آمارهای منتشر شده از یک سو از کاهش قابل توجه ارزش صادرات حکایت دارند و از سوی دیگر نشان می‌دهد که تمرکز تجاری ایران به سمت کشورهای خاصی محدودتر شده و به نوعی «جغرافیای تجاری ایران کوچک‌تر» شده است.

فعالان اقتصادی معتقدند در صورت تداوم این روند، اقتصاد ایران با چالش‌های جدی‌تری مانند کاهش ذخایر ارزی، افزایش نوسانات نرخ ارز و از دست رفتن دائمی برخی بازارهای صادراتی روبرو خواهد شد. فعالان این بخش به این نکته اشاره می‌کنند که برای برون‌رفت از این وضعیت، سیاست‌گذاران باید رویکرد خود را از خام‌فروشی به سمت صادرات کالاهای با ارزش افزوده بالا تغییر داده و با اصلاح زیرساخت‌های تجاری و دیپلماسی فعال، موانع موجود در مسیر تجارت با کشورهای مختلف را برطرف کنند تا جغرافیای تجاری کشور از حالت انقباضی خارج شده و گسترش یابد.

نگاهی به داده‌های گمرک نشان می‌دهد در این ماه هم روسیه همچنان در میان شرکای تجاری ایران جایگاهی ندارد و این اتفاق در حالی رخ داده که این کشور در ماه‌های گذشته همواره در فهرست شرکای اصلی تجاری ایران قرار داشته است؛ حذف روسیه و خروج بیشتر کشورهای اروپایی از فهرست شرکای تجاری نشان می‌دهد دولت برای رفع این بحران باید آستین را بالا بزند و وارد میدان شود.

تحلیل روند تجارت غیرنفتی کشور در بازه زمانی مورد بررسی نشان می‌دهد، ارزش کالاهای صادراتی با افزایش روبرو بود و در مقابل حجم تجارت کشور در این مدت روند کاهشی داشته از سوی دیگر روند تجارت غیرنفتی کشور در این مدت نشان می‌دهد، ارزش کالاهای وارداتی با کاهش مواجه بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تجارت غیر نفتی کشور در 5 ماهه سال جاری به 76 میلیون و 539 هزار تن و به ارزش 43 میلیارد و 939 میلیون دلار رسیده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در پنج ماهه نخست سال 404 ، میزان صادرات غیر نفتی، در حدود 61.3 میلیون تن و به ارزش 20.9 میلیارد دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایشی 0.07 درصدی در وزن و کاهشی 6.01 درصدی در ارزش دلاری داشته است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت، با کاهشی 5.42 درصدی در وزن و 16.31 درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به ارقام 15.2 میلیون تن و 23 میلیارد دلار رسیده است.

مقاصد اصلی صادراتی ایران

براساس دادهای اعلام شده در بازه زمانی مورد بررسی، بیش‌ترین میزان صادرات کشور به مقصد کشورهای «چین»، با رقمی بالغ بر 5.48 میلیارد دلار و سهم 26.23 درصدی از کل ارزش صادرات، «عراق» با 3.75 میلیارد دلار و سهم 17.79 درصدی، «امارات متحده عربی» با 2.6 میلیارد دلار و سهم 12.83 درصدی، «ترکیه» با 2.3 میلیارد دلار و سهم 2.3 درصدی و «افغانستان» با 931 میلیون دلار و سهم حدود 4.40 درصدی از کل ارزش صادرات صورت گرفته است.

واردکنندگان اصلی به ایران

از سوی دیگر با توجه به داده‌های منتشر شده می‌توان گفت طی پنج ماهه امسال، «امارات متحده عربی» با اختصاص رقمی بالغ بر 7.1 میلیارد دلار و سهمی در حدود 31 درصد از کل ارزش واردات در جایگاه نخست کشورهای طرف معامله واردات به کشور قرار گرفته است.

همچنین، طی این مدت کشورهای «چین» با 6.2 میلیارد دلار و سهم 26.9 درصدی، «ترکیه» با 34 میلیارد دلار و سهم 15 درصدی، «هند» با 828 میلیون دلار و سهم 3.59 درصدی و «آلمان» با 737 میلیون دلار و سهم 3.20 درصدی جزو کشورهای عمده طرف معامله واردات به کشور بوده‌اند.

کاهش 15 درصدی در ترانزیت خارجی

افزون بر این، طی پنج ماه سال 1404، میزان ترانزیت خارجی کشور 8.2 میلیون بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 15.46 درصد کاهش داشته است.

منبع : اکو ایران