«هارس کارا»، نویسنده و استاد دانشگاه «هاروارد» که بیش از ۲۰ سال روی «بردگی مدرن» تحقیق می‌کند، در یکی از سفرهای متعددش به کنگو با خانم جوانی برخورد می‌کند که درحال الک کردن نخاله‌ها برای یافتن «کبالت» است. او به کارا می‌گوید که دو بار سقط جنین کرده و همسرش هم که در این کار بود، در اثر بیماری تنفسی جان خود را از دست داده است.این تنها یکی از شهادت‌های تکان‌دهنده در کتاب «کبالت خونین» کارا است که پرده از دنیای وحشتناک استخراج کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو برمی‌دارد، صنعتی که صدها هزار زن و مرد و کودک در آن با دست‌های خالی و ابزارهای ساده و ابتدایی در معادن خطرناک و سمی کار می‌کنند تا کبالت مورد نیاز غول‌های فناوری دنیا را استخراج کنند.کبالت از ماده اولیه و اساسی تولیدات بزرگ‌ترین شرکت‌های دنیا از جمله گوشی‌های آیفون و خودروهای برقی تسلا است که درآمد هریک از آنها سالیانه به میلیاردها دلار می‌رسد و تحت مالکیت افراد معروفی چون «استیو جابز» و «ایلان ماسک» است.

کنگو و مصیبتی به نام معادن کبالت

اگرچه حدود ۷۵ درصد کبالت جهان در جمهوری دموکراتیک کنگو استخراج می‌شود، اما این مقدار تأمین‌کننده نیاز جهانی به کبالت نیست. این فلز کمیاب نقره‌ای رنگ، جزء کلیدی تمام باتری‌های لیتیوم-یونی قابل شارژ است که بخش اساسی صنعت پررونق خودروهای برقی امروزی و همچنین گوشی‌های همراه و رایانه‌ها را تشکیل می‌دهد.در سال‌های اخیر تعداد خودروهای برقی همواره درحال افزایش بوده است، چون اقتصادهای آلاینده جهان، آنها را تنها راه‌حل کاهش آلودگی بخش حمل‌ونقل و انتشار کربن می‌دادند.طبق گزارش «وال‌استریت ژورنال»، در سال ۲۰۲۲ تقریباً ۷.۸ میلیون خودروی برقی در دنیا فروخته شد و پیش‌بینی می‌شود، این رقم تا سال ۲۰۴۰ به طور چشمگیری افزایش یافته و به ۶۶ میلیون وسیله نقلیه‌ الکتریکی برسد.

معادن برده‌داری مدرن

جمهوری دموکراتیک کنگو با منابع طبیعی بی‌نظیرش قرن‌هاست که توسط استعمارگران غارت می‌شود. غارت این کشور ابتدا برای برده، عاج و طلا بود و بعدها به غارت لاستیک، روغن نخل و مواد معدنی از جمله کبالت تبدیل شد.با پایان قرن نوزدهم و فروپاشی رژیم «لئوپولد دوم» پادشاه بلژیک که در دوران سلطنتش بیش از ۱۰ میلیون کنگویی را قتل‌عام و معلول کرده بود، برای دهه‌ها رهبران فاسد و مورد حمایت غرب قدرت را در این کشور به دست گرفتند تا مردم این کشور را فقیترتر و اربابان‌شان ثروتمندتر شوند. براساس شاخص‌های سلامت، ثروت و پیشرفت، جمهوری دموکراتیک کنگو در میان پایین‌ترین کشورهای جهان در رده‌های مذکور است.معادن نایاب جمهوری کنگو معمولاً توسط شرکت‌های خارجی، از جمله اروپایی استخراج می‌شوند. اما این شرکت‌ها در استخراج این معادن به ویژه کبالت به جای استفاده از ماشین‌آلات سنگین صنعتی و مراعات استانداردهای بهداشت و ایمنی، از نیروی کار ارزان محلی استفاده می‌کنند که به گفته کارا اغلب آنها روزمزد و بدون قرارداد کاری هستند.طبق آمار DelveDatabase تعداد معدنچیان کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو حدود دو میلیون نفر تخمین زده می‌شود که در شرایط خطرناک و بدون اجرای هیچ‌یک از پروتوکل‌های ایمنی و سلامت محیط مشغول به‌کار هستند.

