کمبود منابع آب شیرین بسیاری از کارشناسان را بر آن داشت که با ایجاد تغییراتی در آب‌های شور و لب‌شور موجود در دریاها و خشکی‌ها و به عبارتی کاهش شوری آن‌ها بخشی از نیاز بشر به آب شیرین را تأمین کنند.
اگرچه در ابتدای امر تنها بخش کمی از نیازهای آبی از این طریق تأمین می‌شد اما با گذشت زمان و توسعه سریع فناوری‌های شیرین‌سازی آب، این صنعت به یکی از مهم‌ترین منابع تأمین آب شیرین تبدیل شد.
امروزه با توجه به کمبود منابع آب در جهان، فرایند نمک‌زدایی و تهیه آب خالص با استفاده از آن به یک روش بسیار مؤثر و کارآمد تبدیل شده است اما با وجود این مزیت در تولید آب خالص، این روش پس از انجام فرایند شورابه‌هایی با غلظت بسیار بالا و فلزات سنگین به محیط‌های آبی مجدداً تخلیه می‌کند که اثرات زیست محیطی مخربی را ایجاد خواهد کرد.
پساب‌های خروجی از تأسیسات آب‌شیرین‌کن می‌تواند شوری آب دریا را ۱۰ تا ۲۰ درصد و دمای آب را ۷ تا ۸ درجه (در منطقه) افزایش دهد. بنابراین نیاز است برای استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها حتماً ملاحظات زیست محیطی در نظر گرفته شود. ضمن اینکه تبخیر بالای آب در خلیج فارس که تقریباً دو برابر دیگر آب‌های آزاد است، مقدار نمک آب را افزایش می‌دهد. شورتر و گرم‌تر شدن آب خلیج فارس سبب تغییر بافت جمعیتی آبزیان و نابودی برخی از گونه‌ها می‌شود.
اگر از آب‌شیرین‌کن‌هایی که تلخاب‌هایشان را به دریا رها می‌کنند، استفاده شود، مطمئناً ما زیستگاه‌ها و تالاب‌های ساحلی‌مان، یعنی زیستگاه‌هایی که در ساحل و اعماق بالاتر داریم را از دست خواهیم داد.
کیش قربانی آب‌شیرین‌کن‌ها
بنا بر اظهارات رئیس اداره محیط زیست منطقه آزاد کیش، با توجه به اینکه خلیج فارس یک محیط دریایی نیمه‌بسته است، آب‌شیرین‌کن‌ها یکی از مواردی هستند که منجر به افزایش شوری آب و آسیب به محیط زیست دریایی می‌شوند.
مریم محمدی با اشاره به آب‌شیرین‌کن‌های تبخیری می‌گوید: این آب شیرین‌کن‌ها علاوه بر شوری، دمای آب را نیز افزایش می‌دهند و در هر منطقه‌ای که خروجی وجود دارد اکوسیستم تحت تأثیر قرار گرفته و تخریب شده است؛ اما مشکلات به همین جا ختم نمی‌شود و این تأسیسات غیرمجاز به جای استفاده از آب دریا، از چاه‌ها نیز آب برداشت می‌کنند که این کار به سفره‌های آب زیرزمینی آسیب می‌زند.
آب شیرین‌کن‌ها علاوه بر شوری، دمای آب را نیز افزایش می‌دهند و در هر منطقه‌ای که خروجی وجود دارد اکوسیستم تحت تأثیر قرار گرفته و تخریب شده است؛ اما مشکلات به همین جا ختم نمی‌شود و این تأسیسات غیرمجاز به جای استفاده از آب دریا، از چاه‌ها نیز آب برداشت می‌کنند که این کار به سفره‌های آب زیرزمینی آسیب می‌زند.
ضرورت استفاده از فناوری
مهم‌ترین چالش و معضل موجود در خصوص استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها در سواحل جنوبی ایران شورابه‌هایی است که هم به دلیل دما و چگالی متفاوت و هم به سبب غلظت‌های بالای املاح، تخلیه آن‌ها در دریا اثرات قابل توجهی بر اکوسیستم حساس خلیج فارس، صنعت شیلات و گردشگری می‌گذارد.
متأسفانه تاکنون به ندرت به ارزش افزوده حاصل از این پساب‌ها پرداخته شده است؛ استحصال نمک‌های مختلف سدیم و پتاسیم و عناصر باارزشی از قبیل منیزیم، بور، استرانسیوم و برم از آب دریا یکی از شیوه‌های مرسوم و کاملاً اقتصادی در بسیاری از کشورهای دنیاست.
تنها در کشور چین سالانه بیش از ۳ میلیون تن ترکیبات منیزیم و حدود ۲میلیون تن نمک‌های پتاسیم، علاوه بر ده‌ها ترکیب مهم و اقتصادی دیگر از چنین منابعی استخراج می‌شود.
استحصال چنین ترکیباتی از پساب آب‌شیرین‌کن‌ها بسیار مقرون به صرفه‌تر از آب دریاست و امروزه در برخی از مناطق دنیا آب شیرین‌کن‌هایی موسوم به آب‌شیرین‌کن‌های بدون تخلیه پساب مشغول فعالیت هستند که همه ترکیبات و املاح شورابه‌ها را استحصال می‌کنند که ما از آن غافل هستیم.
نظر شما