البته «زنگ سینما» طرح جدیدی نیست و در دوره‌های مختلف دولت‌ها، مصوبه‌ها و اجراهای ناقصی داشته است. درباره جزئیات بیشتر این طرح که در گذشته هم دغدغه مدیران سینمایی بوده با وحید نیکخواه آزاد، کارگردان و تهیه‌کننده آثار کودک و نوجوان گفت‌وگو کردیم. او فعالیت فیلم‌سازی‌اش را از اوایل دهه 60 با ایجاد خانه هنر و ادبیات کودکان و نوجوانان آغاز کرده و در تولید آثار ماندگاری همچون «گلنار»، «گنجشکک اشی‌مشی» و «کفش‌های جیرجیرک‌دار» نقش داشته است.
* جای خالی طرف دیگر ماجرا
نیکخواه درباره طرح «زنگ سینما» که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آن را برای استفاده از ظرفیت جمعیت حدود 17 میلیونی دانش‌آموزان برای نجات گیشه فیلم‌های کودک و نوجوان مطرح کرده است، می‌گوید: صرف نظر از اینکه روی هر طرحی چقدر کار کارشناسی انجام شده، مهم این است که چقدر عزم و اراده برای اجرای آن طرح وجود دارد. من مشکل اصلی را نبود اراده‌ای برای اجرای این طرح‌ها می‌دانم.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «ننه لالا و فرزندانش» توضیح می‌دهد: اوایل دهه 80 که آقای رضاداد مدیرعامل بنیاد فارابی بود بنده مدیر گروه کودک و نوجوان بنیاد فارابی شدم و این بحث که پیش از این در دوره‌های مختلف مدیریتی دنبال می‌شد را دوباره با آموزش و پرورش مطرح کردیم. طرح مکتوب و پخته‌ای آماده کردیم که این طرح با تغییر دولت و مدیران سینمایی به فراموشی سپرده شد. اواخر دهه 80 هم آقای قاضی نظام، مدیر وقت امور سینما و تلویزیون معاونت هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، طرح «زنگ سینما» را اجرا کرد که موفق نبود.
وی می‌گوید: در دوره آقای تابش، زمانی که آقای ایل‌بیگی قائم مقام بنیاد فارابی بود، قدم خوبی برداشته شد و سامانه اردویی مدارس برای حمایت از اکران دانش‌آموزی طراحی شد که در آن سامانه سینماها برای مدارس رزرو می‌شدند ولی باز هم پای آموزش و پرورش در میان نبود.
نیکخواه با بیان اینکه عزم و اراده اجرایی برای هر کدام از این طرح‌ها وجود نداشته است، خاطرنشان می‌کند: در دوره‌ای دبیر جشنواره فیلم رشد بودم، بسیاری از کارگردان‌های کودک و نوجوان گله داشتند که فیلم‌های ما در جشنواره رشد جایزه می‌گیرد اما وقتی سراغ آموزش و پرورش می‌رویم که نامه اکران این فیلم‌ها را برای مدارس و دانش‌آموزان بدهند، یا نامه نمی‌دهند یا با تأخیر می‌دهند.
به گفته او، بسیاری از مدیران مدارس علاقه‌مندند فیلم‌های کمدی را به دانش‌آموزان نشان دهند و می‌افزاید: آیا مناسبات مالی در این میان وجود دارد که مدیران مدارس ترغیب می‌شوند بچه‌ها را به تماشای فیلم‌های کمدی ببرند یا برای تماشای فیلم‌های ارزشی، برخورد بخشنامه‌ای می‌شود؟
* مشوق‌های مالی برای مدرسه‌ها
نیکخواه با اشاره به طرح ارائه شده به فارابی در دوره‌ای که مسئولیت گروه کودک و نوجوان بنیاد را بر عهده داشته، عنوان می‌کند: ما در آن طرح، دو پارامتر مهم را در نظر گرفتیم؛ نخست اینکه این چرخه از نظر مالی باید مشوق‌هایی برای مدارس داشته باشد تا به تماشای آن فیلم در سینما ترغیب شوند وگرنه مدیران مدارس به دلیل مسئولیت مضاعف، علاقه‌ای به برگزاری برنامه‌های خارج از مدارس ندارند. ضمن اینکه مشوق‌های مالی می‌تواند در مدیران مدارس ایجاد انگیزه کند مثلاً فلان سهم از قیمت بلیت به صاحب فیلم برسد، فلان سهم به سینمادار و بخشی هم به مدارس.
