بگونه ای که چندی پیش مرتضوی‌ مقدم، رئیس دیوان عالی کشور با انتقاد ازافزایش پرونده‌های مرتبط با مشکلات خانواده گفته بود  متأسفانه آمار ورودی پرونده‌های مرتبط به اختلافات خانوادگی به دیوان عالی کشور در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۱۷ هزار پرونده رسید که از این تعداد به ۱۳ هزار ۷۷۴ پرونده رسیدگی شده است.

وی عنوان کرده است:هرچند موضوع همه این نوع پرونده‌ها طلاق نبوده،اما این حجم از ورودی پرونده با موضوع اختلافات خانوادگی شایسته جامعه ما نیست.

کارشناسان معتقدند دلیل این اختلافات می تواند تفاوت عقیده و دیدگاه اعضای خانواده و گاهی اوقات ممکن است سوء تفاهم ها باشد که موجب اختلاف و درگیری اعضای خانواده می شود.

کسب مهارت لازمه زندگی مشترک

معاون سابق ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور با بیان اینکه کسب مهارت‌های زندگی، لازمه یک زندگی مشترک همراه با آرامش و محبت است که می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات خانوادگی جلوگیری کند، می گوید:در جامعه ما، مهارت‌های زندگی آن طور که باید آموزش داده نمی‌شود؛ بنابراین افراد بدون شناخت صحیح از خود و دیگران و بدون داشتن آمادگی‌های لازم، وارد زندگی مشترک می‌شوند که ممکن است در آینده پیامدهای بسیاری داشته باشد.

حجت الاسلام محمد حسین توانایی در گفت و گو با قدس آنلاین با تأکید بر اینکه در مورد دلایل اختلافات خانواده می شود به دلایل مختلفی  اشاره کرد؛می گوید:در قرآن کریم و آیات و روایات بر بنیان خانواده و تحکیم خانواده تأکید زیادی شده است، جایگاه خانواده در اسلام بسیار بالاست، چراکه اگر بنیان خانواده حفظ شود از بسیاری از انحرافات فردی و اجتماعی جلوگیری می شود؛ ازدیاد نسل صورت می گیرد و تفکر توحیدی در خانواده ها و جامعه شکل می گیرد.

وی با اشاره به اینکه یکی از دلایلی که نقش بسزایی در اختلافات خانوادگی دارد، تفاوت در فرهنگ ها، عقاید و ارزش های زن و مرد است، ادامه می دهد: برای مثال دختر و پسری که قصد آشنایی و ازدواج با یکدیگر را دارند با آنکه می دانند ارزش ها و عقاید و فرهنگشان کاملاً متفاوت با یکدیگر است، اما بدون در نظر گرفتن این موضوع تصمیم به ازدواج می گیرند.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه عقاید و مسائل فرهنگی شاید به ظاهر مسئله جدی و مهمی نباشد،اما اینطور نیست و فرهنگ و عقاید هر شخص برایش مهم است،عنوان می کند: برای مثال شخصی مذهبی و تعصبی با شخصی احساس آرامش می کند که او هم به اعتقاداتش احترام بگذارد و خانواده مذهبی داشته باشد، همین تفاوت های کوچک موجب اختلاف های بزرگ در خانواده ها می شود، زیرا ارزش و عقاید هر شخص به اندازه ای برایش ارزش دارد که قادر به دست کشیدن از آن نیست حتی با وجود اینکه می داند آرامش زندگی اش مختل شده است.

وی ازدواجی را که از روی تحمیل صورت نگرفته باشد مورد توصیه اسلام می داند و می افزاید: یعنی فرد برای اینکه سن ازدواج بالا نرود و فرصت‌ها را از دست ندهد، ازدواج می‌کند که در این صورت انتخاب‌ها دقیق نمی‌شود، همچنین برخی ازدواج‌ها از سر تهدید و یا ترس از دیر شدن و یا تهدید طرف‌های مقابل صورت می‌گیرد، گاهی هم دیده می‌شود برای ازدواج خواهر و برادر دیگر فرد تن به ازدواج می‌دهد یا بر اثر فشارهای اجتماعی و خانوادگی که هیچ یک از این نوع ازدواج‌ها به دلیل عدم رعایت معیارهای دینی عقلانی در امر انتخاب، موفق نخواهد بود.

نبود ارتباط صحیح؛ مشکل رایج درخانواده ها

"توانایی"، داشتن یک ارتباط مفید و مثبت در روابط را کلید یک خانواده سالم و جزو مهم ترین مهارت های زندگی مشترک می داند و تأکید می کند: بیشتر اختلافات، دعواها و مشاجرات و مشکلات با خانواده ناشی از ارتباط ضعیف یا نبود ارتباط در خانواده است، بزرگسالان و کودکان همه به فضایی برای توضیح منصفانه مشکلات خود نیاز دارند؛ یک مشکل رایج در خانواده ها نبود ارتباط صحیح است.

