پارکینسون یکی از شایعترین بیماری‌های مغز و اعصاب در سنین بالا است که عمدتا سیستم حرکتی بدن را از کار می‌اندازد. بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که حدود ۱۰ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند. آمار بیماران در کشور به بیش از ۲۵۰ هزار مورد رسیده است که متاسفانه ۴۰ درصد از میانگین جهانی بیشتر است و این در حالی است که متاسفانه این بیماران در کشور با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستند. روند این بیماری اغلب اوقات کند است و چندین سال به طول می‌انجامد. در نهایت این بیماری منجر به کاهش تدریجی عملکرد فرد می‌شود اما با داشتن روند درمانی مناسب فرد می‌تواند یک زندگی عادی را تجربه کند.

پارکینسون و علل آن

محمد یوسف اشرفی متخصص مغز و اعصاب در مورد بیماری پارکینسون می‌گوید: بیماری پارکینسون یک بیماری عصبی مزمن پیشرونده است که پیامدهای اختلال مغزی ناشی از آن با گذشت زمان بدتر می‌شود. در مغز، سلول‌های عصبی توانایی تولید یک ماده شیمیایی مهم به نام دوپامین را که با حرکت مرتبط است از دست می‌دهند و دلیل آن ساخته شدن پروتئینی به نام آلفا سینوکلئین است که موجب مرگ سلول‌های عصبی در بخشی از مغز می‌شود که حرکت اندام‌ها را کنترل می‌کند. در مغز افراد مبتلا به پارکینسون به اندازه کافی ماده دوپامین وجود ندارد، زیرا بخشی از سلول‌های عصبی سازنده این آسیب دیده‌اند. این وضعیت باعث ایجاد علائمی از جمله لرزش غیرارادی، کندی حرکت و به اصطلاح خشکی عضلات می‎‌شود. این بیماری معمولا در سن بالای ۶۰ سال بروز می‌کند و با بالا رفتن سن شیوع آن نیز افزایش می‌یابد. این بیماری زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد ولی مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند.

دلیل ابتلا به این بیماری دقیقا مشخص نیست، اما در عده‌ای از بیماران پیش زمینه ژنتیکی وجود دارد که منجر به به این می‌شود که سلول‌های تولید کننده دوپامین در مغز تخریب شوند. ولی بعضی از فاکتورهای محیطی مانند: استفاده زیاد از سموم دفع آفات نباتی، مواد صنعتی، استرس‌ها واستعمال دخانیات و الکل، آلودگی هوا می‌تواند در بروز ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند. در حال حاضر بعضی از برر سی‌ها نشان داده است دیابت یکی از عوامل مستعد کننده این بیماری است همچنین در بیمارانی که اختلال در حس بویایی دارند پارکینسون شیوع بیشتری دارد.

علایم پارکینسون

این متخصص مغز و اعصاب با بیان این مطلب که علایم پارکینسون معمولا در ابتدا خفیف بوده و به تدریج بروز می‌کند می‌افزاید: علایم اصلی بر حرکت تاثیر می‌گذارند عبارتنداز: لرزش، که معمولا از دست یا بازو شروع می‌شود، کندی حرکت، مانند راه رفتن با گام‌های بسیار کوچک، سفتی و کشیدگی در عضلات که می‌تواند حرکت به اطراف یا حالات صورت را دشوار کند. خیلی از بیماران که لرزش دارند مبتلا به آن بیماری هستند که درمان‌های راحتی دارد. علامت دیگری کندی حرکت، خمیدگی قامت معمولا بیمار دچار کندی حرکت و حرف زدن است تغییراتی در حالت صورت و چهره بیمار روی می‌دهد به طوری که صورت مات و بدون ریکشن عاطفی است و چشم‌های بیمار دچار حالت خیرگی می‌شود. بیماران در شروع حرکت و راه رفتن حالت خمیده دارند و حر کات دست هایشان علایمی است که دیده می‌شود و گاهی شروع پارکینسون با درد شانه همراه است و به خاطر کاهش حرکت دست بیمار دچار شانه یخ زده می‌شود و گاهی اوقات تشخیص این بیماری توسط غیر نورولوژیست‌ها مشکل است. ولی علامت غالب آن مجموعه‌ای از لرزش، کندی حرکت و قامت خمیده است. اگر دو یا چند علامت در بیمار دیده شود بخصوص زمانی که در یک سمت بیشتر از سمت دیگر باشد این بیماری تشخیص داده می‌شود. گاهی بیماران ممکن است دست لرزان خود را پنهان کنند، اما به مرور زمان علایم بدتر می‌شود و یک رعشه ملایم تبدیل به یک ارتعاش ملموس می‌شود. آرام شدن حرکت هم می‌تواند مانع انجام عادات روزانه شود. بطوری که انجام دادن کارهای اولیه زمان زیادی می‌برد.

