محمدرضا کنعانی در نشست شورای محیط زیست مازندران در ساری اظهار کرد: فصل گاوبانگی مرال در جنگل‌های هیرکانی، حساس‌ترین دوره در چرخه زیستی این گونه از حیات‌وحش محسوب می‌شود.

وی افزود: در این فصل نرها با رفتارهای قلمرویی و صداهای خاص برای جلب ماده‌ها رقابت می‌کنند که هرگونه اختلال انسانی مانند حضور گردشگران غیرمجاز، سر و صدای مکانیکی یا شکار غیرقانونی می‌تواند تأثیر منفی بر موفقیت تولیدمثل این گونه داشته باشد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران با اشاره به افزایش گشت‌های شبانه‌روزی در مناطق حساس از جمله پناهگاه‌های حیات‌وحش و زیستگاه‌های مرال، گفت: پایش رفتاری و اکولوژیکی این گونه از طریق نصب تله‌دوربین‌ها و ثبت شاخص‌های جمعیتی در دستور کار قرار گرفته تا داده‌های دقیق برای مدیریت جمعیت و ارزیابی اقدامات حفاظتی فراهم شود.

کنعانی با اعلام اینکه نقش جوامع محلی در حفاظت از مرال از اهمیت بسزایی برخوردار است، تصریح کرد: ساکنان بومی حاشیه جنگل‌ها می‌توانند به‌عنوان ناظران دائمی و حافظان مشارکتی در پیشگیری از شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه ایفای نقش کنند.

وی با تاکید بر اینکه حفاظت از مرال در فصل گاوبانگی بخشی از برنامه جامع مدیریت تنوع زیستی جنگل‌های هیرکانی است، گفت: فصل گاوبانگی از نیمه شهریور آغاز شده و تا نیمه مهر ادامه خواهد داشت.

شهریور، سرآغاز نعره مستانه مرال‌ها به عنوان سلاطین با شکوه جنگل هیرکانی است؛ یکی از باشکوه‌ترین موجودات طبیعت ایران که برای یافتن جفت مناسب بانگ سرخوشانه سر می‌دهند.

مرال‌ها جمعیت به شدت نگران کننده‌ای دارند و به‌دلیل شکار بی‌رویه، روز به روز از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود و یکی از زمان‌هایی که فرصت تعرض به این گونه را در اختیار شکارچیان قرار می‌دهد، فصل گاو بانگی یا به زبان محلی‌ها «ورزاچمر» است.

گاو بانگی فعالیت پر سر و صدای گوزن نر همزمان با فصل جفت گیری برای تعیین قلمرو است که در آن گوزن نر برای تعیین قلمرو به جنگ با دیگر نرها می رود و با ایجاد صدایی شبیه صدای گاو اهلی، گوزن های ماده را به حضور در محدوده قلمرو خود فرا می‌خواند.

در فصل گاوبانگی اگر گوزن نر صدای همجنس نر دیگری را در قلمرو خود بشنود با سرعت به سمت صدا حرکت می کند تا گوزن مهاجم را از قلمرو خود خارج کند.

مرال یا گوزن قرمز، نماد تنوع زیستی جنگل‌های هیرکانی و از گونه‌های حمایت شده است که قلمرو آن از شمال غرب تا ارسباران و از شمال شرق تا بخش های از خراسان شمالی امتداد دارد و مناطق جنگلی و مرتفع هیرکانی در مازندران از از مهم‌ترین زیستگاههای مرال ایران به شمار می‌رود.

مرال های ماده در فصل گاوبانگی پس از آن که مرال نر با قرار گرفتن در بلندی، بانگ سر می دهد تا قلمرو خود را تعیین کند، در فضای باز جنگل جمع می شوند تا وارد حرمسرای حریفی شوند که تلاش می‌کند رقبا را از قلمروش خارج کند و این زمان یکی از فرصت طلبانه ترین موقعیت برای شکارچیان است تا عیش خود را با گرفتن قربانی کامل کنند.

نسل مرال‌ها یا گوزن‌های قرمز که در جنگل‌های هیرکانی سکونت دارند طی چند دهه اخیر به دلایل متعدد به ویژه افزایش شکار و ناامن شدن زیستگاه‌ها در معرض خطر انقراض قرار گرفته بود. اما در سال‌های اخیر با توجه به افزایش حساسیت بخشی از جامعه به مسائل محیط زیستی، اقدامات داوطلبانه متعددی برای حفاظت از مرال‌ها شکل گرفت و کنش‌گران محیط زیست به کمک اداره کل حفاظت محیط زیست استان‌های زیستگاه مرال شتافتند.

فصل گاوبانگی که از میانه‌های شهریور هر سال آغاز می‌شود و تا اواخر مهر ادامه دارد، زمان جفت‌گیری مرال‌ها است و به دلیل سرمستی این گونه‌ها و نعره زدن‌های‌شان برای جلب نظر گوزن‌های ماده احتمال شکارشان افزایش می‌یابد. از سوی دیگر زیستگاه نرال‌ها در فصل گاوبانگی باید امنیت مناسبی داشته باشد تا شرایط برای جفتگیری مرال‌ها فراهم شود.

همچنین در فصل گاوبانگی، گوزن‌های نر جوان که موفق به تعیین قلمرو نشده‌اند، از قلمرو نرهای بزرگ‌تر رانده شده و به حاشیه مناطق جنگلی پناه آورده و به آسانی در تیررس شکارچیان گرفتار می‌شوند.

گوزن‌ها در فصل جفت‌گیری به دلیل ترشح هورمون‌های از هوشیاری و تمرکز بالایی در شناسایی و فرار از شکارچیان برخوردار نیستند و به آسانی طعمه صیادان می‌شوند.