رئیس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه و محصولات گلخانه‌ای خراسان رضوی در توضیح این موضوع در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن انتقاد از بلاتکلیفی بیش از یک دهه‌ای پروژه بارانداز صادراتی محصولات گلخانه‌ای گفت: در حالی که استان‌های دیگر پایانه‌های صادراتی دارند و از فرصت بازارهای جهانی بهره می‌برند، کشاورزان و گلخانه‌داران خراسان رضوی همچنان محصولات خود را به شکل سنتی و بدون زیرساخت مناسب صادر می‌کنند و همین امر موجب از دست رفتن بازارهای ارزشمند منطقه شده است.
مشکل واگذاری زمین و بلاتکلیفی پروژه
مهدی سمنگانی به توضیح روند طولانی و پرچالش ایجاد پایانه یا بارانداز صادراتی محصولات گلخانه‌ای در استان پرداخت و عنوان کرد: موضوع ساخت پایانه از سال ۱۳۹۱ در دستور کار قرار گرفته و در این مدت تقریباً همه دستگاه‌های مرتبط قول مساعدت داده‌اند؛ اما هیچ‌گاه به مرحله اجرا نرسیده است. در همان سال‌های ابتدایی، استاندار وقت، با همکاری رئیس جهاد کشاورزی استان زمینی در ابتدای جاده کلات مشخص کردند و اعلام شد این پروژه باید عملیاتی شود. برای آن کارگروه تشکیل دادند و جلسات فراوانی برگزار شد؛ اما در ادامه، سازمان مسکن و شهرسازی همکاری نکرد و
در نتیجه پروژه متوقف و این اتفاق بارها و بارها تکرار شد؛ یعنی استانداران مختلف جلسه گذاشته‌اند، قول پیگیری داده‌اند؛ ولی پس از مدتی موضوع رها شده و هیچ نتیجه عملی بدست نیامده است.
وی ادامه داد: زمین‌های مرکز تحقیقات کشاورزی چند بار برای این کار مطرح شده؛ اما هر بار تنها پیشنهاد اجاره ۱۰ یا ۲۰ ساله داده‌اند. وقتی صحبت از ساخت یک پایانه صادراتی با سازه‌های ثابت و سرمایه‌گذاری بلندمدت است، اجاره زمین هیچ توجیهی ندارد و همان‌طور که زمین‌های زیادی به فرودگاه یا دستگاه‌های نظامی واگذار شده، این زمین هم می‌تواند در قالب فروش یا واگذاری قطعی تخصیص یابد؛ به‌ویژه که موقعیت آن کنار فرودگاه و نزدیک راه‌آهن است و بهترین دسترسی را دارد؛ اما با وجود این مزایا و همه منافعی که برای استان دارد، ایجاد بارانداز صادراتی همچنان بلاتکلیف مانده و هیچ اقدام عملی صورت نگرفته است. باید گفت در شرایط فعلی اقتصادی، فعالیت واحدهای گلخانه‌ای به دلیل هزینه‌های دلاری و درآمد ریالی عملاً زیانده شده و نبود پایانه صادراتی نیز موجب می‌شود فرصت‌های مهم صادراتی از دست برود.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه و محصولات گلخانه‌ای خراسان رضوی یکی از موانع اصلی را تغییرات پیاپی مدیریتی دانست و تشریح کرد: هر بار که موضوع با مدیران استان یا شهرستان مطرح می‌شود، آن‌ها ابتدا با مسئله آشنا نیستند و باید از صفر توجیه شوند. پس از آنکه کمی در جریان قرار می‌گیرند، تغییرات مدیریتی رخ می‌دهد و افراد جدید جایگزین می‌شوند. این چرخه سبب شده هیچ‌گاه کار به نتیجه نرسد. اگر قرار باشد پایانه صادراتی محصولات گلخانه‌ای در خراسان رضوی شکل بگیرد، حتماً باید کارگروهی مستقل تشکیل شود که در آن نمایندگان استانداری، جهاد کشاورزی، اداره مسکن و شهرسازی و شرکت‌های آب، برق و گاز حضور داشته باشند و گزارش پیشرفت کار به صورت ماهانه ارائه و موانع در همان مسیر برطرف شود و چون مسئولان تاکنون این مسئله را به چشم یک ضرورت ندیده‌اند، چنین کارگروهی تشکیل نشده و پیگیری‌ها جدی نبوده است.
فرصت‌های از دست رفته در بازارهای صادراتی
رئیس انجمن گل رز ایران درباره وضعیت صادرات گل رز شاخه بریده استان گفت: بازار ترکمنستان نخستین بازاری بود که تولیدکنندگان خراسان از سال ۱۳۹۱ به آن ورود کردند. در ابتدا صادرات به شکل محدود و حتی در قالب کولبری انجام می‌شد؛ اما کم‌کم با پیگیری‌ها و ارتباط با اتحادیه تولیدکنندگان، سهم بازار گسترش یافت و در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ تقریباً ۱۰۰ درصد بازار گل ترکمنستان در اختیار تولیدکنندگان خراسان رضوی قرار گرفت؛ ولی نبود بارانداز و نظام رسمی صادرات موجب شد دلالان وارد شوند. آن‌ها گل‌های بی‌کیفیت و مانده را از شهرهای دیگر خریداری و به نام گل خراسان صادر کردند. همین موضوع سبب شد اعتبار تولیدکنندگان استان از بین برود و در نهایت سهم بازار به کمتر از ۳۰ درصد سقوط کند. متأسفانه ظرفیت بازار ترکمنستان از دست ما خارج شد و کشوری مانند اکوادور جای ایران را در این بازار گرفته است.