وی با اشاره به اینکه باید به افراد آموزش دهیم که بروز مشکل و مسئله در زندگی، اجتناب‌ناپذیر است،اما آنچه بسیار مهم است، مهارت حل مشکل و مسئله است که زوجین باید آن را بیاموزند، ادامه می دهد: اگر زمانی که زن و شوهر هنوز مهارت‌های حل تعارض و اختلاف و دیگر مهارت‌های لازم را یاد نگرفته‌اند، وارد زندگی مشترک شوند، طبیعی است که با بروز نخستین اختلاف، از هم جدا شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مهمترین اختلافات خانواده ها را به موارد قبل از ازدواج و مسائل و مشکلاتی که پس از ازدواج رخ می دهد مرتبط می داند و می افزاید:یکی از موارد قبل از ازدواج دقت نکردن در انتخاب همسر است؛ اینکه گفته می شود ازدواج آسان، معنی درست آن این است که انتخاب درست داشته باشیم و ازدواج را آسان تر برگزار کنیم،منظور از ازدواج آسان این نیست که به معیارها و ملاک های انتخاب همسر توجه نشود؛ ترویج ازدواج آسان تفکر بسیار درستی است که باید روز به روز گسترش پیدا کند؛اما ازدواج آسان به این صورت است که انتخاب دقیق صورت بگیرد و مراسم به صورت آسان برگزار شود.

توانایی، ادامه می دهد: از دیگرعوامل مربوط به اختلافات خانوادگی که به قبل از ازدواج مربوط می شود می توان به دقت نکردن در انتخاب همسر و در نظر نگرفتن ملاک ها و معیارهای انتخاب همسر مثل معیارهای اعتقادی، مذهبی، پایبندی به اعتقادات، تفاهم فرهنگی، تفاهم خانوادگی و تناسب سنی اشاره کرد.

وی اظهار می دارد:عوامل پس از ازدواج که مربوط می شود به آگاهی نسبت به مهارت های زندگی و نداشتن آگاهی نسبت به مهارت های زندگی می تواند موجب اختلاف در خانواده شود و از بین مهارت های زندگی ۱۰ مهارت هستند که از اهمیت بالایی برخوردار هستند و لازم است زوجین قبل از ازدواج این مهارت ها را بیاموزند.

۱۰مهارت بعد از ازدواج

این استاد دانشگاه به مهارت خود آگاهی، همدلی، تفکرخلاق، تفکرنقاد، مهارت برنامه ریزی، مهارت حل مسئله، مهارت ارتباط مؤثر، روابط سازگارانه، مهارت کنترل خشم و مدیریت هیجان به عنوان ۱۰ مهارت مهم در پس از ازداوج اشاره کرده و می افزاید:اینها جزو مهم ترین مهارت های زندگی است که اگر زوجین از آن ها آگاهی کافی داشته باشند هرگز دچار اختلاف نخواهند شد و یا اگر اختلافی باشد با مراجعه به مهارت حل مسئله و یا مدیریت هیجان و کنترل خشم می توانند هیجان خود را کنترل کرده و بهترین تصمیم را بگیرند.

حجت الاسلام توانایی، اضافه می کند: یکی دیگر از مهمترین موارد اختلافات خانوادگی این است که افراد با انواع تصمیم گیری آشنا نیستند و یا تمرین نکردند که بتوانند آن را اجرا کنند.تصمیم گیری چند نوع است؛برخی تصمیم های احساسی و برخی تصمیمات تکانه ای و هیجانی دارند و برخی تصمیمات لحظه ای و آنی می گیرند که پیامدهای خوبی ندارد و ممکن است مشکلات و پیامدهای خطرناکی را به دنبال داشته باشد و در بسیاری از موارد افراد به سرعت از تصمیمی که گرفته اند پشیمان می شوند.

برخی افراد از تصمیم گیری اجتناب و دوری می کنند که ممکن است آثار خوشایندی به صورت موقت داشته باشد، اما وقتی مسائل و مشکلات بر روی هم انباشته می شوند آن وقت تصمیم گیری بسیار سخت می شود. برخی تصمیم گیری مطیعانه دارند و تابع نظر و تصمیم دیگران هستند، لازم است افراد وقتی به خودآگاهی کامل می رسند تصمیم و انتخاب نهایی را خود، بگیرند و اجازه ندهند دیگران برای آن ها تصمیم گیری کنند و همه جوانب را بسنجند و به صورت منطقی از قدرت عقل و خرد خود استفاده کنند و نظرات دیگران را هم بسنجند و به صورت مستقل تصمیم گیری کنند.

وی تأکید می کند:اگر زن و شوهرقبل اینکه تصمیم به ازدواج بگیرند ، تصمیم بگیرند به هم عشق پاک و مقدس بورزند، یعنی برای تکامل یکدیگر به هم عشق ابراز عشق کنند هرگز دچار اختلاف نخواهند شد.