در موسم اربعین حسینی این سه دسته به شکل بینظیری در کنار هم قرار میگیرند و اتفاق بزرگی را رقم میزنند. کنش زائران، میزبانی فوقالعاده مجاوران و خدمت خادمان بخش مهمی از تولید روایت زیارت سیدالشهدا(ع) است که هر سال به جهتهای خاصی پررنگ و تثبیت میشود. مراد از جهتهای مخصوص یعنی تصویر و روایت زیارت اربعین در سال ۹۰ از روایت آن در سال ۱۴۰۴ به طور محسوسی متفاوت شده است.
امسال تنوع موکبهای بینراهی حداقل در مسیر نجف-کربلا به مراتب از سالهای گذشته بیشتر شده بود و حجم قابل توجهی به شهدای مقاومت عراق، ایران و لبنان اختصاص داشت.
موکبهای فرهنگی عراقی با سردر «موکب ثقافی» که معمولاً سخنرانیهای مذهبی برگزار میکردند، در کنار موکب های فرهنگی و قرآنی ایرانی و یمنی نشان میداد زیارت اربعین دستکم برای عدهای از مجاوران و خادمان، همبسته با مقاومت، شهادت و ایستادن در برابر قدرتهای استکباری امروز دنیاست.
در کنار این موکبهای فرهنگی و سیاسی اما موکبهای غذایی نیز تنوع بیشتری پیدا کرده و حتی به آوردن وسایل طبخ خارج از عرف معنوی مشایه رسیده بودند. از فراوانی آبمیوههای طبیعی، شیرموز، آب طالبی و آبتوتفرنگی گرفته تا چرخ و فلک نسبتاً بزرگی که با چرخش، شقههای گوسفندی را زیر آتش زغال میپخت و موجب حیرت زائران شده بود!
احتمالاً برای نخستین بار موکب دولت کویت در عمود هزار، سنگ بدعت این وسایل طبخ خارج از عرف را بنا نهاده که در محدوده آن، طبخ غذا با وسایل عجیب بیشتر به چشم میخورد. ستونهای کباب ترکی بلندی که به جای ارتفاع بدون استفاده آن میشد تعداد آنها را بیشتر کرد و از صف زائران کاست.
بیشک زائر اربعین برای خوراکی و تفریح پا در این مسیر مقدس نمیگذارد؛ اما عدم روشنگری خود زائران و مجاوران نسبت به این فضا هم در بلندمدت موجب تثبیت تصویر لاکچری و لوکسبازی برخی موکبها خواهد شد.
مسئله محکوم کردن طبخ غذاهای مفید و گرانقیمت نیست، مسئله نوع و فرم ارائه این خدمت است که خارج از عرف این مسیر معنوی ارائه میشود.
از طرفی مگر پیادهروی اربعین در یک فضای انتزاعی و بیتاریخ صورت میگیرد که بگوییم امسال چه فرقی با پارسال میکند؟ در فضایی که مسلمانان گرسنه و بیپناه غزه برای یک لقمه نان باید کیلومترها پیادهروی کنند و در نهایت با ضرب گلوله مستقیم از پای بیفتند، تعداد بسیار اندکی صندوق کمک به گرسنگان بیپناه غزه در مسیر وجود داشت که نسبت به مسافت تقریباً هیچ بود.
نمیشد با کمی تقلیل نوع و مدل غذاها و آبمیوههای طبیعی، هزینه صرفهجویی شده را هرچند اندک، صرف کودکان قطحیزده غزه مقاوم کرد؟
تبلیغات پشت کولهها که خود جای پژوهش مفصل دارد نیز نسبت به جمعیت زائر، خالی از تصاویر گرسنگی و قحطی غزه بود. تقریباً مطمئن هستیم زائران این مسیر بیشترین کمک مالی و سیاسی را به مردم غزه انجام میدهند؛ اما اگر این مفاهیم تبدیل به روایت فراگیر و نمادهای عینی نشده و جلو خدمات تبرجگونه گرفته نشود، آنچه از تصویر زیارت اربعین در ذهن نوجوان امروزی غلبه پیدا میکند، میلههای شاهانه کباب ترکی، چرخ و فلک شقه گوسفندی و بیتفاوتی نسبت به اوضاع جهان اسلام و کودکان گرسنه است.
همان اتفاقی که در مشهد نیز میتواند بیفتد. وقتی تصاویر مخابره شده از مشهد در فضای رسانهای به جای مشهد زیارتی، مشهد پارکهای آبی و مانند آن باشد، رفتهرفته کلان استعاره مشهد به جای زیارت، سیاحت و گردشگری خواهد شد و حرم مطهر نیز در نهایت یکی از این مقاصد گردشگری خواهد بود.
۳۰ مرداد ۱۴۰۴ - ۰۷:۰۶
کد خبر: ۱۰۹۰۲۷۰
در یادداشتهای گذشته گفته شد تولید روایت از زیارت، بخش مهمی از ترویج آن در فرهنگ عمومی است؛ اما تولیدکنندگان روایت لزوماً متولیان آن نیستند. زائران، خادمان و میزبانان عتبات مقدسه نیز سهم مهمی در تولید این روایت دارند.

زمان مطالعه: ۲ دقیقه
منبع: روزنامه قدس
نظر شما