هر چند برای ما مسلمانان ایرانی ابراز عشق و ارادت به حضرت خورشید روز و ساعت نمی‌شناسد و دل‌های ما هر لحظه دخیل پنجره فولاد است اما به این مناسبت در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا باقری‌کیا، استاد حوزه علمیه مشهد مروری داریم بر برخی اوصاف امام رئوف(ع).
حجت‌الاسلام والمسلمین باقری‌کیا درباره حیات بابرکت امام رضا(ع) و درگیری‌های ایشان با دستگاه خلافت، اظهار می‌کند: وجود مقدس امام رضا(ع) به عنوان هشتمین پیشوای شیعیان جهان در سال ۱۴۸ هجری و ۱۶ روز پس از شهادت جد بزرگوارشان امام صادق(ع) در مدینه متولد شدند. دوران امامت ایشان ۲۰ سال بود که ۱۰سال آن با هارون‌الرشدید، خلیفه پنجم عباسی و سه سال با امین عباسی و هفت سال پایانی با دوره خلافت مأمون عباسی مقارن و معاصر بوده است.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد ادامه می‌دهد: زمانه امامت حضرت علی بن موسی(ع) به‌گونه‌ای بود که خلفای عباسی به‌شدت با جریان امامت مخالف بودند، در حالی که برخلاف بنی‌امیه، بنی‌عباس از بنی‌هاشم بودند و با اهل‌بیت(ع) قرابت خویشاوندی داشتند. از میان ۳۷ خلیفه عباسی، تنها دو تن یعنی هارون و مأمون ادعای تشیع داشتند اما همان‌ها هم دو امام(ع) را به شهادت رساندند، در حالی که در نسب با آن امامان(ع) دارای قرابت بودند اما حب ریاست و حس حسادت سبب شد وجود مقدس حضرت موسی بن جعفر(ع) و امام رضا(ع) را تحمل نکنند و درنهایت آن حضرات(ع) را به شهادت برسانند.
وی با بیان اینکه امام رضا(ع) به القاب و اوصاف خاصی شهرت دارند که هر یک فلسفه‌ای را در خود نهفته دارد، تصریح می‌کند: برای مثال در میان ائمه(ع) تنها امامی که به «عالم آل‌محمد(ع)» لقب گرفته و شناخته می‌شوند، امام رضا(ع) هستند. این لقب را جدشان، امام صادق(ع) به آن حضرت(ع) عطا کرده‌اند. در روایت است که امامان(ع) در علم حتی با پیامبر(ص) هم‌تراز هستند اما در چرایی اختصاص این لقب به ثامن‌الحجج(ع) در میان سایر ائمه(ع) باید گفت اگرچه علم امامت در زمان امام صادق(ع) و توسط ایشان شکوفا شد و بروز و ظهور یافت و بیشتر روایات با عنوان «قال الصادق(ع)» و سپس «قال الباقر(ع)» نقل شده‌اند، اما این علم توسط امام رضا(ع) به همه عالم صادر شد.
چرایی شهرت به ثامن‌الحجج(ع)
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد درباره چگونگی صدور این علم، می‌افزاید: صدور علم امامت در مناظرات امام رضا(ع) با علمای ادیان رخ داد؛ وقتی مأمون از سراسر ملت‌کشورها علما و نیز سران ادیان ابراهیمی را به مرو آورد تا علم امامت را تحت تأثیر قرار داده و به افول بکشاند، اما با توجه به تعبیر «عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد» جریان به‌گونه‌ای پیش رفت که آن‌ها نه تنها نتوانستند بر امام رضا(ع) غلبه و توفق علمی پیدا کنند، بلکه مسحور و متحیر از آن درجه علمی شدند و علم امامت را با خود به ممالک مختلف به سوغات بردند.
وی با بیان اینکه از دیگر القاب امام رئوف(ع) «ثامن‌الحجج» است در حالی که ما هیچ یک از دیگر امامان(ع) را با عدد امامتشان وصف نمی‌کنیم، ابراز می‌کند: ما برای هیچ امامی وصف عدد و لقب نداریم؛ مثلاً به امام صادق(ع) نمی‌گوییم سادس‌الحجج یا سیدالشهدا(ع) را ثالث‌الحجج نمی‌خوانیم! تنها به حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) ثامن‌الحجج(ع) می‌گوییم. بنابر نقل منابع، درون شیعه فرقه‌ها و شعبه‌هایی وجود داشت، مثل شیعه شش‌امامی، شیعه هفت امامی و... اما هر کس امامت حضرت رضا(ع) را می‌پذیرد یعنی امامت اثنی‌عشری را پذیرفته است. درواقع این لقب یک رمز و دارای سرّ است و شیعیان معتقد به امامت ایشان و ائمه بعدشان، دوازده‌امامی نامیده می‌شوند.
