیه دارند. بودجه ملی باید حمل ‌و نقل و پارکینگ را شامل بشود؛ اما مهم‌تر از آن باید شامل همه دهک‌ها و با نگاهی فرهنگی و انسانی باشد. از طرفی این شهر است که سالانه میزبان ده‌ها میلیون زائر حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) است نه جغرافیای محدود حرم مطهر. آیا شهر در مناسبات مختلف فرهنگی و اقتصادی‌اش نشانی از همجواری با حضرت رضا(ع) دارد؟
گرچه پیشنهادهایی مانند تخصیص اعتبارات سفر کف‌دستی (مثل یارانه حمل‌ و نقل یا اسکان ارزان برای دهک‌های پایین) یا پیشنهاد ساخت یا حمایت از مهمانسراهای کم‌هزینه و کاروانسراهای فرهنگی-زیارتی، رو به جلو و امیدوارکننده است؛ اما تا زمانی که مسئله زیارت و مشهد یک بار از افق بالاتر از تسهیل و امور عمرانی و متناسب با جایگاه و فلسفه اصلی زیارت مورد توجه جدی مسئولان و متولیان کشوری قرار نگیرد و نسبتی با زیست روزمره مردم مشهد پیدا نکند، گرفتن و هزینه کردن بودجه ملی زیارت صرفاً مسئله‌های زیارت را پنهان‌تر و پیچیده‌تر خواهد کرد؛ گرچه در ظاهر به حجم تعداد زیارت و زائر بیفزاید.