این عشق و تبعیت باید در هر لحظه از زندگی مسلمانان موج بزند و چراغ راهشان باشد، چرا که غفلت از سیره و آموزه‌های آن حضرت، زیانی جبران‌ناپذیر به همراه دارد. برای تبیین ابعاد این وظایف مستمر و یادآوری اهمیت آن در مسیر رستگاری، با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر ساعی‌ور، کارشناس دینی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
جایگاه رفیع نبوی و مسئولیت سنگین امت
حجت‌الاسلام ساعی‌ور در ابتدا با تأکید بر مقام والای پیامبر اسلام(ص) و مسئولیت سنگین مسلمانان در قبال آن حضرت، می‌گوید: ما وظایف سنگینی در مقابل پیامبر اکرم(ص) داریم؛ کسی که خداوند متعال در قرآن کریم بارها با تعابیر بلند از او یاد کرده است. عظمت‌هایی که در آیات مختلف قرآن تجلی یافته‌اند؛ از جمله اعطای القرآن العظیم در سوره حجر، آیه ۸۷ «وَلَقَدْ آتَیْنَاکَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِی وَالْقُرْآنَ الْعَظِیمَ»، فضل عظیم الهی بر ایشان در سوره نسا، آیه ۱۱۳ «وَکَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکَ عَظِیمًا» و دارا بودن «خلق عظیم» در سوره قلم، آیه ۴ «وَإِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیمٍ». جایگاه پیامبر اکرم(ص) همچنین در قرآن با تعابیری چون سلطنت و قدرتی عظیم توصیف شده که نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده ایشان نزد پروردگار است.
وی با اشاره به این آیات تصریح می‌کند: اگر بخواهیم به تفصیل از میزان تمجید خداوند از پیامبر(ص) در قرآن سخن بگوییم، زمان مجال نخواهد داد. اما آنچه مسلم است، جامعه ما در مقابل پیامبر(ص) مسئولیت دارد و در این زمینه کوتاهی کرده‌ایم. لازم است بیش از پیش با سیره آن حضرت آشنا شویم و رسانه‌ها و مراکز فرهنگی باید برنامه‌های بیشتری در این خصوص ارائه دهند. کتاب‌هایی مانند سیره پیامبر خاتم(ص) که سیره اقتصادی، خانوادگی، سیاسی و نظامی ایشان را به تفصیل بیان کرده، می‌تواند در این مسیر راه‌گشا باشد.
ائمه اطهار(ع)؛ تبیین‌گر سیره نبوی و ضرورت پیامبرشناسی
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه سخنان خود به نقش ائمه اطهار(ع) اشاره و بیان می‌کند: کار تمامی ائمه(ع) ادامه دادن سیره پیامبر اکرم(ص) بوده است. هیچ یک از ائمه(ع) چیزی به دین اضافه نکرده‌اند؛ هر حلال و حرامی که ایشان فرموده‌اند، همان است که پیامبر(ص) آورده است. دین اسلام پس از رحلت پیامبر(ص) و اعلام ولایت، کامل شد؛ همان‌طور که در آیه ۳ سوره مائده آمده است: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا» امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام کردم و اسلام را برایتان به عنوان دین پسندیدم. در الارشاد شیخ مفید نیز آمده است: حتی امام زمان(عج) نیز پس از ظهور «یسیر فیهم بسیره رسول الله و یعمل بینهم بعمله» با سیره رسول اکرم(ص) رفتار می‌کند و در میان مردم راه و روش او را انجام می‌دهد. بنابراین شناخت ۱۲امام(ع) مبتنی بر شناخت پیامبر(ص) است.
حجت‌الاسلام ساعی‌ور در ادامه با تشریح روایتی از امیرالمؤمنین(ع) در پاسخ به پرسش امام حسین(ع) درباره اخلاق و سیره پیامبر اکرم(ص) در تعامل با مردم، تشریح می‌کند: حضرت فرمودند ایشان همواره با ذکر و یاد خدا برمی‌خاست و می‌نشست، هرگز جایگاه خاصی برای خود قائل نمی‌شد و در مجالس، در پایین‌ترین مکان می‌نشست و دیگران را نیز به این تواضع فرمان می‌داد. به هر یک از همنشینان خود چنان توجهی می‌کرد که هیچ‌کس خود را کمتر از دیگری نمی‌دید و در برآوردن نیازها یا پاسخ دادن به درخواست‌ها، نهایت شکیبایی را به خرج می‌داد و با کلامی خوش پاسخ می‌گفت. مجلس آن حضرت، آکنده از شکیبایی، حیا، صبر و امانت‌داری بود؛ نه صدایی بلند می‌شد، نه سخن زشتی بر زبان می‌آمد و نه عیوب کسی بازگو می‌شد. همه در مجلس برابر بودند و برتری تنها به تقوا بود. ایشان به بزرگ‌ترها احترام می‌گذاشت، بر کوچک‌ترها رحم می‌آورد، نیازمندان را مقدم و غریبه‌ها را گرامی می‌داشت. پیامبر(ص) خود گشاده‌رو، خوش‌اخلاق و نرم‌خو بود؛ هرگز خشن، فریادکش، ناسزاگو یا عیب‌جو نبود و از شوخی‌های بیجا پرهیز می‌کرد. از لجاجت، پرگویی و بیهودگی دوری می‌جست و هرگز کسی را سرزنش یا عیب‌جویی نمی‌کرد و در پی کشف زشتی‌های افراد نبود. تنها سخنانی بر زبان می‌آورد که امید ثواب در آن بود. هنگام سخن گفتن ایشان، همنشینان چنان آرام و ساکت می‌شدند که گویی پرنده بر سرشان نشسته است. زمانی که ایشان سکوت می‌کردند، دیگران سخن می‌گفتند و در حضور ایشان نزاعی در کلام نبود. به سخن هر کس با صبر گوش می‌داد تا کلامش به پایان رسد و با دیگران در شادی و تعجب شریک می‌شد. حتی در برابر سخنان تند و درخواست‌های غریبه‌ها شکیبایی به خرج می‌داد و اصحاب خود را به یاری نیازمندان تشویق می‌کرد. ایشان هرگز سخن کسی را قطع نمی‌کرد، مگر آنکه از حد بگذرد که در آن صورت نیز با نهی ملایم یا برخاستن، کلام را به پایان می‌رساند.