آمار گلخانه‌های استان و تهدید بحران انرژی
سمنگانی در تشریح وضعیت گلخانه‌های خراسان رضوی عنوان کرد: در حال حاضر ۵۵۰ هکتار گلخانه در استان وجود دارد که حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هکتار آن به صورت شیدهاوس یا باغ‌های پوشش‌دار بوده و در دسته‌بندی جدید جزو گلخانه‌ها به حساب می‌آیند. در عمل مساحت واقعی گلخانه‌های فعال کمتر از ۳۰۰ هکتار است که با افزایش شدید هزینه‌ها، بسیاری از این واحدها در آستانه تعطیلی قرار دارند. افزایش هشت برابری قیمت گاز از حدود ۸۰ تومان به بیش از ۶۰۰ تومان برای هر مترمکعب؛ به‌ویژه در فصل زمستان، فشار مضاعفی بر گلخانه‌داران وارد خواهد کرد و دولت شرط جدیدی هم گذاشته که فقط به گلخانه‌هایی گاز تخصیص می‌دهد که سامانه‌های گرمایشی آن‌ها مورد تأیید اداره استاندارد باشد، در حالی‌که هیچ تسهیلاتی برای نوسازی یا جایگزینی سیستم‌های گرمایشی قدیمی ارائه نشده است. این موضوع بسیاری از گلخانه‌داران را که توان مالی کافی ندارند، با بحران روبه‌رو خواهد کرد.
وی علاوه بر مشکل گاز، به مسئله برق نیز اشاره کرد و افزود: بسیاری از گلخانه‌ها روزانه با قطعی دو ساعته برق مواجه‌اند. اگرچه برخی واحدها ژنراتور تهیه کرده‌اند؛ اما ژنراتور وسیله‌ای است که فقط باید در شرایط اضطراری استفاده شود و وقتی هر روز چند ساعت کار کند، به سرعت مستهلک شده و از کار می‌افتد و گاهی یک هفته زمان می‌برد تا ژنراتور تعمیر شود و در همین مدت محصول گلخانه از بین می‌رود؛ زیرا محصولات گلخانه‌ای حتی با دو ساعت تنش دمایی دچار خسارت جدی می‌شوند.
سمنگانی خاطرنشان کرد: با توجه به افزایش نرخ ارز و بالا رفتن قیمت نهاده‌ها، نه‌تنها توسعه جدیدی در بخش گلخانه‌های استان وجود ندارد؛ بلکه عملاً این روند به سمت کاهش نیز رفته و به دلیل کم‌آبی، با سیاست‌های اعلامی کشور در توسعه گلخانه‌ها در تناقض است. در همه جلسات تأکید می‌شود راه نجات کشاورزی، توسعه کشت گلخانه‌ای است؛ اما هیچ‌گونه حمایت عملی از این بخش صورت نمی‌گیرد و تسهیلاتی برای ساخت، سرمایه در گردش، نوسازی یا جبران خسارت وجود ندارد و هیچ تضمینی برای تأمین پایدار برق و گاز ارائه نشده و طبیعی است در چنین شرایطی سرمایه‌گذاران جدید به این عرصه ورود نمی‌کنند و فعالان قدیمی هم یکی‌یکی خارج می‌شوند.
رئیس انجمن گل رز ایران بار دیگر به ضرورت ایجاد بارانداز صادراتی اشاره کرد و گفت: پایانه باید همه محصولات گلخانه‌ای اعم از گل، سبزی و صیفی‌جات را پوشش دهد؛ زیرا کشاورز در طول سال محصولات متنوعی را کشت می‌کند؛ به طور مثال ممکن است تابستان گل و زمستان خیار کاشته شود. بنابراین وجود یک محل متمرکز برای جمع‌آوری، بسته‌بندی، دسته‌بندی، قیمت‌گذاری و نظارت ضروری است. چنین مرکزی می‌تواند به‌عنوان نقطه اصلی صادرات نیز عمل کند و مشتری خارجی به جای جست‌وجوی پراکنده در استان، تمام نیاز خود را از همان محل تأمین کند. استان‌هایی مانند یزد، جیرفت در کرمان و اصفهان با ایجاد بارانداز توانسته‌اند سهم بالایی را در صادرات محصولاتی همچون گوجه، خیار و فلفل بدست آورند. در این استان‌ها مشتری خارجی به راحتی به یک نقطه مراجعه و محصول مورد نظر خود را به صورت یک‌جا خریداری می‌کند؛ اما در خراسان چنین امکانی وجود ندارد و همین مسئله موجب از دست رفتن فرصت‌های فراوان صادراتی شده است. پایانه صادراتی محصولات گلخانه‌ای یک نیاز مبرم زیرساختی برای استان است و اگر بارانداز صادراتی راه‌اندازی نشود، توسعه کشت گلخانه‌ای در خراسان رضوی عملاً بی‌ثمر بوده و فرصت‌های بیشتری از دست خواهد رفت.
نظر شما