این مراسم در آستانه روز مباهله و با موضوع «مباهله، از تحریر تا تصویر»، با حضور جمعی از مدیران، کارشناسان و محققان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و همچنین دکتر نعمت‌الله فیروزی، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی و مدیر مرکز تحقیقات کاربردی تربیت دینی دانشگاه امام رضا(ع)، ۲۷ خردادماه ۱۴۰۴، در تالار اندیشگاه رضوی کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی، اجرا شد.
معرفی اثر و هنرمند آن
سید امیر منصوری، مشاور مدیریت مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این مراسم، گفت: تابلوی روغنی مباهله از جمله آثار خریداری شده توسط کتابخانه مرکزی این آستان مقدس در سال ۱۴۰۲ شمسی است که از جنبه‌های مختلف ارزشمند است.
وی افزود: این اثر در سال ۱۲۷۰ قمری، در ابعاد ۲۹۰ در ۳۸۰ میلی‌متر، توسط آقا نجف‌علی اصفهانی، نقاش بزرگ دوره قاجار ترسیم شده است و در حال حاضر از آن در گنجینه رضوی نگهداری می‌شود.
وی بیان کرد: اسناد اندکی از حیات آقا نجف‌علی اصفهانی، وجود دارد. همچنین آثارش بسیار ناشناخته است. به عبارتی، آثار محدودی نیز از این هنرمند نقاش و خطاط، برجای مانده است.
منصوری همچنین در این مراسم با محوریت اینکه در طول تاریخ چند بار روز مباهله به تصویر کشیده شده، اصالت تابلوی حاضر و منشأ تصویر آن، نکاتی را بیان کرد.
وی دراین‌راستا، تصویر نگاره‌های آثار متعدد تاریخی مرتبط با روز مباهله و همچنین مسیحیت را به حاضران در مراسم معرفی کرد که از جمله این آثار می‌توان به نسخه «آثار الباقیه عن القرون الخالیه» اثر ابوریحان بیرونی اشاره کرد که در قرن هشتم هجری کتابت و از آن در کتابخانه ملی فرانسه، نگهداری می‌شود.
منصوری با تأکید بر اینکه عنصر اروپایی و افراد مسیحی در آثار آقا نجف‌علی اصفهانی، بسیار به چشم می‌خورد، ادامه داد: نگاره مباهله این نقاش، نشان‌دهنده مطالعه تاریخی وی درباره این واقعه است چنان‌که وی در این اثر، توانسته است چنین تصویر عینی را خلق کند.
این پژوهشگر تصریح کرد: همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نقاش، در خلق برخی از شمایل‌های موجود در این اثر، از تصویر موجود در کلیسای «وانک» اصفهان استفاده کرده است. چون اثر فقط بیانگر تصویر مسیحیان در دوره قاجار نیست بلکه بن مایه‌های صفوی نیز دارد.
تبیین مباهله در یک مطالعه تطبیقی
در بخش دیگری از این مراسم رونمایی، نعمت‌الله فیروزی، مدیر مرکز تحقیقات کاربردی تربیت دینی دانشگاه امام رضا(ع)، با محوریت مطالعه تطبیقی واقعه مباهله، گفت: مباهله به معنای خود را رها کردن و کار را به خدا واگذار کردن است تا خدا خودش، مدعی کاذب را نابود کند.
وی بیان کرد: مباهله، مبارزه و اثبات حقانیت بین دو دین، همچنان جریان دارد چنان‌که نبرد امروز ما با اسرائیل، نبرد بین گفتمانی و ایدئولوژیک و ادامه همان مباهله است.
وی ادامه داد: در واقع، مباهله مبارزه حق با باطل است. البته اگر مباهله در سال ۱۰ هجری باقی بماند، فایده‌ای ندارد، بنابراین باید نسخه امروزی براساس این واقعه تاریخی دینی به نسل جوان امروز، ارائه شود.
فیروزی با تأکید بر نامه‌نگاری‌های پیامبر اکرم(ص) که کتاب‌های مختلفی نیز از آن تهیه شده است، بیان کرد: پیامبر اکرم(ص)، دیپلماسی بین‌المللی فعالی داشتند و سربازان و تیم پیامبر(ص) مدام در رفت و آمد بین ملل و کشورها بودند.
وی با اشاره به روایت تاریخی واقعه مباهله و حضور پیامبر اکرم(ص) با خانواده‌اش در این واقعه، ادامه داد: در حال حاضر، افسران عالی رتبه ما دارند با اعضای خانواده خود، مباهله می‌کنند. بزرگترین صحنه‌های تاریخ بشر برای اثبات حقانیت اسلام، امروز رخ داده است.
مدیر مرکز تحقیقات کاربردی تربیت دینی دانشگاه امام رضا(ع) با اشاره به وقایع تاریخی اسلامی همچون عاشورا، تصریح کرد: این مباهله و صحنه خانواده در دفاع از دین در تاریخ اسلام، بارها تکرار شده است چنان‌که حضرت زهرا(س) نیز از ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) دفاع کردند و امام حسین(ع) نیز با خانواده‌شان برای مبارزه با باطل به کربلا رفتند.
وی یادآور شد: در واقعه تاریخی مباهله، نورانیت و معنویت پنج تن آل عبا(ع) به حدی سنگین بود که رهبران مسیحیت گفتند مگر با این چهره‌های معصوم، می‌توان مباهله کرد.
فیروزی همچنین گفت: مباهله از روزی اتفاق افتاد که کتمان حقیقت شد؛ یهودیان و مسیحیان جهان، حقانیت پیامبراکرم(ص) و اسلام، را انکار کردند.
دکتر فیروزی افزود: مباهله امروز با جهاد تبیین و جهاد علمی به من و شما قوی‌تر و عمیق‌تر از قبل یاد می‌دهد، به شرط آنکه ما خودمان را ساخته باشیم و معنویت‌مان عمیق‌تر شده باشد.
گفتنی است، ۲۴ ذی الحجه برابر با ۳۰ خرداد ۱۴۰۴، سالروز مباهله پیامبراکرم(ص) با مسیحیان نجران در تاریخ اسلام است.
نظر شما