پرهیز از پیشی گرفتن؛ سنگ‌بنای اطاعت و تسلیم
این کارشناس دینی با ورود به بحث وظایف مردم در قبال پیامبر(ص)، به آیه اول سوره حجرات اشاره کرده و می‌گوید: این سوره که بیشتر آیاتش درباره پیامبر(ص) است، با این فرمان کلیدی آغاز می‌شود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» یعنی «ای اهل ایمان! بر خدا و پیامبرش در هیچ امری از امور دین و دنیا و آخرت پیشی مگیرید و از خدا پروا کنید که خدا شنوا و داناست». این آیه مهم‌ترین وظیفه را جلو نیفتادن از خدا و رسول(ص) معرفی می‌کند. این پیشی گرفتن می‌تواند در قالب اظهار نظرهایی باشد که احکام الهی را متناسب با زمان، تغییر یافته تلقی کند، مانند حلال شمردن آنچه پیامبر(ص) حرام دانسته است. همچنین، افرادی که در مسائل شرعی دچار وسواس می‌شوند و فراتر از حد شرعی عمل می‌کنند، یا کسانی که با جعل حدیث، بدعت‌گذاری در دین، حلال کردن حرام‌ها یا حرام کردن حلال‌ها، از دستورات الهی و نبوی جلو می‌افتند، مصداق این آیه هستند.
ارکان رستگاری؛ ایمان، حمایت، یاری و تبعیت از نور هدایت
این مبلغ دین در ادامه به آیه ۱۵۷ سوره اعراف پرداخته و توضیح می‌دهد: این آیه ابتدا با ۱۰ ویژگی پیامبر(ص) آغاز می‌شود و سپس چهار وظیفه کلیدی را برای مردم در قبال ایشان برمی‌شمارد که عمل به آن‌ها ضامن رستگاری است. براساس این آیه، ایمان به پیامبر(ص) تنها اعتقاد قلبی نیست، بلکه باید در عمل و رفتار تجلی یابد و شامل پذیرش کامل ایشان و تمامی فرمایشاتشان باشد. حمایت از آن حضرت در زمان حیات پیامبر(ص) شامل دفاع فیزیکی و جانی از ایشان در برابر دشمنان بود، مانند فداکاری‌های امیرالمؤمنین(ع) و حضرت حمزه(ع). امروزه نیز حمایت از آن حضرت به معنای دفاع از سیره، آموزه‌ها و شخصیت ایشان در برابر هرگونه هجمه، جسارت، کاریکاتور و ناسزاگویی است و هر مسلمانی به اندازه توان خود باید در این مسیر گام بردارد.
حجت‌الاسلام ساعی‌ور در پایان می‌گوید: یاری پیامبر(ص) و نصرت، فراتر از کمک‌های مادی و نظامی است. امروز که ایشان در میان ما نیستند، یاری ایشان با دست‌گیری از نیازمندان، کمک به ازدواج جوانان، تأمین جهیزیه دختران و انفاق در راه خدا به نیابت از ایشان و اهل بیت(ع) محقق می‌شود. وظیفه مهم دیگر، تبعیت از نوری است که بر پیامبر(ص) نازل شده است؛ یعنی قرآن کریم. قرآن کریم ثمره ۲۳ سال عمر پربرکت پیامبر(ص) و کلام الهی است. تبعیت از آن به معنای فهم، تدبر، حفظ و عمل به آیات آن در تمامی ابعاد زندگی است. برای تجلیل از پیامبر(ص) نیز باید به قرآن کریم که نور هدایت ایشان است، اهمیت ویژه دهیم. در نظر داشته باشیم این وظایف مهم، یعنی جلو نیفتادن از پیامبر(ص)، ایمان آوردن به آن حضرت(ص)، حمایت، یاری کردن و تبعیت از قرآن آن حضرت نه تنها در ایام ولادت و مناسبت‌های مذهبی، بلکه در تمام لحظات زندگی مسلمانان باید مورد توجه و عمل قرار گیرد. چرا که عمل به آن‌ها ضامن حفظ هویت اسلامی، رستگاری فردی و پیشرفت جامعه خواهد بود. این مسئولیت‌ها، راهی برای ابراز ارادت و عشق حقیقی به پیامبر رحمت و مهربانی است و تنها با پایبندی مستمر به این اصول است که می‌توان به فلاح و سعادت حقیقی دست یافت.
نظر شما