نوری که در قرآن کریم از آن سخن رفته، نوری فراتر از نور مادّی و محسوس است. این نور، از سنخ نورهای این‌جهانی نیست که از خورشید یا آتش ساطع می‌شود. خدای متعال، خالق نور است؛ مدبّر نور است؛ نورِ نورهاست. در دعای جوشن کبیر چنین می‌خوانیم: «یا نورَ النور، یا مدبِّرَ النور، یا خالقَ النور، یا نوراً قبلَ کلِّ نور.»

این نور، همچون «آب» در آیات الهی، رمزی است از حقیقتی فراتر. قرآن می‌فرماید: «وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَی الْماءِ» مراد از آب در اینجا، آن آبی نیست که می‌نوشیم، بلکه کنایه از حقیقتی زلال، پاک و طاهر است.

خدا، نور آسمان‌ها و زمین است. در آیه‌ی شریفه آمده است: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» نفرمود «منوِّر»، بلکه فرمود «نور». یعنی وجود آسمان‌ها و زمین، قائم به خداوند است. تمام هستی، پرتوی از نور الهی است. در دعای کمیل نیز آمده است: «وَ بِنُورِ وَجْهِکَ الَّذِی أَضاءَ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ» هستی با نور وجه او روشن است.

درک ذات خداوند برای عقل بشر ممکن نیست؛ اما از طریق اسماء و صفات او، از راه «وجه‌الله»، می‌توان به قرب الهی دست یافت. از همین رو، پیامبر اعظم (ص) در قرآن کریم به‌عنوان «سِراجاً مُنیراً» معرفی شده است؛ چراغی فروزان در مسیر بندگی و هدایت.

آیه‌ نور؛ قله‌ای در سوره‌ای نورانی

سوره‌ی نور از ژرف‌ترین سوره‌های قرآن است، و آیه‌ی نور، قله‌ی معنایی این سوره به‌شمار می‌رود. اهل معرفت، آیه‌ی نور را کلیدی برای ورود به عالم انوار می‌دانند. از عارفان بزرگ نقل شده که با تلاوت این آیه، حتی بدون بی‌حسی، تن به جراحی داده‌اند؛ چرا که نور آن، دل و جان را تسکین می‌بخشد.

توحید در مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام)

در نگاه شیعه، توحید در اوج خود قرار دارد. همه چیز وابسته به خداست و هیچ موجودی از او مستقل نیست. اهل بیت علیهم‌السلام واسطه‌ی فیض الهی‌اند. همان‌گونه که نور خورشید از پشت پرده به ما می‌رسد، نور الهی نیز از طریق آنان در هستی جاری است. در واقع، هر اراده‌ای در عالم، تنها به اذن و اراده‌ی امام معصوم (ع) تحقق می‌یابد. از همین روست که گفته‌اند...

نور در قالب تمثیل قرآنی

در آیه نور، خداوند تمثیلی زیبا برای نور خود بیان می‌کند: «مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ فِیها مِصْباح...» در روایات آمده است: مشکاة، سینه‌ پیامبر (ص) است؛ مصباح، علی بن ابی‌طالب (ع)؛ و زجاجه، حضرت فاطمه (س) است که همچون ستاره‌ای درخشان می‌درخشد. روشنایی این چراغ از روغنی است که از شجره‌ای مبارک می‌آید؛ نه شرقی است و نه غربی. نه یهودی است و نه نصرانی؛ بلکه خالص‌ترین جلوه‌ی هدایت الهی است.

نور بر روی نور؛ امام پس از امام

عبارت «نورٌ عَلَی نُورٍ» اشاره به استمرار امامت دارد. از پیامبر اعظم (ص) تا امام عصر (عج)، نورها یکی پس از دیگری بر زمین تابیده‌اند. در زیارت جامعه‌ی کبیره آمده است: «وَ أَشْهَدُ أَنَّ أَرْواحَکُمْ وَ نُورَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ واحِدَةٌ؛ طابَتْ وَ طَهُرَتْ، بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ...» نوری واحد که در چهارده نور تجلی یافت: محمد و آل محمد (صلوات‌الله علیهم أجمعین).

نور امام در دوران غیبت و ظهور

در زمان غیبت، خداوند می‌فرماید: «یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ» یعنی تنها کسانی که آمادگی روحی و باطنی دارند، می‌توانند به نور امام زمان (عج) دست یابند.

اما در زمان ظهور، قرآن می‌فرماید: «وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا» این همان نوری است که جهان را سراسر روشن خواهد ساخت. اهل بیت(ع) در خانه‌هایی که خدا به رفعت آن‌ها فرمان داده است. در ادامه آیه‌ی نور آمده است: «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ...» یعنی این انوار در خانه‌هایی حضور دارند که خدا به رفعت و مقام آن‌ها فرمان داده است؛ خانه‌هایی که جایگاه ذکر و طهارت‌اند. این خانه‌ها، محل نزول انوار قدسی‌اند؛ حرم‌های اهل بیت، دریچه‌هایی به عالم ملکوت‌اند.

سوره نور؛ سوره‌ی مصونیت

این سوره با بیانی خاص آغاز می‌شود: «سُورَةٌ أَنْزَلْنَاهَا وَفَرَضْنَاهَا...» سوره‌ای محکم با ساختاری حفاظتی و دفاعی. در آن از عفاف، حجاب، زنا، تهمت و افک سخن گفته شده؛ همگی برای حفظ نور، پاکی و سلامت جامعه.

حجاب؛ لباسی از نور برای زنان مؤمنه

حجاب حقیقی، حجابی است که بر پیکر زنی از اهل ولایت باشد. حجابی که پیوندی با نور اهل بیت ندارد، در واقع حجاب نیست. تنها زنی که از نور محمد و آل محمد بهره‌مند شده باشد، حجابش در دنیا و آخرت، حجابی واقعی و نجات‌بخش خواهد بود.

در نهایت می‌توان که:

ولایت اهل بیت (علیهم‌السلام)، نه‌تنها شرافت، بلکه نوری است که طهارت، تزکیه و کفاره‌ی گناهان را به همراه دارد. چنان‌که در زیارت جامعه‌ی کبیره می‌خوانیم: «وَ ما خَصَّنا بِهِ مِن وِلایَتِکُم طِیباً لِخَلْقِنا، وَ طَهارَةً لِأَنْفُسِنا، وَ تَزْکِیَةً لَنا، وَ کَفّارَةً لِذُنُوبِنا.» نوری که از آنان آغاز شد، در وجودشان تجلی یافت، و به‌دست مبارک امام زمان(عج) در آینده‌ای نه چندان دور، سراسر عالم را فرا خواهد گرفت.