او ادامه می‌دهد: نکته دیگر اینکه طرحی که ما در سال 83-82 دادیم بخش مهمی داشت. زمانی که آقای خزاعی به عنوان رئیس سازمان سینمایی منصوب شد این طرح را به ایشان توضیح دادم. از آنجایی که فیلمسازان امیدی به حمایت آموزش و پرورش از اکران فیلم‌هایشان ندارند و یا اینکه ممکن است مسائلی را در فیلمشان داشته باشند که پس از ساخت، آموزش و پرورش به همان مسائل گیر بدهد باید اطمینان خاطری برای فیلمسازان از اکران آثارشان ویژه مدارس ایجاد شود تا حساسیت‌های بیشتری را در ساخت لحاظ کنند.
این مدیر پیشین سینمایی با اشاره به تأسیس صندوق سرمایه‌گذاری مشترک میان وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و ارشاد می‌گوید: فیلمسازانی که می‌خواهند فیلمشان در اکران‌های دانش‌آموزی نمایش داده شود، طرح و فیلم‌نامه‌شان را به شورای مشترک میان ارشاد و آموزش و پرورش بدهند تا بررسی شود و درجه‌ای به طرح و فیلم‌نامه بدهند. ما در طرحی که دهه 80 آماده کردیم، این درجه‌ها را در جدول ضمیمه‌ای تعریف کردیم مثلاً آموزش و پرورش، چند هزار بلیت از فیلم را پیش‌خرید کند و پولش را به این صندوق مشترک بدهد تا فیلم ساخته شود بنابراین فیلمساز پیش از اینکه فیلم را بسازد، حقوق نمایش این فیلم را به تعداد مشخصی بلیت پیش‌خرید شده، فروخته است. آموزش و پرورش هم چون مبلغی برای پیش‌خرید داده، موظف می‌شود این فیلم را برای دانش‌آموزان پخش کند. این طرح، جزئیات بیشتر و دقیق‌تری دارد و حتی مشوق‌های مالی هم برای مشارکت مدارس در نظر گرفته شده است.
* فیلم‌های ناموفق در اکران‌های دانش‌آموزی
نیکخواه درباره سخنان وزیر ارشاد مبنی بر استانداردسازی سالن‌های آموزش و پرورش برای نمایش فیلم کودک عنوان می‌کند: ارشاد با ورود به استانداردسازی فرهنگسراها، سانس‌های صبح را به اکران‌های دانش‌آموزی اختصاص می‌دهد و سانس‌های عصر را به دیگر اقشار ولی من این نگرانی را دارم که پایان چنین طرحی به نام بچه‌ها باشد و به کام غیربچه‌ها.
او می‌افزاید: کمک به سینما خوب است اما نه اینکه فرهنگسراها توسط ارشاد برای نمایش فیلم، استانداردسازی شوند و در سانس‌های عصر، فیلم‌های پرفروش کمدی نمایش داده شود.
وی با تأکید بر اینکه فیلم‌های کودک و نوجوان باید با ذائقه مخاطبان همراه باشد و آن‌ها را راضی نگه دارد، خاطرنشان می‌کند: نباید فیلم‌های ناموفقی که روی دست وزارت ارشاد مانده و احتمالاً در اکران با شکست مواجه می‌شوند را در اکران‌های دانش‌آموزی قرار بدهند. اگر قرار است چنین فیلم‌هایی اکران شود همان بهتر که چنین طرحی اجرا نشود چون بچه‌ها را از تماشای فیلم‌های ایرانی بیزار می‌کند ضمن اینکه بچه‌های امروز به جدیدترین فیلم‌های روز دنیا دسترسی دارند و مهم‌ترین معیار برای آن‌ها، جذابیت است از این رو در چنین طرح‌هایی باید همه پارامترها را در نظر گرفت.
تهیه‌کننده و ترانه‌سرای فیلم «پاتال و آرزوهای کوچک» در توضیح اینکه چرا طرح‌های مرتبط با اکران‌های دانش‌آموزی در دوره‌های مختلف ناکام مانده است، می‌گوید: نبود اراده اجرایی و تغییر مدیران سینمایی سبب ناکامی بسیاری از طرح‌ها شد. من دو سال پیش، خدمت آقای خزاعی رفتم و کلیات طرحی که در دهه 80 آماده کرده بودیم را به ایشان توضیح دادم ولی خبری نشد.
نیکخواه یادآور می‌شود: نمی‌دانم برای طرح زنگ سینما با چه کسانی مشورت شده است، وقتی نیازی نمی‌بینید با بنده که 40سال سابقه کار در سینمای کودک و نوجوان دارم مشورت کنند، نمی‌دانم به چه طرحی روبه‌رو هستیم. به نظرم راه‌های بسیار آسان‌تر و ارزان‌تری برای نمایش فیلم‌های کودک و نوجوان برای دانش‌آموزان وجود دارد.
نظر شما