به همین مناسبت، پای صحبتهای ارزشمند آیتالله العظمی علی کریمی جهرمی نشستیم تا از دریای بیکران سیره نبوی بهرهمند شویم. ایشان در بیانات اختصاصی خود برای مخاطبان ما، با تأکید بر اهمیت پیروی از سیره پیامبر(ص) در عصر حاضر، نکاتی ناب و راهگشا را بیان فرمودند که در ادامه میخوانید.
علی(ع) و دستور به پیروی از پیامبر(ص)
یادآوری و بیان سیره و احوال رسول رحمت و مهربانی، حضرت خاتمالانبیا محمد مصطفی(ص) باشکوهترین و زیباترین ارمغانی است که میتوان به امت اسلامی، بلکه به جوامع بشری تقدیم کرد، چرا که سراسر آن، درس، پند و راهبر به اصول زندگانی است؛ از این رو، صحابه پیامبر(ص) بهویژه امامان معصوم و پیشوایان دینی، سیره آن اسوه بزرگ را برای فرزندان، بستگان و نیز برای دیگران ذکر میکردند و آنان را به خصوصیتهای بارز و امتیازهای بسیار جالب راه و روش آن حضرت توجه میدادند.
امیرالمؤمنین علی(ع) در کتاب شریف نهجالبلاغه، همگان را به تبعیت از هدایت پیامبر(ص) فراخوانده و فرمودهاند: «وَ اقْتَدُوا بِهَدْیِ نَبِیِّکُمْ»؛ یعنی ای مسلمانان! به پیامبر(ص) اقتدا کنید. همان پیامبری که خداوند، او را چنین وصف کرده: «إِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیمٍ» یا «فَبِمَا رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ» که با مردم در نهایت مهربانی بود که اگر پیامبر(ص) غلیظ القلب و بیاعتنا به خلق خدا بود، مردم اینگونه اطراف او جمع نمیشدند.
آن حضرت در ادامه فرمودهاند «وَ اسْتَنُّوا بِسُنَّتِهِ» یعنی سنت آن حضرت را رواج دهید. مبادا جامعه اسلامی گرفتار این شود که در حرکات، سکنات و اخلاق، دنبالهرو کسانی باشد که متخلق به اخلاق اسلامی و اخلاق نبوی نیستند. باید کوشید افرادی با سواد و با اخلاق فاضله را به عنوان اسوه به جامعه و جوانان معرفی کنیم تا در مواقع نیاز، مردم با خیال مطمئن از هدایتگری آنان بهرهمند شوند.
همچنین حضرت امیرالمؤمنین(ع) در خطبهها و سخنان خود در موارد مختلف از سیره پیامبر خدا(ص) سخن میگویند و نخست، مردم کوفه و در حقیقت اهل همه اعصار را به روش و منش آن بزرگوار توجه میدهند.
ایشان در یکی از کلمات نورانی خود میفرمایند: «سیرته القصد و سنّته الرشد و کلامه الفصل و حکمه العدل» سیره پیامبر(ص) میانهروی و اعتدال، سنت و روش آن حضرت رشد، سخن او جداکننده حق از باطل و حکم او عادلانه و براساس عدل بود.
همچنین احمد زینی دحلان در السیرة النبویة میگوید: سعد بن ابیوقاص، سیره پیامبر(ص)، جنگها و سرایای ایشان را به فرزندان خود تعلیم میداد و میگفت: «یا بنیّ هذه شرف آباءکم فلا تنسوا ذکرها؛ ای فرزندان من! این جریانها، شرف و افتخار گذشتگان و پدران شماست. مبادا اینها را از یاد برده و به دست فراموشی بسپارید».
سیره نبوی در کلام غیرمسلمانان
نورانیت، زیبایی و سازندگی سنت پیامبر اسلام(ص) چنان بالا و پرفروغ است که حتی منصفان از غیر ملل اسلامی نیز در برابر این سنتهای متعالی به تواضع و اقرار درآمدهاند.
نقل شده است ابوحاتم سجستانی میگوید: «شخص مسلمانی به راهبی گذشت و به او گفت: مرا موعظهای کن. او در پاسخ گفت: چگونه من شما را موعظه کنم در حالی که قرآن در میان شما و محمد(ص) از شماست».
اکنون بهطور گذرا به بخشی از سیره حیاتبخش پیامبر بزرگ اسلام(ص) اشاره خواهیم داشت.
