به گزارش قدس آنلاین به نقل از روابط عمومی دفتر نشر، مدیر نشر شاعران پارسیزبان درباره شعر تاجیکستان گفت: شعر امروز تاجیکستان بخش جدانشدنی از ادبیات و شعر فارسی است. شعر این خطه در گذشتهای بسیار دور با شعر ایران و افغانستان و بخشی از پاکستان و سرزمین هند یکی بود. رودکی، یکی از آغازگران شعر فارسی، شاعری است که در سرزمین امروز تاجیکستان در شهر پنجکند روستای پنجهرود دفن است. پس تاجیکستان سهم زیادی در شعر فارسی دارد. در ادامه نیز شاعران بزرگی از سرزمین سمرقند برخاستند تا وقتی کمال خجندی از خجند به تبریز رفت و در آن منطقه دفن است.
علیرضا قزوه بیان کرد: ازبکستان نیز تاجیکهای فراوانی دارد و بخشی از خراسان قدیم بوده است. شعر فارسی در آنجا نیز رواج داشته و از ایران جدا نبوده. در دوران تزارِ روسیه شعر فارسی رواج خوبی یافته بود. با تغییر خط فارسی و حکومت شوروی، زبان روسی رواج یافت و مجبور شدند خطشان را به خط روسی تغییر دهند و تا کنون نیز به خط فارسی نمینویسند. تاجیکها با اینکه فارسی صحبت میکنند، اما فارسی را خوب نمینویسند و خوب نمیخوانند. در تاجیکستان از خط فارسی به عنوان خط نیاکان یاد میشود.
او با اشاره به تأثیر حکومت شوروی بر این منطقه اظهار کرد: این مردم طی هفتاد هشتاد سال اخیر دوران سختی را طی کردند و از زبان و شعر فارسی فاصله گرفتند و ارتباط ادبی بین ایران و افغانستان و هند در دوران شوروی کمتر شد و شعر فارسی کمی افت کرد. بعد از فروپاشی دولت شوروی، خط و شعر فارسی رواج یافت.
قزوه با بیان اینکه در سال 1998 طی مأموریت فرهنگیام با شعرای آنجا مراودات بسیاری داشتم، ادامه داد: از رساله فوقلیسانسم کتاب «خورشیدهای گمشده» منتشر شد که شامل تذکرهای از شعر امروز تاجیکستان است و بیش از صد شاعر تاجیک را از صد سال اخیر معرفی کردهام.
وی افزود: بعد از رفتن ابوالقاسم لاهوتی از ایران به تاجیکستان و تصدی وزارت فرهنگ، تأثیر خوبی بر شعر تاجیکها گذاشت. بعد نسلهایی آمدند که مجبور بودند اشعاری برای فضای کمونیستی بگویند. بعد از فروپاشی شوروی فضای خوبی ایجاد و ارتباط خوبی با ایران و افعانستان پیدا و شعر تاجیکها کمکم بهتر شد.
قزوه نسلهای شاعرای تاجیکستان را به این صورت تشریح کرد: نسل اول تاجیکها چندین دهه است که از دنیا رفتهاند و نسل دومشان چند شاعر شاخص داشتهاند که آنها هم از دنیا رفتهاند و تعداد کمی باقی ماندهاند. نسل بعدی نیز همسنوسال ما هستند و باعث شکوفایی شعر تاجیکستان شدهاند؛ همچون مرحوم محمدعلی عجمی، نظام قاسم و فرزانه خجندی. محمدعلی عجمی ده سال در ایران بوده و در بسیاری از همایشهای ادبی شرکت میکرد و با شعرای ایران مرتبط و شعرش شکوفا شده بود. ما نیز چند کتابش را منتشر کردیم و تأثیر خوبی بر تاجیکستان گذاشت. پسرش نیز رستم عجمی راه پدر را ادامه داد.