درمان پارکینسون

این متخصص مغز و اعصاب تاکید می‌کند: در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما راه‌هایی برای کمک به کاهش عوارض اصلی آن هست. تشخیص زودهنگام، یعنی قبل از ظاهر شدن علایم عصبی و آسیب قابل توجه به سلول‌های مغزی، ممکن است تفاوت بزرگی در کاهش مشکلات بیماری و بهبود کیفیت زندگی مبتلایان ایجاد کند.

درمان‌ها معمولا شامل درمان دارویی است که موجب افزایش سطح دوپامین در مغز می‌شود. درمان‌های فیزیوتراپی که ورزش‌های منظم می‌توانند به بهبود تعادل و انعطاف پذیری کمک کنند. در موردی هم جراحی است که تحریک عمقی مغز انجام می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که تحریک عمقی مغز تا چه حد موفق است می‌گوید: این درمان توسط دستگاهی به نام برینسنس انجام می‌شود و می‌تواند سیگنال‌های مغزی بیمار را بخواند و علایم بیماری را کنترل کند. درمان تحریک عمقی مغز می‌تواند زندگی بیمار را متحول کند.

این پزشک با بیان این مطلب که متاسفانه بیماران با کمبود داروها روبه‌رو هستند می‌گوید: داروی اصلی این بیماری در داروخانه‌ها وجود ندارد و این در حالی است که مصرف این داروها برای کنترل این بیماری ضروری و لازم است و پزشک نمی‌تواند داروهای جایگزینی را برای بیماران تجویز کند.

راه‌های پیشگیری

اشرفی با اشاره به این مطلب که بسیاری از علل این بیماری ناشناخته است تاکید می‌کند: برخی از راه‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری عبارتند از:

رژیم غذایی مدیترانه‌ای: رژیم غذایی مدیترانه‌ای شامل سبزیجات، غلات کامل، میوه‌ها و حبوبات، ماهی، لبنیات و گوشت سفید است. بررسی‌های انجام شد نشان داده است که مصرف غذای مدیترانه‌ای می‌تواند سن شروع به این بیماری را کاهش دهد. همچنین مصرف ویتامین B۱۲ موجود در میوه و سبزیجات می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند. این ویتامین معمولا در سبزیجاتی که دارای برگ سبز تیره هستند مانند بروکلی، اسفناج، مارچوبه و کلم برگ همچنین مصرف ماهی سالمون، گردو، چای سبز، قهوه، آووکادو، نخود، لوبیا و عدس وجود دارد.

ورزش و تمرین بدنی: یکی دیگر از راه‌های پیشگیری است، زیرا که ورزش باعث می‌شود التهاب موجود در مغز کم شود تمرینات هوازی منظم التهاب را در مغز کاهش می‌دهد و به مقابله با سیگنال‌های التهابی که منجر به ایجاد پارکینسون می‌شود کمک می‌کند. از دیگر راهکارها می‌توان به مدیریت استرس، پرهیز از عوامل محیطی و خواب کافی می‌توان اشاره کرد.