شاهکلید موفقیت پیامبر(ص)
از مسائل بسیار مهم و قابل توجه، راز پیشرفت پیامبر بزرگ اسلام(ص) در آن محیط نامساعد است که موجب بحث و بررسی بسیاری از اندیشمندان و سبب شگفتی گروههای فراوان شده است. رمز پیروزی و پیشرفت آن حضرت، مدارا با مردم و نرمی با عموم طبقات جامعه بود و این، همان موضوع با اهمیت و کارآمدی است که از قبل، خداوند بزرگ، پیامبر گرامی خود را بدان امر فرموده بود تا او را برای این قیام عظیم و این تقابل نابرابر آماده کند. آن حضرت فرمود: «أمرنی ربّی بمداراة الناس کما أمرنی بأداء الفرائض؛ پروردگارم من را به مدارا و سازش با مردم امر فرمود، همانگونه که به انجام واجبات فرمان داد».
دلسوز درد و رنج دیگران
قرآن کریم در مواضع گوناگون، چند صفت بسیار متعالی را به عنوان سیره پیامبر(ص) ذکر میکند که نخستین آنها این است: «عزیزٌ علیه ما عنتّم؛ درد و رنج شما برای او باری گران است». یکی از نمونههای آن، در جریان فتح مکه بود که عباس، عموی پیامبر(ص) در بند اسارت قرار گرفت و شب سختی را گذرانید که هرگز تصور آن را نمیکرد. او چنان در طول شب ناراحت بود که پیوسته صدای آه و نالهاش بلند بود و پیامبر بزرگوار(ص) زمزمه ناله دردناک او را میشنیدند. فردای آن روز پیامبر(ص) فرمودند: شب گذشته صدای ناله عمویم عباس در گوشم بود و از این رو در طول شب خواب به چشمانم نیامد. امثال این جریان در زندگی پیامبر اکرم(ص) بسیار بوده و همه حاکی از آن است که آن بزرگوار، درد و رنج دیگران را غم و رنج خود میپنداشتند.
شوق برای هدایت مردم
دومین امتیازی که در قرآن، برای پیامبر بزرگوار اسلام(ص) ذکر شده این است که او بر شما حریص است و دانستیم مقصود، حریص بودن و شدت شوق آن حضرت در هدایت مردم و نیز لذت فوقالعاده آن بزرگوار از هدایت افراد است.
خصلت و ویژگی آن حضرت آن بود که دائم شوق آن داشت با مردم باشد؛ حتی اگر مردم همراه ایشان نمیشدند اما پیامبر(ص) در دل شوق به مردم داشتند و دلداده آنان بودند. امروز هم اگر روحانیت میخواهد هدایتگر و پیشوای مردم برای دعوت به سوی خدا باشد، رمز موفقیتش آن است برای همه تودههای مردم، پدر باشد. به همه اقشار مردم احساس علاقه و محبت کند، کما اینکه مولایمان امیرالمؤمنین(ع) در کلام گهربار خود به مالکاشتر فرمودند: مردم دوگونه بیشتر نیستند «إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْق» اگر فردی مؤمن است که مؤمن و برادر دینی تو است، اگر نیست، همنوع شماست و درباره هر دو نوع از این مردم، به رحمت و مهربانی رفتار کن.
اسوه شبزندهداری
پیامبر اکرم(ص) به عبادت در وقت شب و خواندن نماز و تلاوت قرآن هنگام سحر سخت اهمیت میداد و گاه میشد یک شب را با قرائت و تلاوت یک آیه از قرآن به صبح میرسانید. ابوذرغفاری میگوید: شبی رسول خدا(ص) ما را برای عبادت به پا داشت و خود آن حضرت در آن شب پیوسته بیدار بود و این آیه را قرائت می کرد: «إن تعذّبهم فانّهم عبادک و إن تغفر لهم فإنّک أنت العزیز الحکیم؛ اگر این مردم را عذاب کنی آنان بندگان تو هستند و اگر آنان را بیامرزی پس البته تو عزیز و حکیمی».
در ذیل آیه شریفه «طه ما أنزلنا علیک القرآن لتشقی؛ ای پیامبر ما! قرآن را بر تو نازل نکردیم که خویشتن را به رنج افکنی» نقل شده رسول خدا(ص) آنقدر روی پا به نماز ایستاد که پایش ورم کرد، از این رو خداوند، آیه فوق را نازل فرمود.
ضرورت اطلاع از سیره نبوی
آگاهی از سیره پاک رسول معظم(ص) برای هر فرد مسلمان و معتقد به مبانی اسلامی واجب و لازم است: «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة لمن کان یرجوا الله و الیوم الآخر و ذکر الله کثیراً؛ به تحقیق برای شما در وجود پاک رسول خدا(ص) اقتدا و پیروی نیکو و پسندیدهای است برای کسی که به خدا و جهان آخرت امید داشته و خدا را بسیار یاد کند». آری، اقتدای نیکو، اقتدا به رسول اعظم(ص) است، اقتدا به برجستهترین و پاکترین انسان، زبده و نخبه بندگان خدا که انسانهای خداجو و آخرتطلب آن را دنبال میکنند.
نظر شما