حجت‌الاسلام باقری‌کیا با بیان اینکه بنابر نقل کتاب خصال شیخ صدوق، امام رضا(ع) ۳۰ نشانه و شاخصه را برای امام برشمرده‌اند، می‌گوید: مثل اینکه امام عالم‌ترین مردم است، امام بردبارترین مردم است، امام باتقواترین مردم و عالم‌ترین آن‌هاست، در حکم عادلانه‌ترین رأی را صادر می‌کند و ادامه می‌دهند تا اینکه می‌فرمایند: امام از هر کسی حتی پدر و مادر بر بندگان خدا مهربان‌تر است و درنهایت آنکه قلب امام(ع) حتی اگر چشمان او به ظاهر بخوابد، نمی‌خوابد و همیشه مراقب است. این صفات در همه امامان معصوم(ع) وجود دارد، اما برخی اوصاف در امامی بروز و ظهور بیشتری دارد، مثل رأفت در حضرت ثامن‌الحجج(ع). مرحوم آیت‌الله بهجت در گله یکی از هم‌دوره‌ای‌های خود که چرا دست مرا هم نگرفتید و مثل خود بالا نبردید و اینکه حداقل سرّی از اسرار این رشد را بگویید، منقلب شده و فرموده بود: در تشرف و زیارتی، شخص امام رضا(ع) خود با من سخن گفتند و فرمودند: مگر می‌شود کسی به ما پناه بیاورد و ما به او پناه ندهیم؟... این است جلوه‌ای از رأفت در سیره امام کرامت و مهربانی.
منادی وحدت
استاد حوزه علمیه مشهد با اشاره به جلوه‌های تلاش برای وحدت امت در سیره رضوی، تأکید می‌کند: همه امامان(ع) بر مسئله وحدت تأکید داشتند، چنان‌که گرفتن عیدالزهرا(س) در سیره هیچ امامی نیست و آن حضرات(ع) حتی از رفتارهای تفرقه‌افکن و آن‌ها که به وحدت آسیب می‌زنند، ابراز بیزاری کرده‌اند. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هر چه به ظهور نزدیک‌تر می‌شویم باید بیشتر وحدت را حفظ کنیم»، امام رضا(ع) هم گله می‌کنند از شیعیانی که وحدت را زیر پا می‌گذارند.
وی ادامه می‌دهد: اگرچه امام رضا(ع) به عنوان امام رئوف و مهربانی شناخته می‌شوند، اما در موضوع وحدت به‌قدری حساسیت دارند که در کمال‌الدین شیخ صدوق از ایشان نقل شده است: «کسی که از گناه کناره نمی‌گیرد، دین ندارد و آن که وحدت را حفظ نکند، ایمان ندارد». امروز در سراسر عالم حدود ۲میلیارد مسلمان هستند که ۱۰ درصد آن‌ها شیعه‌اند و باقی از اهل سنت. همان‌طور که خدا در قرآن وحدت را رعایت کرده و از پیامبر(ص) اسم به میان آورده اما از امامان معصوم(ع) نه، شیعیان و محبان امام رضا(ع) هم حق ندارند کاری کنند که به وحدت ضربه بزند. لذا مجالسی که به اسم اهل‌بیت(ع)، وهن آموزه‌های نورانی و سیره آن‌هاست، به هیچ وجه مورد تأیید دین و اهل‌بیت(ع) نیست.
حجت‌الاسلام باقری‌کیا خاطرنشان می‌کند: این ایام بهترین فرصت است تا در منابر و مجالس، با بیان و عمل به سیره اخلاقی امام رضا(ع) اعم از ادب، علم، حسن خلق و سخاوت، آموزه‌های رضوی را پیاده و نهادینه و قلوب را به سیره حضرت(ع) جذب و عامل کنیم.
نظر شما