نجات شعر فارسی در هندوستان
او با بیان اینکه تا کنون دوازده عنوان از شعر شعرای تاجیک را منتشر کردهایم، خاطرنشان کرد: نشر شاعران پارسیزبان با محوریت شعر کشور هند نیز کار کرده است. در تاجیکستان هنوز شعر فارسی زنده است؛ اما در هندوستان شعر فارسی در حال مرگ بود. سال 1386 به هند رفتم که آن زمان فقط دو پیرمرد شعر فارسی میگفتند. آنجا انجمن بیدل را راه انداختیم و از جوانان دعوت کردیم و از دل انجمن بیدل، بیش از هشتاد جلسه ادبی و سی شاعر فارسیزبان در هندوستان متولد شد و کتابهایشان منتشر شده است. ده کتابشان را نیز ما چاپ کردهایم.
او در پایان به وضعیت شعر پاکستان اشاره کرد و گفت: وضعیت شعر فارسی در پاکستان از هندوستان ضعیفتر و تعداد شعرایشان کمتر است و نتوانستیم شور و حال هندوستان را در پاکستان ایجاد کنیم.
علاقه پررنگ مردم و سیاستمداران تاجیکستان به شعر فارسی
شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی بیان کرد: در خصوص شعر تاجیکستان چند مسئله را میشود مطرح کرد که اولینش علاقه به شعر است. فرقی نمیکند کسی راننده ون باشد یا استاد دانشگاه. مردم تاجیکستان حتماً رباعیات زیادی از خیام را حفظاند و در استدلالهایشان به شعر فارسی به ویژه خیام استناد میکنند. یکی از سرگرمیهای تاجیکها مشاعره (بیت بَرَک) است و به شدت به شعر فارسی علاقه دارند.
محمود اکرامیفر گفت: نکته دوم رواج شعر در این کشور است. تاجیکستان کشور شاعرخیزی است و مردم در هر صنفی با شعر میانه خوبی دارند و سیاستمداران این کشور نیز برای شعر حرمت قائلاند؛ تاجاییکه در تاجیکستان نام شعرایشان روی استانهاست و روی اسکناسشان عکس یکی از شعرایشان است. نکته سوم سطح شعری تاجیکهاست. تاجیکها شعر خوب نمیگویند و اشعارشان اشکال وزن و قافیه دارد؛ اما خوب گوش میدهند و خوب میخوانند. در کل، شعری مضمونمحور دارند و با شعر حرف میزنند و معنای شعر مهمتر از وزن و قافیه است و شعر را در خدمت انتقال اندیشههای انسانی و میهنی قرار دادهاند.
اکرامیفر تأکید کرد: در حوزه فرهنگی و تمدنی زبان فارسی، تاجیکستان یکی از مراکز حفظ و گسترش شعر فارسی است. خط تاجیکها فارسی نیست؛ اما واژههای اصیل ایرانی دارند. در حوزه ارتباطات و تعامل و تبادل فرهنگی با محوریت زبان فارسی و با تکیه بر شعر فارسی با این کشور حتماً موفق خواهیم بود و این نیاز به دیپلماسی فعال فرهنگی دارد.
تأثیر چشمگیر شعر و زبان فارسی در ایجاد وحدت
کارشناس ادبیات در این نشست عنوان کرد: دو سال پیش مهمان نمایشگاه کتاب تاجیکستان بودم و نکتهای آنجا گفتم که برای مردم آنجا شوقآفرین بود. آنجا گفتم کاری را که فردوسی در زمان خودش برای حفظ و صیانت فرهنگ و زبان فارسی کرد، به شکل دشوارتری مردم تاجیکستان در آن هشتاد سال تسلط شوروی انجام دادند. از این لحاظ میشود آنها را فردوسیهای این قرن نام برد. الان نیز بین تاجیکستان و ایران و افغانستان، شعر و زبان فارسی بیشترین کارکرد را در تعامل و ایجاد وحدت دارد تا روابط سیاسی و اقتصادی.
مصطفی محدثی خراسانی افزود: مجموعههایی که از شعرای افعانستان و تاجیکستان و هندوستان در ایران منتشر شود، اقدام هوشمندانهای بود و مرهون شناخت تاریخی و موقعیت تاجیکستان و افغانستان است که علیرضا قزوه در آن قرار گرفت و به این نیاز پی برد.
نظر شما