ماده معدنی نایانی به نام کبالت

ذخایر کبالت، سنگین‌هایی شبیه و اندازه «کشمش» است که در امتداد پوسته بیرونی زمین تشکیل می‌شود، لذا می‌توان آن را طی حفاری‌های کم‌عمق استخراج کرد. در نقاطی که شرکت‌ها و معادن صنعتی کنگو سنگ و نخاله خود را خالی می‌کنند، شرکت‌های دیگر کودکان و زنان این کشور را برای یافتن و جمع‌آوری تکه‌های کبالت به کار می‌گیرند.کارا درباره شرایط وحشتناک زندگی معدنچیان کبالت در کنگو می‌گوید: «بسیاری از آنها در کلبه‌هایی با سقف برزنتی و کنفی بدون سیستم آب و فاضلاب بدون دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و فرصت‌های آموزشی زندگی می‌کنند. در مناطق زندگی این معدنچیان برق به ندرت وجود دارد و تنها تعداد کمی از آنها تا به حال شانس دیدن یک تلفن همراه دوربین‌دار را در زندگی خود داشته‌ است.»استخراج کبالت همواره با خطرات بسیاری همراه بوده، از جمله مرگ کودکانی که در تونل‌های معادن زنده به گور می‌شوند و اجساد آنها هرگز پیدا نمی‌شود. این درحالی است که حتی اگر آنها از کار در معادن کبالت هم جان به‌در ببرند تا آخر عمر باید با جراحات بزرگ و خطرناک سر کنند.افزون بر آن، اغلب کارگران معادن کبالت در ناامنی جسمی و روانی کار می‌کنند، بسیاری اگر قربانی تجاوزهای جنسی و خشونت‌های فیزیکی نشوند، قربانی کلاهبرداری، فساد، آوارگی و فقر شدید می‌شوند.

کبالت به این دلیل که در آن بقایای اورانیوم رادیواکتیو یافت می‌شود، ماده‌ای سمی است، لذا تماس با آن یا استنشاق آن مضر است. معدنچیان کنگویی که بدون تجهیزات و لباس محافظ در معادن کبالت کار می‌کنند، از سرطان، بیماری‌های تنفسی، سقط جنین، سردرد و بیماری‌های دردناک پوستی رنج می‌برند و دارای کودکانی با نقص‌های مادرزادی و مشکلات رشدی و تشنج هستند.بسیاری از کارگران معادن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو را کودکان تشکیل می‌دهند که برای جدا کردن کبالت از سنگ‌های معدن مجبور هستند تا زانو در آب و در معرض مواد سمی موجود در کبالت باشند. دستمزد روزانه این کودکان که بسیاری از به همراه مادرانشان در این معادن کار می‌کنند، کمتر از دو دلار است.همه اینها درحالی رخ می‌دهد که غول‌های فناوری دنیا از جمله تسلا و آیفون در وبگاه‌های خود از تعهد به مراعات حقوق بشر، عدم کار کودکان، زنجیره‌های تأمین پاک (یعنی غیرآلاینده)، شفافیت مالی و رویه‌های اخلاقی خود سخن می‌گویند، درحالی که به آنچه در کنگو رخ می‌دهد، با آنچه افرادی چون ماسک و جابز می‌گویند، کاملاً در تضاد و تعارض است.اگرچه در سال‌های اخیر تعدادی از غول‌های فناوری و شرکت‌های خودروهای برقی و باتری به طرح‌های پاکسازی زنجیره‌های تأمین و پایان دادن به نقض حقوق‌بشر و کار کودکان پیوسته و سندیکاهایی مانند سندیکای جهانی باتری (GBA) و ابتکار عمل مسئولانه در برابر مواد معدنی (RMI) را تشکیل داده‌ و شرکت‌هایی چون آپل، آمازون، بوئینگ، مایکروسافت، متا و تسلا عضویت دارند، اما هیچ‌یک از پروتکل‌های آنها شامل کنگو نمی‌شود تا شرایط کار برای معدنچیان کنگویی همچنان خارج از هر چارچوب و قاعده کاری باشد.

برای درک بهتر این فاجعه‌ای که در کنگو رخ می‌دهد، فقط کافی به این برآورد توجه کنید که ماسک، ثروتمندترین مرد جهان به ۶۰۰ تن کبالت از منطقه «کاتانگا» در جنوب شرقی جمهوری دموکراتیک کنگو نیاز دارد، این ۴ برابر بیشتر از کبالتی است که تسلا در سال ۲۰۱۹ نیاز داشت، بنابراین تقاضا برای این ماده معدنی به شدت درحال افزایش است و استخراج این مقدار کبالت در کنگو به بهای بسیار سنگینی تمام می‌شود، نه قیمتی که به بهای دلار محاسبه شود، بلکه به قیمت جان انسان‌ها.بهره‌برداری از ماده بسیار ارزشمند کبالت توسط پنج غول فناوری بخشی از یک سیستم کار اجباری است که منجر به مرگ و جراحات جدی ده‌ها هزار کودک می‌شود که در موارد بسیاری مرگ آنها در پی دارد.تصاویر ثبت‌شده و موجود در اسناد ارائه‌شده به دادگاه‌های آمریکا اندام‌های ناقص و تغییر شکل‌یافته کودکان معدنچی را نشان می‌دهد، ریزش تونل‌ها و شرایط کاری ناایمن به عنوان دلایل این واقعیت غم‌انگیز ذکر شده‌اند. این کودکان روزانه دستمزد نا چیز ۱.۵ تا ۲ دلار را دریافت می‌کنند. شش روز در هفته کار می‌کنند و اغلب به دلیل فقر، تحصیل را رها می‌کنند تا کار کنند.